Değerler eğİTİMİnde sabir sabir eğİTİMİnde uygulanabilecek örnek etkiNLİkler
Yüklə 410,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
Değerler eğitiminDe Sabır 31 Tasavvuf ıstılahında ise sabır, salikin Allah’tan başkasına şikâyet etmek ve inlemekten nefsini tutması olarak anlaşılmış, zahidlerin ve tasavvuf yoluna sulûk edenlerin en önemli terbiye esaslarından biri olarak kabul edilmiştir (Yüksel, 2006). Kul başına gelen musibetlerden dolayı Allah’tan başka kimseye şikâyetçi olmadan, sızlanmadan, yakınmadan ve kendine acındırmadan, karşılaştığı sıkıntı ve belaların verdiği üzüntüyü sadece Allah’a arz etmesi ve sadece O’nun inayetini istemesi gerekir (Soysaldı, 1997). Ayrıca tasavvufçular zorluklara sabırla birlikte müminin bolluk içinde de sabır göstermesi gerektiğini belirterek sabra farklı bir boyut getirmektedirler. Bu konuda Sehl b. Abdullah “Afiyete (bolluğa) sabır edip isyana düşmemek, belaya sabırdan daha zordur” diyerek, insanın yokluğa belki zorunlu olarak katlanabildiği fakat bollukta sabır göstermenin zorluğuna dikkat çekmektedir. Yine bu konuda Hz. Peygamber’in arkadaşlarının “sıkıntıyla imtihan edildik, sabrettik; fakat genişlikte imtihan edildik, sabredemedik” şeklindeki ifadeleri de hatırlanmalıdır. İnsanın elde ettiği bolluk içinde yapabileceği israf veya Allah’ı unutması olayı belki sabrın bu şekilde anlaşılması olabilir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de “mallarınız, evlatlarınız bir imtihan aracıdır” şeklinde bir uyarı yapılmaktadır (Bulut, 2005). Dolayısıyla insanların musibetler karşısında sabretmeleri, kendilerine sunulan rızık, sıhhat, evlat gibi nimetler için de şükretmeleri gerektiği anlaşılmaktadır.
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler 32 Sabredilen şey bakımından sabır üçe ayrılmaktadır: Allah’a ibadette sabır, günahlardan kaçınmada sabır, hayatta karşılaşılan üzücü olaylara karşı sabır. İlk ikisi, kulun iradesi ile yapacağı işlerle ilgili iken üçüncüsü iradesi ve eylemi dışındaki olaylara sabırdır (Kuşeyri, 1978., akt. Soysaldı, 1997). Sabır, nefis terbiyesinin şüphesiz en önemli aracıdır. Çünkü insanlar her an maddi manevi birçok elem, ızdırap, keder ve ruhi bunalımlara maruz kalabilir. Kendisi bunları çözmeye gücü yetmediği zaman türlü öfke patlamaları gösterir. Bu tür davranışlar fiziki yapısına ve ruhuna zarar verir. Sabır terbiyesi edinmeyen insanlar daima isyan halindedir. İsyan ise mutlaka zarar getirir. İsyan, nefsin şehvetlerine uymayı arttırır. Nefsin şehvetlerine sabretmek, nefsin hoşlandıklarını terk yolunda sabretmektir (Mahir İz, akt. Soysaldı, 1997). Kur’an-ı Kerim, geleneksel sabır anlayışı olan; kötülüğe katlamak, her zillete boyun eğmek, pislikler içine düşüp de her ne pahasına olursa olsun ondan kurtulmaya çalışmamak, batılda fenalıkta kalmak ve şerre rıza göstermek olan atalet, zillet ve meskenet ile aşağı düşmekten ibaret olan duygusuzluk anlayışını yermektedir. Ezilmeye teslim olmak, acz ve hareketsizlikten dolayı sessizliğin hiçbir yönden sabırla ve dayanma gücüyle ilgisi yoktur. Nitekim