Conference committees conference chairs c
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 14,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- ÜMUMMİLLİ LİDER HEYDƏR ƏLİYEVİN MÜSTƏQİLLİYİN QORUNUB SAXLANILMASI
- Heydər Əliyev
- KARMELİT XRONİKASINDA ŞAH SƏFİNİN HAKİMİYYƏTİ
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1699
ÜMUMMİLLİ LİDER HEYDƏR ƏLİYEVİN MÜSTƏQİLLİYİN QORUNUB SAXLANILMASI VƏ MÖHKƏMLƏNDİRİLMƏSİNDƏ ROLU Nigar QAYBALIYEVA qaybalıyeva.nigar@mail.ru AZƏRBAYCAN “Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi bizim üçün ən əziz, ən qiymətli nailiyyətdir və bu nailiyyəti – dövlət müstəqilliyimizi biz daim qoruyub saxlayacağıq” Heydər Əliyev 1991-ci ilin oktyabrından 1993-cü ilin iyununadək ölkədə cərəyan edən mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər, eyni zamanda ölkədəki faktiki hakimiyyətsizlik, hərcmərclik, cinayətkarlığın sürətlə artaraq dövlət təsisatlarının fəaliyyətinin ciddi şəkildə aşınmasına şərait yaratması, hüquq sistemində qeyri- sağlam mühitin yaradılması, ölkənin müstəqilliyi üçün real təhdidlərin meydana çıxması, vətəndaş qarşıdurması meyillərinin güclənməsi göstərdi ki, ölkəni yaranmış acınacaqlı vəziyyətdən yalnız Heydər Əliyev kimi müdrik və uzaqgörən şəxsiyyət xilas edə bilər. Ümummilli lider 1993-cü ildə xalqın təkidli çağırışına cavab verərək hakimiyyət sükanına keçmiş, ölkədə ictimai-siyasi sabitliyi, qanunçuluğu bərpa etmiş, eyni zamanda insan hüquq və azadlıqlarının təminatına xidmət edən hüquqi islahatların, əhalinin mənafeyinə xidmət edən qanunların və iqtisadi-siyasi vəziyyəti gücləndirən islahatların müəllifi olmuşdur. 1993–cü ildə prezident seçilmiş Heydər Əliyevin and içmə mərasimində söylədiyi nitq onun prezidentlik dövrü üçün əsas proqram sənədi oldu. “And içirəm ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası və qanunlarının həyata keçirilməsinin təminatçısı olacaq, milli mənsubiyyətdən asılı olmayaraq Azərbaycan vətəndaşlarının hüquqlarının və azadlıqlarının qorunmasının, müdafiə edilməsinin təminatçısı olacağam. Azərbaycan Respublikasında azadlığın, demokratik dəyişikliklərin, Azərbaycan Respublikasının demokratik, hüquqi dövlət kimi inkişaf etdirilməsinin təminatçısı olacam. Azərbaycan Respublikasına, Azərbaycan xalqına ləyaqətlə xidmət edəcəyəm”. H.Əliyevin uğurlu diplomatiyasi və milli ordunun yaradılması kimi tədbirlərindən xəbərdar olan ermənilər və onların havadarları Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin zorakı vasitələrlə həll etmək cəhdlərinin perspektivsizliyini dərk etdilər və 1994–cü il mayın 12–də Atəşkəsə nail olundu. Heydər Əliyevin münaqişəni həll edərkən tutduğu mövqe ilk növbədə sülhə nail olmaq idi. Bu özünü bütün ölkələrin dövlət başçıları ilə görüşlərində mühüm mövzulardan birincisi kimi göstərirdi. Təsadüfi deyildir ki, Heydər Əliyev 1993-2000-ci illərdə Ermənistan - Azərbaycan Dağlıq Qarabağ məsələsinin sülh yolu ilə həll edilməsi məsələsini ABŞ rəhbərliyi ilə 18, Rusiya ilə 28, Türkiyə ilə 78 dəfə əsaslı müzakirə etmiş, problemin