Davlat va xo‘jalik boshqaruv idoralari

Standartlashtirishni rejalashtirish 
Standartlashtirish bo„yicha ishlarni rejalashtirish respublika miqiyosida 
davlat va xo„jalik boshqaruv idoralari, texnik qo„mitalar, standartlashtirish 
bo„yicha tayanch tashkilotlar, standartlashtirish masalalari bilan shug„ullanuvchi 
korxonalar va tashkilotlarning faoliyatini muvofiqlashtirishni ta‟minlaydi. Ishlab 
chiqarish samaradorligini oshirish, mahsulotning texnik darajasi va sifatini 

---

yaxshilash, yoqilg„i-energetik boyliklar sarfini kamaytirish, atrof muhitni 
muhofazalash va tabiiy boyliklardan oqilona foydalanishda, umuman, insonning 
barcha faoliyat sohalarida standartlashtirishning rolini oshirish rejalashtirishni 
muttasil ravishda takomillashtirishni va ilmiy jihatdan asoslashni talab etadi. 
O„zbekiston standartlashtirish davlat tizimi (O„z SDT) siyosiy va iqtisodiy 
o„zgarishlarni hisobga olgan holda yaratilgan va meyoriy hujjatlarni xalqaro 
talablar va meyorlar bilan uyg„unlashtirish yo„li bilan respublikaning jahon 
uyushmalariga iqtisodiy qo„shilishini ta‟minlashga yo„naltirilgan. Bu muhim 
masalani hal etishda respublika nomidan O„zdavstandartning standartlashtirish 
bo„yicha xalqaro tashkilot (ISO) da va Mustaqil Davlatlar Hamkorligi 
mamlakatlarining standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish bo„yicha 
Davlatlararo kengashi (DAK)da a‟zoligi ko„maklashadi. 
O„zbekistonda rejalashtirish standartlashtirishning barcha darajalarida 
amalga oshiriladi. Standartlashtirishni rejalashtirish uchun quyidagilar asos 
bo„ladi: 
– DAK ning qarorlari; 
– O„zbekiston Respublikasining meyoriy-huqukiy hujjatlari; 
– O„zbekistonda standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirishning 
rivojlanish (qisqa vaqtli, o„rta va uzoq muddatga mo„ljallangan) istiqbollari; 
– ilmiy-texnikaviy istiqbol kompleks dasturlari; 
– standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va mahsulot sifatini 
boshqarishning rivojlanish konsepsiyalari; 
– kompleks standartlashtirish dasturlari; 
– O„zstandart Agentligining topshiriqlari; 
– davlat boshqaruv idoralari, mahalliy hokimiyat idoralarining topshiriqlari; 
– foydalanuvchilarning - manfaatdor tashkilotlarning takliflari. 
Davlatlararo Standartlashtirishni rejalashtirish o„zaro kelishilgan siyosatni 
amalga oshirish, Davlatlararo standartlashtirish bo„yicha ishlar mavzusini va 
bajarish muddatlarini aniqlashga; 13 mart 1992 y. standartlashtirish, metrologiya 
va sertifikatlashtirish sohasida Kengash a‟zolari – davlatlar bilan kelishilgan 
siyosatni amalga oshirish; davlatlarning o„zaro axborot almashinishi va ularning 
ishlarini 
muvofiqlashtirish; 
rejalashtiriladigan 
ishlardan 
manfaatdorligini 
aniqlashga yo„naltirilgan. 
Reja (dastur) ga quyidagi ishlar kiritiladi: 
– amaldagi davlatlararo standartlar (GOST) jamg„armasini takomillashtirish, 
shu jumladan standartlarni qayta ko„rib chiqish, o„zgartirishlar kiritish; 
– standartlashtirish bo„yicha milliy idoralarning takliflari bo„yicha DAK 
tomonidan qabul qilingan muhim ustunliklarga muvofiq yangi davlatlararo 
standartlarni ishlab chiqish. 
Bajarish muddatlari bo„yicha dasturga avvalgi rejadan o„tadigan va davom 
ettiriladigan yoki rejalashtirilayotgan yilda tugallanadigan ishlar hamda 
rejalashtirilayotgan yilda boshlanadigan va shu yili tugallanadigan yoki keyingi 
yillarga o„tadigan ishlar kiritiladi. 
Demak, yillik reja emas, balki yildan-yilga o„tuvchi mavzularni hisobga 
oladigan ko„p yillik dastur tuziladi. 

