DahiveDindar indd

•20•

bir inançsız, Newton’a göre ister istemez Tanrı’ya 

inanmaya başlayacaktır. 

Newton  Tanrı’nın,  Evren’in  her  yerine  ve  her 

anına  yayıldığını  düşünüyordu.  Uzay  Tanrı’nın 

duyu organı gibidir. Tanrı’nın yarattığı her şey oto-

matik olarak Tanrı tarafından algılanır. Newton her 

ne kadar yayımladığı eserlerde yerçekiminin kayna-

ğı konusunda yorum yapmaktan kaçınsa da, çekim 

yasasının her yere ulaşması ile Tanrı’nın her yerde 

bulunmasından yola çıkarak yerçekiminin de sürek-

li Tanrı tarafından aktif tutulduğu fikrine sahip oldu-

ğunu özel yazılarından biliyoruz.

Newton’un  Deist  (Tanrı’ya  inanan  ama  dinle-

ri reddeden kişi) olduğunu iddia edenler de vardır. 

Ancak bu iddia Newton’un el yazmaları ile açıkça 

yalanlanmıştır. Newton, Tanrı’nın aktif bir güç ola-

rak  Dünya’ya  müdahale  etmesinin  yanında,  çeşit-

li zamanlarda peygamberler aracılığı ile Dünya’ya 

dinler indirdiğine inanır. Ona göre Hıristiyanlık da 

özünde bu dinlerden biridir, ancak zamanla bozul-

muş,  değiştirilerek  kirletilmiştir.  Newton’a  göre 

Hıristiyanlık’a  verilen  en  büyük  zarar  ona  üçleme 

olarak  bilinen  doktrinin  sokulmasıdır.  Üçleme  bu-

gün  neredeyse  bütün  Hıristiyan  mezheplerinin  ka-

bul  ettiği,  Hıristiyanlık’ın  temel  inançlarından  bi-

ridir.  Buna  göre  Tanrı’nın  üç  ayrı  kişiliği  vardır: 

Baba,  Oğul  (İsa)  ve  Kutsal  Ruh.  Dolayısıyla  İsa, 

---

•21•

Tanrı’nın  bu  üç  yüzünden  biridir  ve  Tanrı’nın  be-

den bulmuş halidir. Newton bu görüşe şiddetle kar-

şı çıkmıştır, ona göre Tanrı tek bir kişiliktir ve İsa, 

Tanrı’nın vücut bulmuş hali olamaz. Ona göre üçle-

me inancı Hıristiyanlık’a IV. yüzyılda girmiş ve on-

dan sonra Hıristiyanlık doğru yoldan sapmış, I. yüz-

yıldaki orijinal Hıristiyanlık’tan uzaklaşmıştır. Ang-

likanizm, Kalvinizm, Katoliklik hepsi doğru yoldan 

sapmışlardır. 

Newton’un  üçlemeyi  reddetmesinin  arkasın-

da üç tane önemli neden vardır. Birincisi Newton’a 

göre  üçleme  İncil’de  yer  almaz.  Üçleme  kavramı-

nın  ya  da  bugün  kabul  edilene  benzer  bir  üçleme 

tanımının  İncil’de  bulunmamasının  yanında,  İncil 

Tanrı’nın tekliğini vurgulamaktadır. Newton’a göre 

İncil’in 1. Korintliler 8:5 (“Bizim için tek bir Tan-

rı  Baba  vardır.”)  ve  1.Timoteyus  2:5  (“Çünkü  tek 

bir Tanrı ve Tanrı ile insanlar arasında tek bir ara-

cı  vardır.”)  bölümleri  açıkça  üçleme  inancıyla  çe-

lişmekte, Tanrı’nın birlik ve bütünlüğünü vurgula-

maktadır.  Newton’a  göre  gerçek Tanrı,  Hıristiyan-

ların “Baba” dediğidir, Kutsal Ruh ve İsa, Tanrı de-

ğildir:  “Kutsal  metinlerde  Tanrı  birdir  denildiğin-

de, Baba kastedilmektedir”

4

. Aynı makalede New-

ton daha da net bir biçimde bu iddiayı şöyle tekrar-

4  Isaac  Newton’un  1670’lerde  yazdığı,  “İsa’yı  Tanrı’dan 

Ayıran 12 Madde” isimli makalesinden.

