Cübran X?lil Cübran
Yüklə 3,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
238 “Bəli! Bəli! Özünüdərk – hər bir dərkin anasıdır! Mən öz “mən”imi dərk etməliyəm – və mən onu axıra qədər dərk edə- cəm! Mən onun bütün hissə və xassələrini, onun bütün incəlik- lərini və zərrəciklərini dərk edəcəm. Mən ruhumun üzərindəki sirrlər pərdəsini qaldırmalı, ürəyimin dərinliklərində olan bütün gizlinləri işıqlandırmalıyam. Bundan başqa mən ruhani möv- cudluğumun maddi mövcudluğum üçün əhəmiyyətini və maddi varlığımın ruhani varlığım üçün dəyərini aydınlaşdırmalıyam”. O bu sözləri vəcdlə söylədi və onun gözlərində “idrak yanğısı”, özünüdərk işığı parladı. Sonra o qonşu otağa keçərək yerdən tavana qədər bütün divarı tutmuş iri güzgünün qarşısın- da heykəl kimi hərəkətsiz dayandı. O, öz əksini tədqiq edirdi: üzünü, başının formasını, bədəninin cizgilərini, bir sözlə, bütün xarici görünüşünü. Düz yarım saat donub dayandı güzgünün qabağında, san- ki əbədi İdeya ona onun ruhunun gizli sirlərini açan və varlığı- nın ən qaranlıq guşələrini işıqlandıran möhtəşəm fikirlər gön- dərirdi. Nəhayət özü-özünə, asta-asta dilləndi: “Boyum balaca- dır mənim, amma, axı, Napoleon və Viktor Hüqo da belə idilər. Alnım dardır, amma Sokratın və Spinozanın alnı da bu cür idi. Mən keçələm, amma Şekspir də keçəl idi. 239 Burnum uzun və əyridir, amma eyni burundan Savona- rolda, Volterdə və Corc Vaşinqtonda da vardı. Gözlərim xəstədir, eyni ilə müqəddəs Paveldə və Nitsşe- də olduğu kimi. Yekə ağzım və sallaq dodağım var, eyni ilə Siseronda və XIV Lüdovikdə olan kimi. Boynum da yoğundur, lap Hannibal və Mark Antonidəki kimi. Qulaqlarım Bruno və Servantesdəki kimi uzun və şəlpədi. Yanaqlarım batıqdır, almacıq sümüklərim isə qabağa çıxır, lap Lafayet və Linkolnda olduğu kimi. Çənəm də bir az irəlidi, Qoldsmit və Uilyam Pittdəki kimi. Bir çiynim o birindən hündürdür, Qambetta və Ədib İshaqdakı kimi. Əllərim toppuş, barmaqlarım qısadır, eynən Bleyk və Dantonun əlləri kimi. Bütövlükdə bədənim zəif və arıqdır, amma bu, cismini ruhani məqsədlər uğrunda incidən əksər mütəfəkkirlərin də nə- sibi deyilmi? Qəribədir, yanımda qəhvədan olmasa işləyə ya- zıb, oxuya bilmirəm!..Bu xasiyyətimdə lap Balzaka oxşamı- 240 şam. Bundan başqa Tolstoy və Maksim Qorki kimi mən də sa- də xalqla ünsiyyətdə olmağı xoşlayıram. Olur ki, günlərlə yuyunmuram, belə şeylər Bethoven və Uolt Uitmenlə də baş verərdi. Necə də təəccüblüdür! Qadınların ərləri evdə olmayanda onların çıxartdıqları oyunlar barədə söhbətlərə qulaq asmaqdan xoşum gəlir – eynən Bokkaço və Rable kimi! Mənim şərab düşkünlüyüm isə Nuhun, Əbu Nüvasın, Müsse və Marlonunku- na oxşayır. Yaxşı yeməkdən vaz keçə bilmirəm, xoşlayıram ki, masanın üstündə cürbəcür xörəklər olsun, amma, axı, Böyük Pyotr və əmir əş-Şihabi də iştahlı adamlar olmuşlar”. Bir anlığına nitqini yarımçıq kəsən Səlim əfəndi barmaq- larının ucu ilə alnına toxundu və davam etdi: “Bu – mənəm. Mənim həqiqi mahiyyətim bundan