Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
94 festivalından fiziki tərbiyənin təşkili formaları kimi istifadə edilmişdi. Səkkizillik məktəb proqramlarında 109 I-IV siniflərdə bədən tərbiyəsinin məzmunu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişilmişdir. Şagirdlərə bədən tərbiyəsindən orqanizmi möhkəmləndirmək, gün rejimi, dügün tənəffüs haqında zəruri nəzəri məlumatlar mənimsədilməsi müəllimlərə tapşırılmışdır. Bundan sonra məlumatlar haqqında heç bir yerdə bir daha danışılmamışdır. 1966-cı ildə ümumtəhsil məktəblərinin quruluşunda müəyyən dəyişikliklərin edilməsi, o cümlədən, onbirillik məktəblərin onillik məktəblərə çevrilməsi, həmçinin ibtidai məktəb 3 illik təlimə keçməsi ilə əlaqədar bədən tərbiyəsi proqramları yenidən işlənilmiş və 1971-72-ci illərdə nəşr edilmişdir 110 . I-III siniflərdə qarışıq sallanmalar, basketbol oyununun hərəkət qaydaları köhnə proqramdan çıxarılmışdır. Bu siniflərdə başlıca diqqət dərs materiallarının əsas məzmununu təşkil edən hərəkətlərin təbii növlərinə, mütəhərrik oyunların öyrədilməsinə yönəldilmişdir. Həmin siniflərdə məktəblinin gün rejimi, bədəni möhkəmlətmək, səhər gimnastikası, düzgün və səmərəli tənəffüs haqqında məlumatların verilməsi də nəzərdə tutulmuşdur. Proqramda IV sinifdə üzgüçülüyə xüsusi yer verilmiş və buna 26 saat vaxt ayrılmışdır. Oyunlar elə seçilmişdir ki, onları həm açıq, həm də idman salonunda keçmək mümkündür. Proqrama rəqs hərəkətlərinin ayrı-ayrı ünsürləri, rəqs addım-ları, həmçinin, ayaqların müvafiq rəqs vəziyyətləri ilə alışdırılması üzrə elementlər və s. daxil edilmişdir. Basketbol oyunu priyomlarının öyrədilməsi V sinifdən başlanır. Proqramm üzrə təbii hərəkətlər və onların təkmilləşdirilməsi I-IV siniflərdə həyata keçirilir. Bu isə V-VIII siniflərdə basketbol oyununun şagirdlərə öyrədilməsinin asanlaşdırılmasına səbəb olur. Yüngül atletikadan aşağı startın öyrədilməsi VI sinif materiallarına daxil edilmişdir. VIII sinifdə tədris materialları ƏMHO kompleksinin tələbləri səviyyəsində, X sinifdə isə birinci dərəcəli ƏMH və Vətəni müdafiəyə hazırlıq kompleksi normalarının səviyyəsinə uyğun tərtib olunmuşdur. Bu siniflərin şagirdlərindən ƏMHO. ƏMH və VMH kompleksi normalarını ödəmələri tərtib edilirdi. Bundan əlavə, proqramda ev şəraitindən asılı olaraq yeməyin, istirahətin, idman məşğələlərinin məqsədəuyğun rejiminin də həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bu rejimdə yatmaq, yuxudan qalxmaq, ev tapşırıqlarını hazırlamaq, özünə xidmət və fiziki hərəkət üçün vaxt müəyyənləşdirilmişdir. Yuxarıda deyilənləri həyata keçirmək məqsədi ilə yeni bədən tərbiyəsi proqramları 111 tərtib olunmuş, 1975-ci ildən onunla işlənilməyə başlanılmışdır. Proqramda bu siniflər üzrə nəzəri və tətbiqi materiallar üzrə yeni konkret tələblər irəli sürülmüş, ora yeni fiziki hazırlıq bölməsi daxil edilmişdir. Bunlar ibtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi proqramlarının təhsil, tərbiyə və sağlamlaşdırıcı təsir qüvvəsini artırmışdır. Təkmilləşdirilmiş proqramların başlıca vəzifələri şagirdlərdə təbii hərəkət növləri üzrə bacarıq və vərdişləri yaratmaq, hərəkət keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək, idman məşğələlərinə həvəs və maraq yaratmaqdan ibarət olmuşdur. Proqramlarda nəzəri məlumatlar, bacarıq və vərdişləri aşılamağa aid müxtəlif hərəkət növləri, şagirdlər üçün tələblər verilmişdir. Tələblər həm nəzəri, həm də hərəkət növləri, oyunlar və s. dair tədris materiallarına əsasən hazırlanmışdır. Proqramın əvvəlkilərdən fərqli cəhətlərindən biri də III sinifdən başlayaraq yüngül atletika fiziki hazırlıq bölməsinin proqrama daxil edilməsi ilə əlaqədardır. 109 сяккизиллик мяктяб програмлары. Бядян тярбийяси. Ы-ЫВсинифляр цчцн Бакы, Маариф няшриййаты, 1966-ъы ил. 110 а) Орта мяктяб програмлары. Бядян тярбийяси, ЫВ-Х синифляр цчцн, 1971.