140
Torpağın şumlanması, səpin, taxılın və qarğıdalının
yığılması – hər şey şeyxin nəzarəti altında həyata keçirilirdi.
Əməklərinin müqabilində o, kəndlilərə məhsulun az bir
hissəsini verirdi. O qədər az ki, camaat aclıq həddində
dolanırdı və bir çoxları hələ məhsul yığımı başa çatmamış
yenidən çörəyə möhtac qalırdı. Onlar Şeyx Abbasın yanına
gələr, göz yaşı tökərək borca bir neçə quruş,
1
yaxud bir kisə
taxıl istəyərdilər. Şeyx onların xahişlərini məmnuniyyətlə
yerinə yetirərdi. Çünki bilirdi ki, məhsul yığımından sonra
onlar borclarını ikiqat qaytaracaqdılar. Beləliklə, bu insanlar
bütün ömürləri boyu borc içində yaşayır, öləndən sonra isə
borclarını övladlarına vərəsə kimi qoyub gedirdilər. Onlar
daima qorxu hissi keçirir və hər vəchlə onun dostluğunu və
yaxınlığını qazanmağa çalışırdılar.
II
Qış gəldi və özüylə bol qar və güclü küləklər gətirdi.
Vadi və tarlalardan hər şey yığışdırıldı. Və cansız düzlərdə
artıq gözə heç nə dəymirdi.
Torpağın nemətlərini şeyxin ambarlarında gizlədib, onun
küplərini isə üzümlüklərin şərabı ilə doldurandan sonra
kəndlilər qışı yola vermək üçün öz komalarına çəkildilər.
Burada onlar qış uzunu ocaqlarının başında qızınacaq,
əcdadlarının qəhrəman keçmişini xatırlayacaq və bir-birinə ağır
günlərdən və uzun gecələrdən danışacaqdılar.
1
Гуруш – хырда пул.
141
Köhnə il öz son nəfəsini boz göylərə elə indicə tapşırdı.
Gecə düşdü. Və məhz bu gecə yeni il tacını başına qoyaraq kai-
natın taxtında əyləşəcəkdi. Quşbaşı qar yağmağa başladı və də-
cəl küləklər möhtəşəm dağlardan dərələrə endilər; qarları vadi-
lərə paylaşdırmaq üçün.
Ağaclar tufanın hücumları qarşısında sarsılır, qar isə düz-
ləri və yamacları bələyirdi. Və əlahəzrət ölüm bu qarlar üzərin-
də nəsə anlaşılmaz yazılar yazır və o dəqiqə də silirdi. Küləklər
qarları vadi boyu səpələnmiş ağacların araları ilə sovurur, bu-
rulğanlar yaradırdı. Yapalaq komaların işıqları təbiətin qalın
qəzəb niqabının altından görünmürdü.
Qorxu fəllahların qəlblərini sarmış, heyvanlar tövlələrdə
bir-birinə qısılmışdı. Və hətta itlər belə künc-bucağa dürtülərək
həyətlərdən yığışmışdılar. Yalnız küləyin ulamasını və vadini
dolaşan çovğunun uğultusunu eşitmək olardı. Elə bil təbiət
köhnə ilin yasını tutur və acığını vadinin sakinlərindən çıxmaq
istəyirdi.
Bu boranlı gecədə Deyr Kicaya
1
monastırından Şeyx Ab-
basın kəndinə doğru uzanan dolanbac cığırla bir cavan oğlan
irəliləyirdi. Onun əlləri və ayaqları şaxtadan keyimiş, ağrı və
aclıqdan qüvvəsi tükənmişdi. Əynindəki qara əba isə qara
bələnmiş, ağappaq olmuşdu; kəfəni xatırladırdı. O, küləyə sinə
gəlir, hər bir addımçün əziyyət çəkməli olurdu. O, köməyə ça-
ğırdı. Sonra susdu, şaxtalı gecədə titrəyə-titrəyə. Demək olar
ki, ümidi qalmamışdı. Qəlbi kədər və qüssə ilə dolmuşdu. O,
1
Дйир Киъайа – Ливанын ян варлы вя ян мящшур
монастырларындан бири. Ярябъядян «Ъяннятдя щяйат» кими тяръцмя
олунур. 1917-ъи ил Американ няшринин редакторунун гейди.
