Dərs vəsaiti / metodik vəsait

“İnkiüziv-tur-
çarter” 
termini 
“birbaşa-geriyə” 
istiqamətlərdə inklüziv-turu 
almış şəxslərin daşınması üçün bir və ya bir sıra turist şirkətləri 
təyyarənin təmamilə icarəyə götürülməsi mənasım daşıyır. Bu 
turda 
mütləq şərt 
ondan ibarətdir ki, turistlər nəqliyyat xidmətləri 
ilə birlikdə müəyyən müddətdə (7...14 
gün) 
kompleks xidmətlərin 
pulunu ödəyir. Nəqliyyat xidmətlərindən başqa inklüziv-turun 
qiymətinə bir-birindən 
80 km 
məsafədə aralı yerləşən 
üç 
müxtəlif 
yerləşmə məntəqəsində qalma (gecələmə) və qidalanma dəyərləri 
daxildir.
Təyyarənin icarə xarakterinə görə aviaçarter daşımalarının 
iki 
növü mövcuddur:
a) müəyyən zaman ərzində bir və ya bir neçə qrupun 
birbaşa 
və ya 
geriyə birdəfəlik 
daşınması;
b) 
“taym-çarter 
bu təyyarənin müəyyən zaman ərzində 
icarəyə verilməsi.
Bu halda, şirkət daşıyıcılarla müqavilə bağlayaraq uçuş 
saatları normalarına uyğun 
təyyarənin onun sərəncamında 
olduğu bütöv vaxtın pulunu ödəyir.
Hal-hazırda, 
taym-çarter 
əməliyyatları kütləvi turizmdə 
geniş yayılmışdır, çünki icarəçinin tələbinə əsəsən təyyarədən 
daha qənaətlə istifadəyə can atması, zəmanətli ödənişin olması və 
birdəfəlik daşımalar arasında təyyarənin qayğısının çəkilməsi 
vacibliyindən kənarlaşan daşıyıcının tələblərini ödəyir.
Öz-özünə aydındır ki, 
taym-çarter 
əməliyyatları yüksək 
səviyyəli gedişlərin təşkili və təyyarənin yüklənməsinə təsir edən 
bütün hərtərəfli amillərin nəzərə alınmasını tələb edir. Bu zaman 
taym-çarter 
əməliyyatı çox aşağı səviyyəyə qədər qiyməti aşağı 
salmağa imkan verir. Qeyd etmək lazımdır ki, 
taym-çarter 
əmə­
liyyatları kütləvi turizm üzrə ixtisaslaşmış iri konsernlərin gücü və 
imkanları daxilindədir.
Çarter daşımalarından başqa bir sira xarici ölkələrdə geniş 
yayılmış 
“mütləq“ 
bilet sistsmi mövcuddur. Bu cür bilet heç bir 
əlavə ödəmə olmadan bütün ölkə və ölkənin ayrı-ayrı bölgələrinə 
müəyyən zaman ərzində məhdud olmayan sayda gedişlər etməyə
22
hüquq verir. Bu biletin qiyməti birbaşa və geriyə gediş 
qiymətindən (adi tarifin 50%... 100%) çox yüksək olmalıdır. 
Mütləq biletlərin tətbiqinin məqsədəuyğunluğu ondan ibarətdir 
ki, onlar turizmin inkişafına kömək etməklə bərabər səyahətə 
qərar verməsi və ya birbaşa və geryə gedişlə kifayətlənən 
sərnişinlərin də diqqətini cəlb edir. Mövsümü dövrlər başa 
çatdıqdan sonra nəqliyyatın ehtiyat daşıma qabilyyətinin 
olacağını nəzərə almaqla nəqliyyat xidmətlərinin əldə edilməsinə 
ilk növbədə kifayət qədər pul xərcləmək istəyən əlavə turist 
qruplarını cəlb etmək iqtisadi cəhətdən sərfəlidir. Bu zaman 
nəzərə almaq lazımdır ki, 
“mütləq” 
biletlər üzrə gediş sərnişini o 
halda maraqlandıracaq ki, o onun köməyi ilə oranın 
qonaqpərvərliyini seyr edə bilsin.
Buna görə də, sərnişinin bu bileti almaqla onun bütün vaxt 
ərzində hərəkət edəcəyini düşünmək sadəlövlük olardı. Turist 
əlbəttə ki, vaxtın xeyli hissəsini onu maraqlandıran yerlərə 
baxmağa sərf edəcəkdir. Buna müvafiq olaraq