Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 339 iqtidarında deyildir. Onun fikrincə, qədim müəlliflər məntiqi idrakın qanunlarını tapmış, sillogizmlər sistemini yaratmışlar. Lakin bu sillogizmlər iti ağıl üçün yaramır. Qədim müəlliflər iti ağılı ancaq dahilərə xas olan keyfiyyət saymış, onun təzahürlərinə heyranlıqlarını bildirməklə kifayətlənmişlər, onun hansı qanunlara riayət etdiyini isə göstərməmişlər. Sillogizmlər sahəsində tapılan qanunları nə üçün burada da tapmaq, müəyyənləşdirmək mümkün olma- sın. Öz estetik görüşlərinin yeniliyi, dərinliyi ilə də Qrasian sonrakı dövrlərin bir çox elmi axtarış və kəşflərini qabaqlamışdır. Qrasian yazır: "Həqiqət nə qədər çətin dərk edilirsə, onun dərk edilməsi bir o qədər xoşdur. Uğrunda mübarizə aparılan hər bir yenilik bizdə daha artıq maraq doğurur və bizə daha artıq məmnunluq bəxş edir." Qrasianın bütün yaradıcılığı üçün epiqraf ola bilən bu sətirlər ömrü boyu öz istedadı uğrunda mübarizə aparan bu görkəmli sənətkarın ədəbi simasını çox dəqiq müəyyənləşdirir. Bütün bunlarla yanaşı qeyd edilməlidir ki, Qrasianın yaradıcılığı onun yaşadığı mühitin təsiri ilə insana inamsızlıq, bədbinlik, ümidsizlik ruhu ilə aşılanmışdır. LOPE de VEQA /1562 - 1635/ XVII əsr ispan və dünya dramaturgiyasının ən tanınmış nümayəndələrindən biri Lope de Veqadır. Həyatının və ədəbi fəaliyyətinin daha çox hissəsini İspan İntibahı ilə Afaq Yusifli İshaqlı 340 bağlı olan Servanteslə yanaşı İspan İntibahının ən parlaq abidələrini yaradan bu dahi dramaturq həm də XVII əsrin görkəmli mütəfəkkir sənətkarlarındandır. O öz zəngin ədəbi fəaliyyəti ilə XVII əsrin ədəbi fikrinə də güclü həyat eşqi, nikbinlik, oynaqlıq, xəlqilik gətirmişdir. İspan milli dramaturgiyası məhz onun yaradıcılığında inkişafının ən yüksək mərhələsinə qədəm qoyur. Müasirləri Lope de Veqanın qaynar yaradıcılıq hünərinə heyran qalmış, onu "təbiətin möcüzəsi", "poeziya okeanı", "feniks" adlandırmış- lar. Lope de Feliks de Veqa Karto 1562-ci ildə noyabrın 25-də Madriddə anadan olmuşdur. Onun atası kəndli ailəsindən çıxmış olsa da, varlı adam idi. Madriddə xüsusi tikiş müəssisəsi var idi. O, oğluna dvoryan rütbəsi almış və əməlli-başlı təhsil görməsinə nail olmuşdur. Lope de Veqa əvvəlcə yezuit kollecində oxumuş, universitetdə təhsilini davam etdirmiş, bir müddət Kral riyazi elmlər akademiyasında mühazirələrə qulaq asmışdır. Dilləri öyrənməyə xüsusi qabiliyyəti olan Lope de Veqa bir sıra xarici dilləri yaxşı bilirdi. Gənc yaşlarından bəzi məsul şəxslərin yanında katib işləmiş, bir müddət əsgər olmuş, aktyor truppaları ilə yaxın əlaqə saxlayıb onlar üçün pyeslər yazmışdır. "Məğlubedilməz Armada"nın İngiltərə sahillərinə uğursuz yürüşündə /1588/ iştirak edən ədib həmin vaxt "Ancelikanın gözəlliyi" adlı poema yazmışdır. Əsl İntibah şairi kimi bu əsərdə o, insan gözəlliyini tərənnüm etmişdir. Qaynar, odlu, həyatsevər və şən təbiətə malik olan Lope de Veqa qocalana qədər aşiqanə macəralarla dolu bir həyat keçirmişdir. Bir neçə dəfə evlənmişdir. Qəlbən bağlı olduğu aktrisa Yelena Osoryo daha varlı bir pərəstişkanının xatirinə onu atanda Lope de Veqa ona bir neçə kəskin epiqram yazmış, bunun üstündə məhkəməyə cəlb edilərək XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 341 səkkiz il Madriddən sürgün olunmuşdur. Əlli yaşlarında o, inkvizisiyanın əməkdaşı, sonra keşiş rütbəsi almışdır. Lope de Veqa bu dövrlərdə də dünyəvi həyatdan əl çəkməmişdir. Ancaq ölümündən bir qədər əvvəl, şəxsi həyatında baş verən uğursuzluqlar nəticəsində, daha doğrusu, oğlunun ölümü və qızının monastırdan qaçmasının təsirilə asketizmə qapanmış, tərki-dünya bir həyat sürmüşdür. Katolik irticası onun həyatının son dövrlərində yaradıcılığına müəyyən təsir göstərsə də, onu büsbütün özünə tabe edə bilməmişdir. 1635-ci ildə ölümün astanasında olduğu bir vaxtda yazdığı "Fillida" poemasında da biz onu şən, gülər və zarafatcıl bir adam kimi görürük. 1635-ci ilin 27 avqustunda Lope de Veqanın ürəyi dayanır. Yüz əlli üç ispan, yüz dörd italyan şair və ədibi onun ölümünə şeir və başqa yazılar həsr etdilər. Lope de Veqa dünyanın ən məhsuldar yazıçı və dramaturqlarından biri olmuşdur. artıq beş yaşından şeir yazmağa başlayan ədibin on iki yaşında yazdığı komediya səhnədə oynanılmışdır. Lope de Veqanın özünün qeyd etdiyi kimi bəzən bir gündə bir pyes yazırmış. Lope de Veqa bütün nəsr və nəzm janrlarında qələmini sınamışdır. Ədibin qeyri- dramatik əsərlərini iyirmi bir cilddə çap etmişlər. Bunların arasında poemalar, pastorallar, romanlar, novellalar, məktublar, ekloqlar, romanslar, sonetlər, odalar, elegiyalar və başqa janrlarda yazılmış əsərlər vardır. Əsas yaradıcılıq sahəsi olan dram janrında o, min səkkiz yüz komediya, dörd yüz dini pyes və çoxlu miqdarda intermediyalar yazmışdır. Bunlardan çoxu mənzum şəkildə yazılan 426 dram və qırxa yaxın dini pyes qalmışdır. İki yüz əlli dramının isə adı məlumdur. Lope de Veqa komediyalarının saxlanması qeydinə qalmamışdır. Əgər poemalarının ümumi həcmi 50 min misradırsa, 2989 sonetinin həcmi 42 min misradır. Lope de Veqa dramaturgiyası əhatə dairəsinin Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|