Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
102 tərbiyə və məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinin yaradılması o vaxtlar Xalq Maarif Komissarlığının əsas vəzifələrindən olmuşdur. Bütün bunların nəticəsidir ki, 1920-ci ilə kimi məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin sayı xeyli artmışdı. Bununla belə o zamanlar respublikada pedaqoji kadr hazırlanması problemi meydana çıxmışdı. Bu problemin aradan qaldırılmasında yenə də N.Nərimanov yaxından kömək etmişdi. 1920-ci ilin may ayının 24-də N.Nərimanovun Azərbaycan İnqilab Komitəsi adından Xalq Maarif Komissarlığına göndərdiyi 54 №-li telefonoqramda deyilirdi: “Təklif edirəm ki, bir həftə müddətində şəhərin müsəlman məhəllələrində uşaq bağçaları təşkil edilsin. Bu məqsədlə də şəhərin bütün müəllim və müəllimələrini səfərbərliyə almaq lazımdır” (65, səh.10). Bu telefonoqramdan sonra respublikada, xüsusilə Bakının müsəlmanlar yaşayan rayonlarında yeni-yeni uşaq bağçaları və körpələr evi təşkil edilmiş və bu məqsədlə şəhərin ən yaxşı müəllim və tərbiyəçiləri bu işə cəlb edilmişdi. 1921-ci il yanvarın 10-da Azərbaycan İcraiyyə Komitəsinin iclasında Dadaş Bünyadzadə Xalq Maarif Komissarlığının 8 ay müddətində (1920-ci il aprel ayından 1921-ci ilin yanvarına qədər) görülmüş işləri haqqındakı məruzəsində göstərir ki, bu müddətdə Bakıda 35 uşaq bağçası təşkil edilmişdir ki, bunlarda da 2400 uşaq tərbiyə alır. Bunlar ilk növbədə Azərbaycanın şəhər və qəzalarında, o cümlədən Gəncədə 8, Nuxada (Şəki) 6, Şuşada 5, Qubada 1, Qazaxda 3, Göyçayda 3, Lənkəranda 2, Şamaxıda 1, Zaqatalada 1, Şamxorda 2, Salyanda 1 uşaq bağçası açılmışdır. (65, səh.10). Azərbaycan Xalq Maarifi Komissarlığı kollegiyasının 27 yanvar 1921-ci il tarixli qərarı əsasında uşaq bağçalarında beynəlmiləl qruplar təşkil edilir (rus, tatar, yəhudi, gürcü və s.). Uşaqların milli tərkibinin belə müxtəlifliyi onların lap kiçik yaşlarından xalqlar dostluğu ruhunda tərbiyə edilmələrini göstərir. Uşaq bağçasında təlim-tərbiyə işləri Azərbaycan dilində aparılsa da, bu qruplarda iş əsasən rus dilində gedirdi. 1920-ci il iyun ayının 28-nə kimi təkcə Bakıda “Yuva”, “Svetlyaçok”, “Xutorok”, “Sünbül”, Suraxanı rayonunda “Krasnoye solnışko”, “Aydınlıq”, “Krasnıy uqolok”, “Kolokolçik” adlı uşaq bağçaları təşkil edilmişdi. 1920-ci ildən sonra (Az-da Sovet hakimiyyəti) məktəbəqədər tərbiyə 103 müəssisələrinin sayı nəinki şəhərlərdə, həm də kənd yerlərində də artmağa başladı. 1921-1922-ci illərdə respublikada 4 mindən çox uşağı əhatə edən 76 məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi təşkil edilmişdir. Nadejda Kolesnikovanın rəhbərliyi ilə komissarlıq məktəbləri yenidən təşkil etdi, xalq universitetləri təşkil olundu, zəhmətkeş uşaqları üçün uşaq evləri və uşaq meydançaları yarandı. Şuşa Xalq təhsil şöbəsi ilə uşaq bağçası, meydançaların açılması, məktəblərin zəruri ləvazimatlarla təmin olunması və başqa məsələlər haqqında yazışmalar əldə edildi. Ağdaşda uşaq evlərinin açılması haqqında qərar verildi. (65, səh.11). O zamanlar Dağlıq Qarabağ ərazisində məktəbəqədər təhsil müəssisələri də diqqət mərkəzində olmuşdur. Tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, hələ 1920-ci illərdə Qaryagino, Horadis, Cəbrayıl, Şuşa, Ağdam, Daşbulaq, Ağcabədi, Tərtər, Çardaxlı və s. ərazilərdə də uşaq evlərinin açılması nəzərdə tutulurdu. 1920 –ci il noyabrın 1-də Şuşa Maarif şöbəsinin məktəbəqədər bölməsinin müdiri təyin edilən Yusif Qazızadə tərəfindən Şuşanın beş məhəlləsində uşaq bağçası açıldı. Bunlar aşağıdakılar idi: 1.Mərdanlı; 2.Balaca-Qurdlar; 3.Hamam qabağı; 4.Ağa Dədəli və Təzə məhəllə. Hər uşaq bağçasında 25 nəfər uşaq var idi. Diqqəti cəlb edən cəhət isə Yusif Qazızadənin bu uşaqların hamısının türk olduğunu xüsusilə vurğulamasıdır. (65, səh.11). 