142
qanadı sınmış quşu xatırladırdı, burulğanda çabalasa da, yavaş-
yavaş batdığının fərqinə varırdı.
Cavan oğlan qanı damarlarında donanadək irəliləməkdə
və yıxılmaqda davam etdi. Və nəhayət taqətsiz halda yerə
yıxıldı və ümidsizcəsinə son dəfə çığırdı. Bu, ölümün boş
sifətini görən nəfsin çığırtısı idi; insanların incitdiyi və təbiətin
tələsinə düşüb ölən gəncliyin çığırtısı, fəza həsrətli yaşamaq
eşqinin səsi idi.
III
Həmin kəndin şimal kənarında, küləklərin qamçıladığı
tarlaların arasında tənha bir koma var idi. Bu komada Rəhil
adlı qadın və onun, hələ on səkkiz yaşı tamam olmamış qızı
Məryəm yaşayırdı. Rəhil Saman Raminin dul qalmış arvadı idi.
Onun ərini altı il əvvəl öldürmüşdülər, qatil isə hələ də tapılıb
cəzalandırılmamışdı.
Livanın bütün dul qadınları kimi Rəhil güc-bəla ilə
dolanırdı. Biçin vaxtı o, yerdə qalan sünbülləri, payızda – yerə
düşmüş meyvələri yığardı. Qışda isə bir kisə buğda alardı.
Onun gözəl qızı Məryəm də anasının yükünü paylaşırdı.
Həmin müdhiş gecədə hər iki qadın istisi bu şaxta üçün
yetərli olmayan zəif ocağın ətrafında oturmuşdular. Külün al-
tındakı közlər az qalırdı sönələr. İşaran lampanın sarı işığı zəif
də olsa, ətraf qaranlığı qatılaşmağa qoymurdu, dua kədərli qəl-
bə təskinlik olan kimi. Gecə yarı olmuşdu və komanın sakinləri
küləyin ulartısına qulaq kəsilərək gecəni yola verirdilər.
Hərdənbir Məryəm ayağa qalxır, pəncərədən qaranlıq göyə
143
boylanır və yenə ocağın yanındakı yerinə qayıdırdı. Fəğan
eləyən təbiət onu həyəcanlandırmış, qorxutmuşdu.
Birdən Məryəm dərin yuxudan oyanmış kimi diksindi,
narahat halda anasına tərəf çönüb dedi:
– Eşitdinmi, anacan? Köməyə çağıran səsi eşitdinmi?
Ana bir anlıq qulaq kəsilərək:
– Mən küləyin uğultusundan savayı heç nə eşitmirəm, –
deyə cavab verdi.
Onda Məryəm səsləndi:
– Mən göy gurultusundan daha uca və tufanın
ulamasından daha kədərli bir səs eşitdim!
O, ayağa qalxaraq qapını açdı və yenə qulaq asdı:
– Anacan, mən onu yenə eşidirəm!
Rəhil salxaq qapıya tərəf yüyürüb bir anlıq tərəddüddən
sonra:
– Mən də eşidirəm. Gedək baxaq, – söylədi.
O, uzun şala bürünüb qapını açdı və ehtiyatla bayıra çıx-
dı. Məryəm qapının ağzında qalmışdı və külək onun uzun saç-
larını oynadırdı.
Qarın içi ilə çətinliklə özünə yol açan Rəhil komasından
bir qədər aralanaraq dayandı və səslədi:
– Kim idi köməyə çağıran…Hardasan sən?
Cavab yox idi. O bir neçə dəfə eyni sözləri təkrarladı,
lakin çovğunun səsindən başqa heç nə eşitmədi. Rəhil ətrafa
göz gəzdirə-gəzdirə cəsarətlə irəliləməyə başladı. O, xeyli
getməli oldu, qardakı izləri görənədək. İzə düşüb qorxa-qorxa
bir qədər getdikdən sonra isə adamın özünü gördü. O, Rəhilin
qarşısında ağ paltarda yamaq kimi qarın içərisinə düşüb
qalmışdı.
Dostları ilə paylaş: |