həll edilməsi üçün mümkün variantlar araşdırmışdır. (4) Heydər Əliyevin respublikada ictimai-siyasi sabitliyin qorunması yolunda atdığı addımları nəticəsində və xarici ölkələrlə yaratdığı isti münasibət beynəlxalq aləmin ölkəmizlə geniş strateji əlaqələr qurması ilə nəticələndi. İlk növbədə müstəqilliyini yenicə əldə etmiş, ciddi iqtisadi, siyasi və sosial böhran keçirən, neft-qaz yataqlarının istismarı, ümumiyyətlə iqtisadi inkişaf üçün heç bir daxili resursu olmayan Azərbaycan üçün hansı sahəyə yönəlməsindən asılı olmayaraq, xarici investisiya qoyuluşu və qabaqcıl texnologiyaların tətbiqi hava və su kimi lazim idi. Hüquqi, dünyəvi dövlət yaratmaq ilə yanaşı iqtisadi islahatlar aparmaq və bazar iqtisadiyyatının prinsiplərini tətbiq etmək dövlətimizi xeyli gücləndirdi. 20 sentyabr 1994-cü ildə Bakıda “Gülüstan” sarayında Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti ilə xarici neft şirkətlərinin konsorsiumu arasında müqavilə imzalandı (1, 12 oktyabr 1999-cu il). ABŞ-ın sabiq prezidenti Bill Klintonun 1994-cü il sentyabrın 20-də göndərdiyi teleqramda deyilirdi: “Birləşmiş Ştatlar tarixdə bu tip sazişlər arasında ən böyüyü olan bu müqaviləni alqışlayır. O, bütün tərəflər üçün mənfəətli olacaq, ölkələrimiz arasında artmaqda olan iqtisadi-ticarət əlaqələrinin möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir.” Ümummilli lider Heydər Əliyev yaxşı başa düşürdü ki, o dövrdə respublikanın real müstəqilliyi, eləcə də onun bir çox dövlətçilik problemlərinin həlli, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi əsasən aparıcı Qərb dövlətlərinin, xüsusəndə ABŞ-ın səyi ilə reallaşa bilər. (3)
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1700
Müstəqil Azərbaycan respublikasının Konstitusiyasının hazırlanması, qəbul edilməsi, konstitusion quruluşun yaradılması böyük uğur idi. 12 noyabr 1995-ci il Konstitusiyası müasir Azərbaycan dövlətinin, hüquqi dövlət quruculuğunun əsası oldu.
Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğu prosesində 1998-ci il dekabrın 29-da yaradılmış hüquqi islahat komissiyası da böyük iş görmüşdü. Heydər Əliyev yalnız qanunlar qəbul edilməsinə deyil, onların həyata keçirilməsinə də xüsusi qayğı göstərirdi. 1998-ci ildə respublikada ilk dəfə olaraq Konstitusiya Məhkəməsi yaradıldı. Eyni zamanda “İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət proqramı” təsdiq edilmiş və reallaşdırılmağa başlamışdır. 1998-ci ildə “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” qanunun qəbulu ilə başlanan məhkəmə sisteminin yeni əsaslarla təşəkkülü prosesinin birinci mərhələsi 2001-ci ilədək davam etmişdir. Aparılan islahatlar nəticəsində ölkənin bütün hüquq sistemində köklü dəyişikliklərə səbəb olmuş mütərəqqi qanunlar, yeni Mülki və Mülki Prosessual, Cinayət və Cinayət-Prosessual, Cəzaların İcrası və s. məcəllələr qəbul edilmişdir
