Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
44 Qarın aortasının anevrizması ümumiyyətlə, ateroskleroz mənşəli yaranır. Normal aorta divarının mediasında proksimaldan distala doğru elastinlərin sayca azalması, mediada nazikləşmə, intimada isə qalınlaşma əmələ gəlir.İnfrarenal aortanın anevriz- masının meydana çıxmasına hemodinamik təsir və autoimmun faktorlar da təsir edir.Anevrizmalı xəstələrdə aorta mediasının proteolitik degenerasiyası baş verir.Bir çox araşdırmalarda matriks metalloproteinlərinin aktivliyinin artdığı bildirilmişdir. Abdominal aorta anevrizmaları 50 yaşdan yuxarı yaşla düz mütənasib olaraq artır və kişi qadın nisbəti 5:1-dir.Qadınlarda əsasən,60 yaşlarda başlayır və rast gəlmə tezliyi yaşa uyğun olaraq düz nisbətdə artır. Xəstələrin çoxu asimptomatik olduğundan diaqnoz qoymaq çətindir. Abdominal B-mode ultrasəs müayinəsi diaqnoz qoymaqda və təqibdə istifadə olunan ən ucuz,ən az invaziv və ən çox istifadə olunan metoddur. Ancaq ultrasəs müayinəsi damarın cırılmasının aşkarlanmasında və anevrizmanın proksimal uzantısının görüntü- lənməsində yetərsizdir. Komputer tomoqrafiya bahalı,intravenoz 45 kontrast istifadəsi lazım olan invaziv bir metoddur. Ancaq 5 mm- dən kiçik az dəyişkənlik 92%-dir. Komputer tomoqrafiya ilə anevrizmanın proksimal və distal ucu,iliak arteriyalar daha yaxşı dəyərləndirilir. Böyük ölçüdə olan anevrizmada kəskin genişlənmə və ya cırılma halları simptomlarla özünü göstərə bilir.Cırılmalarda simptom ümumiyyətlə,bel və qasıq nahiyəsinə ötürülən kəskin kürək və ya qarın ağrılarıdır.Cırılmaların 20% - i ön divarda olur və qanaxma qarının içərisinə yönəlmiş olur. Bu tip cırılmaların tamponadası minimaldır. Cırılmaların 80% - i isə arxa divardadır və qanaxma retroperitoneal boşluğa istiqamətlənir.Hipotenziya və qanaxmanın digər əlamətləri olmayan,xüsusilə palpasiyanın çətin olduğu kök insanlarda, cırılmanın erkən diaqnozunun qoyulması çətindir.Kəskin genişlənmə cırılmanın qabaqcadan xəbərçisi olması baxımından təcili cərrahiyyə əməliyyatına göstərişdir. Nadir hallarda ürəkbulanma,duodenal təzyiqlə əlaqəli ikincili qusma,hidronefroz kimi simptomlar rast gəlinir. Simptomsuz gediş zamanı qarın aortasının anevrizmasının diametri 4sm-dən yuxarı olarsa,onda planlı əməliyyatın aparılması götərişdir.Ağrı sindromunun artması zamanı və cırılma təhlükəsi yaranarsa təcili əməliyyat olunur. Əməliyyatın prinsipi-anev- rizmanın rezeksiyası, qarın aortasının düz protezləşməsi və ya bifurkasion aorta-bud protezləşməsi aparılmasıdır. Planlı əmə- liyyatda letallıq 0-5%,cıırılma hallarında isə 50-80% olur. Əməliyyat keçirmiş xəstələrin 80%-i 5 il, əməliyyat keçir- məyənlərin isə 5–10 % - i 5 il yaşayırlar. Autopsiyada anevrizmaların cırılmasının nəticələri araşdırılmış və müəyyən edilib ki,cırılma ehtimalı ölçü ilə düz mütənasib olaraq artır.Beləki, 4 sm-dən kiçik olanlarda 10%, 4-7 sm aralığında 25%, 7-10 sm aralığında 46%, 10 sm-dən böyük ölçülər üçün isə cırılma ehtimalı 61%-dir.Bu nəticələr Strepettinin 297 anevrizma xəstəsində etdiyi autopsiya nəticələri ilə doğrulanıb. 46 Qarın aortasının infrarenal anevrizması və laylanan anevrizması Nəsil davamçılarının diqqətlə tədqiqi çox zaman həm qarın aortasının zədələnməsi, həm də aortanın proksimal sahələrinin xəstəliklərinin, həmçinin Marfan və Ehlers - Danlos sindromuna xas digər təzahürlərin aşkar edilməsinə imkan verir. Qarın aortasının infrarenal şöbəsinin anevrizmasının ailəvi formasının (döş aortası anevrizması və laylanması) abdominal laylanma ilə diferensial diaqnozu çətindir. Nəzərə almaq lazımdır ki, COL 3 A 1 genində yalnız bir mutasiya məlumdur. Oxşar patogenetik proseslər aortanın koarktasiyası və ikitaylı aorta qapağı zamanı da təsvir edilmişdir. Aortanın laylanan anevrizması,əlamətlərin meydana çıxmasından 2 həftə sonra aşkar edilibsə, kəskin sayılır (erkən dövrdə yüksək ölüm).Xəstələrin müalicəsiz 2 həftə ərzində sağ qaldıqları hallarda yarımkəskin 8 həftə çəkir və daha çox müddət davam edərsə xroniki formaya aid edilir.Aortanın laylanması olan xəstələrin 1/3-i xroniki 47 forma əldə edir. Aortanın laylanan anevrizması əlavə olaraq, Stenford və De Beyki təsnifatına əsasən onların anatomik yerləşməsinə müvafiq olaraq qruplara ayırırlar. Əsas fərq ondan ibarət olur ki, laylanma proksimal (aorta kökü yaxud, qalxan aortanın cəlb olunması) yaxud, distal (sol körpücükaltı arteriyadan aşağı) hesab edilir.Stenfordun laylanan anevrizması təsnifatında A tip və B tip ayırd edilir. A tip aortanın cəlb edilməsi ilə,B tip isə cəlb edilməməsi ilə xarakterizə edilir.De Beyki təsnifatına əsasən laylanmanın I tipi özündə bütün aortanın cəlb olunmasının,II tip isə yalnız qalxan aortanı və III tip qalxan aorta və aorta qövsünü əks etdirir.Son illər alınan məlumatlarda aortanın tipik laylanmasına gətirib çıxaran zədələnmənin – məhz intramural hematoma, aortanın dəlib keçən xorası və intimanın cırılmasının qeyd olunmasının vacibliyi qeyd edilir. Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|