---

•22•

lamaktadır: “Baba’ya verilen ‘her şeye kadir’ sıfatı 

yerindedir. Zira her şeye kadir Tanrı’dan biz her za-

man Baba’yı anlarız.” 

Newton’un  üçlemeyi  reddetmesinin  ikinci  ne-

deni  ise  yaptığı  Hıristiyanlık  tarihi  araştırmalarıy-

dı. Ona göre üçleme kavramı Yunanlı papazlar tara-

fından IV. yüzyılda Hıristiyanlık’a sokulmuştu. Yu-

nan  metafiziği  ve  Platonizm’in  etkisi  altındaki  bu 

papazlar Tanrı’nın özü ve yapısı hakkındaki düşün-

celerini  Hıristiyanlık’a  sokmuş  ve  böylece  İsa  ve 

Tanrı’nın öz bakımından aynı olduğu görüşünü or-

taya  atmışlardı.  Dolayısı  ile  Newton’a  göre  üçle-

me sonradan Hıristiyanlık’a girmiş, Hıristiyanlık’ın 

özünde olmayan bir inançtır. 

Newton’un üçlemeye karşı çıkmasının altındaki 

bir  diğer  faktör  ise  geliştirdiği  bilim  felsefesinden 

doğmuştu. Ona göre Tanrı herhangi bir madde ya da 

özden meydana gelemezdi, O, Evren’e tamamen ya-

yılmıştı. Diğer taraftan İsa zaman ve mekânda belir-

li yerlerde bulunan, maddi bir varlıktı. Dahası fizik 

yasalarındaki uyum ve birlik Tanrı’nın birliğine işa-

ret ediyordu. Newton bu konudaki görüşlerini giz-

li tuttu. Yukarıda da belirttiğimiz gibi Newton üçle-

meyi reddettiğini açıklaması halinde en iyi ihtimalle 

üniversiteden atılırdı. Üçlemeyi reddeden insanların 

diri diri yakıldığı da oluyordu. Üçlemeyi reddetmek 

hukuken yasaktı ve bu yasak Newton’dan ancak iki 

yüzyıl sonra 1813’te kalkacaktı. Dolayısı ile New-

---

•23•

ton bu düşüncelerini sadece güvendiği kişilerle pay-

laşırdı.  Newton’un  Katoliklik  ve  diğer  mezhepleri 

reddettiğini saklamasının diğer bir nedeni ise inanç-

larını  açıklamasının  faydalı  olacağına  inanmama-

sıydı. Ona göre insanlar kıyamete kadar bu sapkın 

dine inanmaya devam edeceklerdi, bu İncil’de bil-

dirilmişti. Dolayısı ile halkı ikna etmenin bir anla-

mı yoktu, çünkü onlar zaten Newton’un argüman-

larını anlayamayacaklardı. Yine de Newton zeki in-

sanlarla argümanlarını paylaşmak istemişti. İncil ve 

antik  din  metinlerinin  sadece  özel  insanların  kıra-

bileceği  şifreler  taşıdığına  inanıyordu.  Newton  bu 

özel insanlara gizli mesajlar saklayan yazım tarzı-

nı kendi eserlerine de taşımıştı. Principia’yı sade-

ce matematikte uzmanlaşmış insanların anlayabile-

ceği bir dille yazdığını söylüyordu. Aynı düşünce-

den yola çıkarak üçleme ile ilgili görüşlerini başta 

Principia’nın ünlü “Genel Açıklaması” olmak üze-

re  birçok  eserinde,  gizli  bir  dille  açıkladı.  Böyle-

ce  zeki  ve  konuya  hâkim  insanlar  Newton’un  üç-

lemeyi reddettiğini anlayabileceklerdi. Önümüzde-

ki sayfalarda Principia’nın bu son sözünü inceleyip 

Newton’un üçlemeye nasıl gizli bir dille karşı çıktı-

ğını beraber göreceğiz. 

Bazı  Hıristiyan  tarihçiler  Newton’un  üçlemeyi 

reddetmesinden rahatsız olduklarından, Newton’un 

Batı’daki  üçleme  kavramına  karşı  çıkmakla  bir-

likte,  doğudaki  üçleme  kavramını  kabul  ettiği-

---