---

Standartlashtirish bo„yicha milliy idoralar o„z takliflarini DAK ning 
standartlar bo„yicha Byurosi o„rnatgan shakllar (1-shakl) va muddatlarda jo„natadi: 
1 – шакл 
ДАВЛАТЛАРАРО СТАНДАРТЛАШТИРИШ РЕЖАСИНИНГ 
ЛОЙИХАСИГА _______________йилга ТАКЛИФЛАР 
т 
о 
п 
ш 
и 
р 
и 
қ 
к 
о 
д 
и 
Ишлаб 
чиқилади-
ган ҳужжат 
номи.
Иш тури 
Стандарт-
лашти-
ришга 
мўлжал-
ланган 
кўрсат-
кичлар, 
талаблар, 
меъёрлар 
Муддатлар ой, йил 
Давлат ва 
ташкилот-
масъул 
бажарувчи 
Ишлаб 
чиқилаёт-
ган 
ҳужжат-
дан 
манфаатдо
р 
давлатлар 
Ҳужжатни 
ишлаб 
чиқишда 
қатнашувчи 
давлатлар 
Изоҳ
Меъёри
й 
ҳужжат 
лойиҳа-
сини 
тарқа-
тиш 
Ҳужжат 
лойиҳаси-
нинг 
охирги 
таҳририни 
тақдим 
этиш 
Dastur ikki qismdan tuziladi: 
I-qism. Umum texnikaviy standartlar (DST, KHYAT, THYAT, MSKT, 
HBT, T va b. tizimlarini va majmualarini rivojlantirish va takomillashtirish, 
2-qism. Xalq xo„jaligi majmualari bo„yicha shakllantiriladigan, mahsulot va 
xizmatlarni standartlzshtirish: 

yoqilg„i-energetika va tog„-kon; 

mashinasozlik; 

metallurgiya; 

kimyo-o„rmon;

agrosanoat; 

ijtimoiy va xizmatlar. 
Qismlar va xalq xo„jaligi majmualari ichida topshiriqlar standartlashtirish 
bo„yicha texnik qo„mitalar bo„yicha, quyidagi ishlar yo„nalishlariga ajratilib, 
guruhlarga bo„linadi: 
I Xalqaro va hududiy meyoriy hujjatlarni qo„llanish.
2 Davlatlararo standartlarni ishlab chiqish va qayta ko„rib chiqish.
3 Davlatlararo standartlarga o„zgartirishlarni ishlab chiqish. 
DAK ning standartlar bo„yicha Byurosi DAK ning takliflari va qarorlari 
asosida 
jamlangan 
dastur 
loyihasini 
tuzadi 
va 
MDH 
davlatlarining 
standartlashtirish bo„yicha milliy idoralariga ko„rib chiqish va kelishish uchun 
tarqatadi. 
DAK ning standartlar bo„yicha Byurosi kelishmovchiliklarni yo„qotish 
bo„yicha ishlarni tashkillashtiradi, jamlangan dasturning oxirgi tahririni 
shakllantiradi va Davlatlararo Kengashga ko„rib chiqish va qabul qilish uchun 
beradi. Dasturga kamida uchta davlat – MDH qatnashchilari o„zining 

---

manfaatdorligini bildirgan mavzular kiritiladi. 
O„zbekiston davlat standartlashtirish rejasi bir yilga ishlab chiqilar edi. 
Ammo, Davlatlararo standartlashtirishni rejalashtirishlari kabi, davlat rejasiga 
muddatlari 
bo„yicha 
o„tadigan 
topshiriqlar 
kiritilgani 
uchun 
davlat 
standartlashtirish dasturi amalda uch yilga tuziladi. 
O„zbekiston davlat standartlashtirish dasturi 2-shakl bo„yicha tuziladi. 
2-shakl 
O„zstandart Agentligining
qarori bilan tasdiqlangan
“__”_________ 200___ №____ 
200___- 200___ yillarga O„zbekiston davlat standartlashtirish 
DASTURI 
Ўзбекистон 
давлат 
стандартининг 
номи 
Иш тури 
(ишлаб 
чиқиш, 
қайта 
кўриб 
чиқиш, 
ўзгарти-
риш) 
Асос
Бажарувчи 
ва бирга 
бажарувчи-
лар 
Бажариш муддатлари ой, йил 
Эксперт 
ташкилот 
(илмий-
техникавий 
экспертиза 
бўйича) 
Бирин-
чи 
таҳрир 
Охирги 
таҳрир 
Стандартни 
тасдиқлашга 
(қабул 
қилишга) 
тақдим этиш 
O„zbekiston davlat standartlashtirish Dasturiga quyidagi bo„limlar kiradi: 
yangi meyoriy hujjatlarni ishlab chiqish; amaldagi meyoriy xujjatlar 
jamg„armasini, shu jumladan ularni qayta ko„rib chiqish, o„zgartirishlar kiritish 
bo„yicha ishlarni takomillashtirish xalqaro (davlatlararo) va hududiy meyoriy 
hujjatlarni qo„llanish; kompleks standartlashtirish dasturini ishlab chiqish; 
oldindan tuziladigan (o„zuvchi) standartlarni ishlab chiqish; 
texnik reglamentlarni va ihtiyoriy meyoriy hujjatlarni ishlab chiqish; 
davlat ilmiy-texnikaviy dasturlariga kiritilgan standarlashtirish va metrologiya 
bo„yicha ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlari. 
Tarmoq, ma‟muriy-hududiy standartlar va korxonalar va tashkilotlar darajasidagi 
standartlar bu tashkilotlar tomonidan o„rnatilgan tartibda va shakllarda ishlab 
chiqiladi.