Hüquqi Dövlət yaratmaqla yanaşı insan hüquqlarının qorunması sahəsində islahatların aparılması Heydər Əliyevin diqqət mərkəzində olmuşdur. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 22 fevral 1998-ci il tarixli fərmanı əsasında “İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət proqramı” hazırlanıb, 1998-ci il iyunun 18-də Prezidentin sərəncamı ilə təsdiq edildi. Bu proqram təsdiq edildikdən sonra uğurla həyata keçirilməkdədir (2, 99-105). İnsan hüquqlarının qorunmasına dair atılmış ən əhəmiyyətli addım isə ölüm cəzasının ləğv edilməsi oldu. Azərbaycan MDB məkanında bu tarixi qərarı qəbul edən ilk dövlət idi. O vaxt hətta Avropa Şurasının üzvü olan bir çox ölkələr analoji addım atmamışdılar. Hüquqi islahatlarla və Beynəlxlaq arenada öz sözünü demiş bir dövlət olaraq 1997 –ci il Respublika miqyasında Respublikanın inkişafı üçün iqtisadi islahatlarda aparıldı. Xüsusilə Özəlləşdirmə və aqrar islahatlara başlanıldı. 1996-cı il iyulun 16-da «Torpaq islahatı haqqında» mühüm siyasi, iqtisadi və sosial əhəmiyyət kəsb edən qanun qəbul edildi.(6, 85) Kəndli torpağın sahibinə çevrildi, sənayə müəssisələri fəaliyyətin bərpa etdirdi və yeni sənayə müəssisələri işə başladı, işsizlik azaldıldı. Beləliklə Respublikamızın dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyası başlandı. Heydər Əliyevin 1993-1998-ci il prezidentliyi dövründə atdığı uğurlu addımlar, sosial-iqtisadi və siyasi sferada Respublikanı intibaha aparan addımlar öz uğurlu səmərəsini verdi. Nəticədə 1998-ci il oktyabrın 11-də keçirilmiş prezident seçkilərində xalqın yüksək fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə Heydər Əliyev səslərin 76,1 faizini yenidən prezident seçildi.
KARMELİT XRONİKASINDA ŞAH SƏFİNİN HAKİMİYYƏTİ İLLƏRİNDƏ KATOLİK MİSSİONERLƏRİNİN FƏALİYYƏTİ Sevinc MƏLİKZADƏ AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu mako_zt@mail.ru AZƏRBAYCAN
XVI əsrin sonu –XVIII əsrin əvvəlləri Azərbaycan tarixini öyrənmək üçün ən qiymətli mənbələrdən biri İtalyan “Karmelit xronikası”dır. “Karmelit Xronikası”ilə tanışlıq göstərir ki, əsası hələ XII əsrdə qoyulmuş Karmelitlərin əsas məqsədi müxtəlif ölkələri gəzməklə missionerlik etmək, Portuqaliya krallığının nəzarəti altında yaşamaq əvəzinə İtaliyada möhkəmlənməyə cəhd etmək idi. Asiyada geniş missionerlik fəaliyyətinə qədəm qoyan Karmelitlər Şah Abbas (1587-1629) tərəfindən isti münasibətlə qarşılanmış və onlara Ata Cen Thaddenin rəhbərliyi altında 1608-ci ildə İsfahanda məskən salmağa icazə verilmişdir. Onun üzvləri, Juan Tadeo di San Elisio və Paolo Semyon hər ikisi İspaniyadan idi. Onlar həmçinin, Papa ilə ittifaq yaratmaq və eyni zamanda İrana Qərblə ittifaq təklifi ilə Şah Abbasa müraciət etmişdilər. 1610-cu ildən etibarən Avqustinlər, həm də Karmelitlər İsfahanda fəaliyyətə başlayır, burada onlara kilsələr tikməyə, dini fəaliyyətlə məşğul olmağa icazə verilirdi. Lakin Şah Abbasın əsas məqsədi Səfəvi imperiyasının tarixi sərhədlərini bərpa etmək, xüsusilə dövlət üçün əhəmiyyətli olan Azərbaycan ərazisini Osmanlı imperiyasından geri almaq idi. Bunun üçün Şah Abbas xristian dövlətləri ilə hər cür əlaqə qururdu. Şah Abbas məktublarında Qərb Yüklə 14,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|