ibarətdir. Mən – bəşər tarixinin başlanğıcından bu günə qədər yaşa- mış ən böyük insanların fərqli keyfiyyətlərinin məcmusuyam. Və özündə bütün bu keyfiyyətləri birləşdirən insan hökmən nə- sə böyük bir şey eləməlidir. Müdrikliyin əsası – özünüdərkdir. Və bu axşam mən özü- mü dərk etdim. Bu gündən mən böyük bir işə girişəcəm. Bunu məndən rəngarəng və çoxsaylı elementlərini məndə birləşdir- miş dünya ideyası tələb edir. Bu gün mən bəşəriyyətin ən bö- 241 yük dühaları ilə bərabərləşdim; Nuh və Sokratdan tutmuş Bok- kaço və Əhməd Faris əş-Şidyaka qədər. Mən hələ bilmirəm gö- rəcəyim o böyük iş nədən ibarət olacaq, amma bir şey şəksiz- dir: cismində və ruhunda mənimki qədər mahiyyət birləşmiş şəxs – gündüzlərin möcüzəsi, gecələrin sehridir! Mən öz ruhu- mu dərk etdim. Bəli, and içirəm allahlara ki, mən ruhumu dərk etdim! Elə isə, qoy, nə qədər ki, mən öz işlərimi yekunlaşdır- mamışam mənim ruhum sonsuzluğa qədər yaşasın, mahiyyətim əbədiyyətə qovuşsun, dünya mövcudluğunu dayandırmasın”. Səlim əfəndi otaqda bir neçə dəfə var-gəl etdi. Onun ey- bəcər üzü sevincdən parlayırdı. Pişik miyoltusu ilə sümük şaq- qıltısını özündə birləşdirən səsi ilə o, Əbu-l-Əlanın şerini tək- rarlayırdı: Qədim qəhrəman deyiləm, indi yaşayanlardanam, Lakin əməllərimə qədimlər tay olarmı? Bir saatdan sonra isə bizim qəhrəman paltarını soyunmadan öz yapıxmış yatağında uzanmışdı. Və onun Adəm oğlunun səsindən çox dəyirman daşının gurultusunu xatırladan xorultusu məhləni başına almışdı. Tufan I 242 Yüsif əl-Fəxri Livanın şimalında yerləşən Kadiş vadisinin yamacında qərar tutan tənha komada zahid kimi ömür sürmək üçün qarışıq dünyanı tərk edəndə otuz yaşına təzəcə qədəm qoymuşdu. Qonşu kəndlərin sakinləri onun barəsində müxtəlif fikir söyləyirdilər. Biri deyirdi: «Bu oğlan zəngin və alicənab ailə- dəndir, sevimli xanımının xəyanətindən sonra tərki-dünyaya çevrilərək, təsəllini tənhalıqda axtarır». Digəri: hesab edirdi ki, «O, şair, xəyalpərəstdir və fikirlərini qələmə almaq, hisslərini şeirlərdə ifadə etmək üçün fani dünyadan kənarlaşıb». Bir baş- qası isə iddia edirdi ki, «O dünyanı etiqadına dəyişən mömin sufidir». «O – divanədir» – deyə iki kəlmə ilə kifayətlənənlər də var idi. Mən insan qəlbinin dərinliklərində fərziyyələrin köməyi ilə dərk edilməsi və ehtimalların vasitəsilə açıqlanması müm- kün olmayan sirlərin gizləndiyinə əmin olduğum üçün bu fikir- lərdən heç biri ilə razı deyildim. Lakin mən bu qəribə insanla qarşılaşmağı və onunla həmsöhbət olmağı çox istəyirdim. Onun hekayətini bilmək, məqsəd və niyyətindən agah ol- maq üçün mən ona iki dəfə yaxınlaşmağa çalışdım. Lakin cava- bında qəzəbli baxışlardan və iki-üç dənə sərt, soyuq və təkəb- bürlü kəlmələrdən savayı heç nə əldə edə bilmədim. İlk dəfə mən ona sidr meşəsinin yaxınlığında rast gəldim və onu hörmətlə salamladım. O mənim salamımın cavabında yalnız başını tərpədərək tez də uzaqlaşdı. Yüklə 3,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|