Chizmachilik

Chiqarilgan kesim ham turli ko‘rinishda bo‘ladi:
1. Detal simmetrik bo‘lsa, kesim kesuvchi tekislik davomiga bajariladi va harflar bilan belgilanmaydi(156-a, rasm). Agar detal simmetrik bo‘lmasa unda yo‘g‘on chiziq va strelka bilan ustiga A, A harflar yozilgan holda bajariladi, kesim ustiga A – A harfi tagiga chizib yoziladi(156-b,rasm).
2. Agar detalda bir necha joyida teshik va ariqchalari bo‘lsa, ularga alohida-alohida tekisliklar bilan (A–A, B–B) harf yozilgan kesimlar 157-rasmdagidek bajariladi (kesim A–A).
3. Chizma qog‘ozining bo‘sh joyiga kesimni joylashtirish mumkin (157-rasm, B–B).
4. Detal chizmasini uzib o‘rtaga joylashtirish mumkin, agar detal simmetrik bo‘lsa, 158-a,rasmdagidek, simmetrik bo‘lmasa, 158-b, rasmdagidek bajariladi. Undan boshqa holatlarda 159-rasmlardagidak bajariladi. Agar kesim yuza burib ko‘rsatilsa, bunday vaziyatda kesim ustiga “burilgan” so‘zi yozib qo‘yiladi.



b)

a)

155-rasm.

a)

b)

156-rasm. 157-rasm.

b)

a)

158-rasm.



a)

b)

159-rasm.

Qirqim deb, detalni xayoliy tekislik bilan qirqib ko‘rin­mas tomonlarini tasvirlashga aytiladi. Odatda kesuvchi tekisliklar proyeksiya tekisliklariga parallel bo‘lib, detalning o‘q chiziqlari bo‘yicha o‘tkaziladi. Ko‘rinish yo‘nalishi 160-a,rasmda strelka bilan ko‘rsatil­gan. Natijada qirqilgan yuza shtrixlangan bo‘lib, ko‘rinmas chiziqlar asosiy tutash chiziq bilan chizilgan. Ortogonal proyeksiyada esa ko‘rinmas chiziq shtrix bilan ko‘rsatilgan 160-b, rasm, qirqilgandan keyin o‘sha ko‘rinmas shtrix chiziq yo‘g‘on tutash chiziq bilan chizilib, kesilgan yuza 45^o qiyalikda ingichka chiziq bilan shtrixla­nadi (160-v,rasm) shtrix chiziqlar orasi 1,5.. 2 mm masofada bo‘ladi. Kesuvchi tekislik orqasida qolgan bo‘shliq masalan, teshik yoki detalning tomonlari shtrixlanmasdan ochiq qoldiriladi.
Agar bitta tekislik bilan qirqilsa, oddiy qirqib deb yuritiladi. Kesuvchi tekislik qaysi tekislikka parallel bo‘lsa, o‘sha tekislikda detal qirqimi bajariladi va shu tekislik nomi bilan masalan, frontal tekis­likda bajarilsa, frontal qirqim deb, kesuvchi tekislik profil tekislikka parallel bo‘lsa, profil qirqim deyiladi. Qirqimda kesuvchi tekislikdagi tasvir va uning orqasidagi ko‘rinishlar birgalikda tasvirlanadi.



v)

b)

a)