Değerler eğitiminDe Sabır
15
içkin ve aşkın değerler gibi ayrı sahaları yoktur. Yalnız
onların değişme, karşılaşma ve ifade edilmelerinde ölçü
veya norm vazifesi görürüler.
İnsanın, insana inanması, sorumluluğunu yerine
getirmeye çalışması, faaliyetlerinin genel bir değerlen-
dirmesini yapması da değerlerine bağlılığı ölçüsünde
gerçekleşebilmektedir. Bu açıdan insani münasebetler
de değerler temeline dayanmaktadır. Böylece değerler
insanda belirli bir şuurluluk, düzenlilik ve tatmin hâli
yaratmaktadır. Yani, herhangi bir değere inanmak onun-
la bir olmak demektir. Bunun için değerler alanı, bütün
bir toplum ve insan hayatına yayılabilmektedir (Tozlu,
2003).
DEĞERLER EĞİTİMİ
Bilgi ve teknolojideki son gelişmeler ışığında in-
sanoğlunun ulaştığı bugünkü noktada eğitimin önemli
konularından biri olan değerler eğitimi aslında yeni bir
kavram olmayıp geçmişte karakter eğitimi, ahlâk eğiti-
mi, etik gibi başlıklar altında ele alınmakta idi.
Ancak modernizm ile birlikte değerlerin hayatı
anlamlı kılan etkisinden uzun süre uzak kalan genç
nesillerin içine düştükleri haz merkezli yaşam, şiddet,
akran zorbalığı, bağımlılık, cinsel yozlaşma gibi kaygı
verici durumlar birçok ülkede eğitimde değerlerin
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler
16
yeniden ve yeni bir bakış acısıyla ele alınması sonucunu
doğurmuştur. Bu yeni bakış açısının dayanak noktasını
ise toplumsal gözlem ve çeşitli emprik verilerin ortaya
koyduğu gençler arasında ve toplumun genelindeki
ahlaki bozulma, anlamsızlaşma, bağımlılıklar, önyargılar,
(Lickona, 1991: akt: Kaymakcan ve Meydan, 2011)
şiddet, sosyal problemler, birbirlerine saygı eksikliği
oranlarında artış oluşturmaktadır (UNESCO, 2005).
Değerler öğretilebilir ve öğrenilebilen olgulardır.
İnsan değerleri bilmiş olarak doğmamaktadır. Değerlerin
değişik toplumlarda değişik şekiller alması ve farklı
olarak değerlendirilmesi de onların sonradan öğrenilmiş
olduğunu gösteriyor. Biz hangi durumda nasıl
davranmamız gerektiğini, içinde yaşadığımız toplumun
yetişkin bireylerinden veya yaşıtlarımızdan öğreniyoruz.
Şu hâlde değerler her şeyden önce bir eğitim konusudur.
Bu eğitim, sadece okullarda verilen derslerden ibaret
değildir. Bir bakıma, bütün toplumu bir okul ve her
insanı da bu okulun hem öğretmeni hem de öğrencisi
sayabiliriz (Aydın, 2012).
Ülkemizde de konunun öneminin anlaşılması için 08
Eylül 2010 tarihinde Milli Eğitim Bakanı imzası ile 53
numaralı “İlk Ders Genelgesi” yayınlanmıştır. Genelgede
belirtildiği üzere (MEB, 2010) eğitim sistemimiz
öğrencilerimize; bilgi, beceri, tutum kazandırmanın
yanında onların dengeli, sağlıklı, gelişmiş bir kişiliğe
ve karaktere sahip, temel ve insani değerleri kazanmış
Değerler eğitiminDe Sabır
17
iyi insan, iyi vatandaş olarak yetişmelerini sağlamak
görevini üstlenmiştir. Toplumsal hayatı oluşturan,
insanları birbirine bağlayan, gelişmeyi, mutluluğu ve
huzuru sağlayan, risk ve tehditlerden koruyan ahlaki,
insani, sosyal, manevi değerlerimizin tüm bireylere
kazandırılmasında en önemli etken eğitimdir. Bu
kazanımlarımızın öğrencilerimize aktarılması da
değerler eğitimini oluşturmaktadır.
Buradan hareketle geleceğimizi emanet edeceğimiz
genç kuşağa zihinsel işlemleri içeren bilişsel eğitimin
yanında inançlar, tutumlar, davranışlar, tercihler, etik,
ahlak, adalet, saygı, sevgi, sabır, hoşgörü gibi değerleri de
kapsayan duyuşsal eğitime de önem verilmelidir. Çünkü
eğitimin üç sacayağından biri olan duyuşsal alan hem
toplumun beklentilerine uygun bireyin yetiştirilmesinde
hem de milli eğitim sistemimizin genel amaçlarında
belirtilen ideal insanın oluşumunda kullanılabilecek
etkili bir araçtır.
Değer ve Sabır İle İlgili Kavramsal Bilgiler
18
DEĞERLER EĞİTİMİNDE TEMEL
ALINABİLECEK YAKLAŞIMLAR
Değer Aktarma Yaklaşımı
Değer aktarma yaklaşımında, yetişkinlerin çocuklara
ahlaki değerleri doğrudan öğreterek, onların davranışlarını
şekillendirme ve onlara iyi alışkanlıklar kazandırma
görev ve sorumluluğu olduğu inancı yatmaktadır. Bu
değer anlayışının temelinde otoritenin kurallarına itaat
anlayışı hâkimdir (Halstead & Taylor, 2000., akt. Doğnay,
2006). Bu yaklaşımda önce benimsenmesi beklenen
değer bir kural olarak ifade edilir, ardından da çeşitli
öğretim yöntemleriyle benimsetilmeye çalışılır. Öğretici,
öğrencilerinden belirli değerleri kabullenmelerini ister
ve onların bu değerleri kabullenmelerini sağlayacak
öğretim yaşantıları oluşturur (Meydan, 2014). Değer
aktarımı yaklaşımında genellikle sunuş yoluyla öğretim
stratejisi temel alınarak takrir, demonstrasyon, soru-
cevap gibi ders işleme yöntemleri kullanılır. Öğrenciye
önce kazandırılmak istenen değere ait bilgiler sunulur,
daha sonra verilen etkinliklerle bu bilgiler irdelenir.
Değer aktarma yaklaşımında genel olarak iki bakış açısı
öne çıkmaktadır. Bunlar; değerlerin telkini ve davranış
değiştirme yöntemi.
Değer Telkini: Telkin yöntemine dayalı eğitim
süreçlerinde öğrenciler pasif bir şekilde öğretmenin
yönlendirmelerini takip eden, sorularına cevap veren ve
Dostları ilə paylaş: |