7
lash qiyin bo‘ladi. Masalan, segment shponka uchun o‘yilgan ariqchaning
eni (A–A), B–B kesimdagi
liskaning shakli va chuqurligi, detaldagi kichik
silindrik teshik noaniq bo‘ladi. Ularga kesimlar qo‘llanilsa,
hammasi rav-
shanlashadi (2.1-chizma,
A–A, B–B, C–C
kesimlar).
Kesim hosil qilish va uni belgilash.
Kesuvchi tekislik detal konturiga
nisbatan perpendikulyar qilib o‘tkaziladi (2.1-, 2.3- va 2.4-chizmalar). Bu
tekislik detal ko‘rinishida ham uning konturiga perpendikulyar bo‘ladi. De-
tal konturi 2.2- chizmadagidek simmetriya o‘qiga nisbatan parallel bo‘lmasa,
A
tekislik detalning simmetriya o‘qiga perpendikulyar qilib o‘tkaziladi.
Yaqqol tasvirda kesuvchi tekislik to‘liq ko‘rsatilsa, detal ko‘rinishida uzuq
yo‘g‘on chiziqlar kesmasi tarzida chiziladi. Ular kesuvchi
tekislikning izlari
hisoblanadi. Bu kesim chiziqlari detalning kontur chizig‘iga nisbatan 1,5–2
barobar qalinroq chiziladi. Unga qo‘yilgan yo‘nalish ko‘rsatkichi (strelka)
kontur chizig‘iga nisbatan ikki marta ingichka bo‘ladi (2.4-chizma). Kesimni
belgilovchi
tekislik belgisi
A
yo‘nalish ko‘rsatkichining ustida va ostida yoki
tashqi tomonlarida yozilishi mumkin. Yaqqol tasvirda
kesuvchi tekislik bel-
gisi
A
bir marta yozilsa,
detal chizmasida
A–A
ko‘rinishida yoziladi.
2.1-chizma.
http://eduportal.uz
8
2.2-chizma.
2.3-chizma.
Hosil bo‘lgan kesim yuzasi chizmaning bo‘sh joyiga ko‘rsatilgan yo‘nalish
tomoniga nisbatan 90° ga burib tasvirlanadi. Shunda kesim kuzatuvchiga nis-
batan frontal joylashadi (2.4-chizma,
c
).
Kesim va qirqimlar bir xil belgilanadi (2.4-chizma,
a
)
.
Ko‘rsatkich (strel-
ka)ning shakli va o‘lchamlari 2.4-chizma,
b
da ko‘rsatilgan.
Kesim qo‘llanilganda detallarning kesilgan yuzalarini
standartga muvofi q
shartli belgilash qabul qilingan. Chizmada materiallarni tez va oson farqlash
maqsadida ular turli ko‘rinishda shtrixlanadi.
Dostları ilə paylaş: 