1920-ci il oktyabrın 3-də Xalq Maarif Komissarlığı tərəfindən “Məktəbəqədər tərbiyə işçiləri evi” (Dom doşkolnikov) təşkil edilir. Burada məqsəd məktəbəqədər tərbiyə ideyalarının təbliğ edilməsi, uşaqların tərbiyəsi və inkişafı üçün zəruri şəraitin yaradılması idi. Burada yığılan materiallar gələnləri məktəbəqədər tərbiyənin müxtəlif məsələləri ilə daha dərindən tanış edirdi. Bu dövrdə Xalq Maarif Komissarlığı məktəbəqədər müəssisələri üçün kadrlar hazırlığı məqsədilə üç və altı aylıq pedaqoji kurslar təşkil edilmişdi. 1921-ci ildə isə Azərb.SSR Xalq Maarif Komissarlığının kollegiyasının qərarı ilə Bakıda Azərbaycan qadın pedaqoji texnikumu yaradıldı. Bu texnikumun məqsədi qadın pedaqoqlar hazırlamaq idi. 1921-ci il yanvar ayının 11-də N.Nərimanovun göstərişi ilə Azərbaycanda birinci Məktəbəqədər Tərbiyə Pedaqoji İnstitutunun açılması haqqında dekret verildi. Azərbaycan İnqilab Komitəsinin bu barədə 104 dekretində deyilirdi: “Məktəbəqədər tərbiyə sahəsində təcrübəli kadrlar və rəhbər işçilər hazırlamaq və həmçinin qadınlar arasında tərbiyə məsələlərini yaymaqdan ötrü Azərbaycan İnqilab Komitəsi qərara alır ki, 1921-ci il mart ayının 1-dən etibarən Bakı şəhərində birinci Azərbaycan tərbiyə ocağı açılsın” (21, səh.69). Bu dekretə əsasən 1921-ci il mart ayının 4-də Məktəbəqədər Pedaqoji İnstitutu təşkil edildi. O vaxtlar məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri üçün müvafiq kadr hazırlığı işində Məktəbəqədər Tərbiyə Pedaqoji İnstitutunun təşkili mühüm rol oynadı. Belə ki, instituta ilk dəfə 30 nəfər qadın qəbul olundu. Maarif Komissarı D.Bünyadzadənin köməyi ilə bu dövrdə məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində çalışan azərbaycanlı tərbiyəçilər üçün rus dilindən xeyli pedaqoji ədəbiyyat tərcümə edilib çap olundu. 1922-ci ildə Məktəbəqədər Tərbiyə İnstitutu Pedaqoji İnstituta çevrildi və nəzdində məktəbəqədər tərbiyə fakültəsi təşkil edildi. Azərbaycanda məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri yaradılmasında böyük xidmətləri olan və bu sahədə uzun illər çalışan tanınmış maarifçi Gülrix Qədimbəyova öz xatirələrində yazırdı: “Məktəbəqədər tərbiyə işçilərinin hazırlanmasında qısamüddətli kursların çox böyük rolu olmuşdur. Kurslara geniş qadın kütlələrini cəlb etmək məqsədilə N.Nərimanov öz qadın ailə üzvlərini də bu kurslara oxumağa göndərmişdi. O zaman azərbaycanlı qadınların kurslara cəlb edilməsi çox çətin məsələ idi” (60, səh.12). 3. Azərbaycan Maarif Komissarlığı məktəbəqədər tərbiyə şöbəsinin uşaq müəssisələri üçün 1920-ci ildə tərtib etdiyi təlimatnamə məktəbəqədər tərbiyə sahəsində çalışan işçilərə çox kömək etdi. Həmin təlimatda məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin tipləri müəyyənləşdirildi. Bunlar aşağıdakılar idi: körpələr evi, uşaq bağçaları, meydança, koloniya və uşaq evləri. Təlimatda məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin təşkili prinsipləri, işin məzmunu, uşaqları neçə yaşdan qəbul etmək müəyyən edilir, uşaqların qidalanmasına xüsusi yer verilir, rejim və onun tərtibinin əsasları göstərilirdi. Bu sənəddə təvazökarlıq, bir-birinə qarşılıqlı qayğı və kömək, əməyə hörmət və s. kimi keyfiyyətlərin bir yerdə tərbiyəsi tövsiyə edilir, oyunlara, ailə ilə əlaqəyə, valideynlər arasında pedaqoji təbliğata ciddi diqqət yetirilirdi. 1924-cü ildə ümumittifaq məktəbəqədər tərbiyə işçilərinin 3-cü qurultayı çağırıldı. Qurultayda fəhlə klubları nəzdində uşaq evləri, gecə-gündüz işləyən uşaq Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|