Chizmachilik

9-jadval. Elektr sxemalardagi shartli belgilar

Doimin tok		Akkumulyator
O‘zgaruvchan tok		Termorostlagich
Vыklyuchatel		Batarey
Ajraluvchan kontaktorlar		Induktiv g’altak
Kontaktor		Qizdiruvchi element
Yoritish lampochkasi		Qizdiruvchi biometall element
Rezistor		Transformator
Eruvchan saqlagnch
Kontaktor g‘altagi		Ampermetr
Kondensator		Voltmetr
Elektromagnit g‘altagi		Vattmetr

205-rasm.


Savollar:
1. Sxemalar qanday tasvirlanadi?
2. Sxema ish chizmadan nimasi bilan farq qiladi?
3. Prinsipial sxemalar qanday maqsad uchun belgilanadi?
4. Prinsipial sixemalar mantaj sxemalaridan qanday farq qiladi?
5. Elektr sxemalarida nimalar tasvirlanadi?
6. Sxemalardan qanday xollarda foydalaniladi?

III-QISM. QURILISh ChIZMAChILIGI

11-BOB. QURILISh ChIZMAChILIGI

11.1. Qurilish chizmachiligi haqida umumiy
tushincha

Qurilish chizmachiligi deb, turar joy, jamoat va sanoat binolari, muhandislik inshootlari va hokazo qurilmalarning elementlari tasvir­langan chizmalarga aytiladi. Industrial buyumlar va qurilish konst­ruk­siyalarining chizmalari, mashinasozlik chizmalari bilan ko‘pgina umumiylikka ega. Lekin qurilish inshootlarining masshtabida va turlarida katta farq bo‘lganligi uchun qurilish chizmalarini taxt qilish, ularda qo‘llanadigan shartli tasvirlar va belgilar o‘ziga xos xususiyat­ga ega. Bu xususiyatlar qurilish chizmachiligini mazmuni va ularning turlarini mashinasozlik chizmachiligidan farq qilishga olib keladi.

Turli qurilish inshootlari ularning vazifasiga ko‘ra quyidagi 4 ta asosiy guruhga bo‘linadi:
a) turar joy va jamoat binolari – bularga turar joy binolari, yotoq­xonalar, klublar, kasalxonalar, maktablar, turli ma’muriy binolar va boshqa shunga o‘xshash joylar kiradi;
b) sanoat binolari – fabrika, zavod binolari, elektrostansiyalar, bug‘xona va har xil korxonalar;
v) qishloq xo‘jalik binolari – mol va paranda boqiladigan ferma­lar, qishloq xo‘jalik mashinalarini remont qilish va saqlash binolari, omborxonalar va mahsulotlar saqlanadigan binolar;
g) muhandislik inshoatlari – ko‘priklar, tonnellar, yo‘l estaka­da­lari, to‘g‘onlar, turli gidrotexnika va yer inshoatlari, domna o‘choq­lar, rezervuarlar va boshqa qurilmalar kiradi.

11.2. Qurilish chizmachiligida ko‘rinishlar va
shartli grafikaviy belgilari

Qurilish chizmachiligida turar joy binolarining reja­larida va qirqimida deraza, eshik o‘rinlari, sanitariya-texnikasi jihozlari, vanna, unitaz, yuvingich, dush kabinalari, dudburon, va ventilyatsiya tarmoqlari va shunga o‘xshashlar soddalashtirilib shartli belgilar bilan ko‘rsatiladi.

10-jadvalda deraza va eshiklarning belgilari keltirilgan. Bunda eshik yoki deraza tavaqalari soni, devor tekisliklarini ifodalovchi ikki chiziq orasidan o‘tkazilgan ingichka chiziqlar bilan ko‘rsatiladi.