Resulüllah (s.a.v)’de bu yanlış anlayışa değinerek: “Ya Rabbi! Acizlikten ve tembellikten sana sığınırım” diye dua Değerler eğitiminDe Sabır 33 etmiştir. Aynı zamanda sabredilmesi gereken hallerde telaş ve hiddetle hareket etmeyip onun yerine basiret ile hareket etmek gerekir. Şu halde öfke, acelecilik ve şikâyet sabra uymayan davranışlar olarak karşımıza çıkmaktadır (Sarıbaş, 2006). İslâm kültüründe sabırla ilişkili değerler incelendiğinde sebat, azim, şükür gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır. Sebat, sözünden veya kararlarından dönmeme, bir işi sonuna değin sürdürme, direşme anlamına gelmektedir (TDK, 2017). Sebat karar verilip başlanılan bir işi, sonuca ulaşıncaya kadar yürütme iradesi ve kararlılığı anlamında bir ahlak terimi olup özellikle önemli ve hayırlı işler hususunda bir fazilet kabul edilir. Sabır ve sebat kavramları birbirlerine çok yakın iki kavramdır. Fakat bazı ahlak bilimcileri bu yakınlığa rağmen sabır ve sebatın aynı olmadığını ve aralarında ince bir farklılığın olduğunu belirtmişler. Çünkü sabır, bir insanın hayatın zorlukları, beklenmedik engelleri karsısında sarsılmadan, ümitsizliğe düşmeden dayanması ve kırılmadan, gerilmeden direnmesidir. Sebat ise düşünüp taşındıktan sonra verilen bir karardan dönmemek, sürekli olarak amaca ulaşmak için uğraşmak demektir (Sarıbaş, 2006). Şükür, kelime olarak Allah’a duyulan minneti dile getirmek anlamında kullanıldığı gibi mutlu bir olay ya da durumdan, yapılan bir iyilikten duyulan hoşnutluğu
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler 34 bildirmek şeklinde de kullanılmaktadır (TDK, 2017). İslâm kültüründe “şükür” nimetin yalnız Allah’tan olduğunu bilmektir ki bu tevhidin esasıdır. Şükrün üç çeşidi vardır. Kalbin şükrü, dilin şükrü ve bedenin şükrü. Kalbin şükrü nimeti verenin Allah olduğunu bilmektir. Dilin şükrü, Allah’ın verdiği nimeti zikrederek O’na hamdetmektir. Bedenin şükrü Allah’ın yasaklarından uzak durup, emirlerini tutmaktır (Soysaldı, 1997). Dolayısıyla sabır ve şükür İslam anlayışında birbirini tamamlayan iki kavram olarak görülmektedir. Genel anlamda insanoğlunun yaşadığı zorluklar karşısında sabırlı ve metanetli olması, sunulan nimetler için de şükretmesi kendisinden beklenen amellerdir. Azim genel anlamda bir işteki engelleri yenme kararlılığı olarak anlaşılmaktadır (TDK, 2017). Kur’an-ı Kerim’de Hz. Âdem, Allah’ın yasaklamasına rağmen, şeytanın teşviki ile yasaklanan ağacın meyvesinden yemiş, sözünde durmamıştı. Allah Teâla Hz. Âdem’in bu davranışına işaret buyurmakta ve onun, şeytanın teşvikine sabırlı ve kararlı olarak karşı koymadığını Taha Suresi 115. Ayet’ inde şu şekilde anlatmıştır: “Andolsun biz, daha önce de Âdem’e ahit (emir ve vahiy) vermiştik. Ne var ki o, (ahdi) unuttu. Onda azim de bulmadık.” Kısaca azim ve sabır arasındaki ilişki şu şekilde özetlenebilir; bir işe azimle başlanır, sabırla bitirilir. Azim, başlamak ve devam etmek için, sabır ise nihayete varmak için şarttır (Sarıbaş, 2006). Yüklə 410,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|