ъи-ил б) сяккизиллик мяктяб програмлары. Ибтидаи синифляр цчцн. Бакы. 1972-ъи ил. 111 сяккизиллик мяктяб програмлары ЫВ-ВЫЫЫ синифляр цчцн. Бядян тярбийяси, «Маариф» няшриййаты, Бакы.1976-ъы ил.. 95 Mövcud proqram materialları oğlan və qız qrupları üçün olmuşdur. İbtidai siniflərdə şagirdlərə bədən tərbiyəsi və idman, hərəkət rejimi, düzgün tənəffüs, bədənə qulluq edilməsi, qamət və idman geyimləri üzrə nəzəri məlumatlar mənimsədilməsi nəzərdə tutulur 112 . Proqramın quruluşunda da dəyişikliklər aparılmışdır. Proqram 3 deyil, 2 hissədən ibarətdir (I-III, IV-X siniflər üçün). Proqramda şagirdlərin nəzəri məlumatlara yiyələnməsi yenə də diqqət mərkəzində durmuş, izahat vərəqəsində bilik, bacarıq və vərdişlərin, sinifdənkənar kütləvi idman işlərinin təşkili və həyata keçirilməsinə aid məsləhətlər verilmiş, təcrübi materialların məzmununda müəyyən dəyişiklik olmuşdur. Gimnastika, əl topu, basketbol və güləş tədris materiallarında ixtisar aparılmış, bəzi təkrarların aradan qaldırılmasına, sadələşdirməyə səy göstərilmişdir. Məktəb haqqında yeni qərara uyğun olaraq bədən tərbiyəsi proqramları Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Elmlər institutunun əməkdaşları B.Quliyev (proqram komissiyasının sədri), E.Acalov və M.Nəsrullayev tərəfindən yerli şərait və milli xüsusiyyətlər nəzərə alınaraq təkmilləşdirilmiş və 1981-ci ildə nəşr edilmişdi Proqram aşağıdakı istiqamətlərdə təkmilləşdirilmişdir: 1.«Əməyə və SSRİ–nin müdafiəsinə hazıram» kompleksinin «Startlara hazıram» ilkin pilləsinin ibtidai siniflərdə tətbiqi ilə əlaqədar ƏMH kompleksinin başlıca vəzifələri dəyişdirilib, yeni proqramın tələblərinə uyğun qurulmuş; 2.Mülki müdafiə materiallarının öyrədilməsinə kömək məqsədilə «İzahat vərəqəsi» yazılmış; 3.Sinif müəllimləri üçün ümumi metodiki tövsiyələr yenidən işlənilmiş; 4.Nəzəri məlumatların mövzuları əsasən saxlanılsa da, orada bəzi ixtisar və sadələşdirmələr aparılmış, «Nəzəri məlumat» bölməsinə tərbiyəvi, gigiyenik xarakter daşıyan mövzular daxil edilmiş; 5. Təcrübi bölməyə sağlamlığın möhkəmləndirilməsi, əməyə və müdafiəyə hazırlıq, tədrisin təşkili və keçirilməsinə aid mövzular əlavə olunmuş; 6. İlk pillənin normalarını ödəmək məqsədi ilə «Kross hazırlığı» bölməsi də proqrama daxil edilmiş, ibtidai siniflərdə süni şəkildə təkrar olunan, icrası çətin hərəkət qrupları ixtisar olunmuş; 7.«Uzun dərə», «Tovuz gəzişi», «Nuxa rəqsi»,« Azərbaycan», «Tərəkəmə» və s. oyun havası, rəqs elementləri : «Bənövşə», «Çağırış», «Durma qaç», «Bülbüllər qəfəsdə», «Qurmadaş», «Mən çobanam» və s. xalq mütəhərrik oyunları ilk dəfə olaraq proqrama daxil edilmiş; 8. IV-X siniflərdə nəzəri mövzular sistemə salınmış, təkrarlar proqramdan çıxarılmış, dərsin xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırılmışdı. Milli güləş və xalq mütəhərrik oyunlarının təşkili, keçirilməsi, gigiyenik və təhlükəsizlik qaydalarına aid nəzəri mövzular proqrama daxil olunmuşdu. Bundan əlavə, milli mütəhərrik oyunlar seçilərək ayrı-ayrı siniflər üzrə təcrübi bölmə materiallarına daxil edilmişdi. Proqramlarda bəzi fənd və hərəkətlərin bir-birini tamamlamadığı, öyrədilən fəndlərin əvvəllər keçilmişlərə əsaslanmadığı, xüsusən Yunan-Roma və sərbəst güləşin fəndləri arasında əlaqə yaratmaq üçün Azərbaycan milli güləşin bir sıra fənd və güləş elementlərindən yeni proqramda istifadə olunmuşdu. Lakin 1985-ci ildə əvvəlki proqramların müsbət cəhətlərindən istifadə olunmadan, məktəbdə eksperimentdən keçirilmədən, məzmununda milli və təbii xüsusiyyətlər nəzərə alınmadan texniki və tərcümə qüsurları ilə yeni bədən tərbiyəsi proqramları nəşr edilmişdi. Proqramlar şagirdlərin fiziki hazırlığına uyğun olmaması və formal xarakter daşıması, idman bazası, yeni şərait və müəllimlərin peşəyönümü hazırlığı nəzərə alınmadan tərtibi onun tədrisinin çətinləşməsinə səbəb olmuşdur. Mütəhərrik oyunlar «Ritmik gimnastika», «hərəkət keyfiyətləri» və s. bölmələrin verilməsi, lakin bura daxil olan oyun və hərəkətlərin adının göstərilməməsi, bölmələrdə saatların miqdarının mövzular üzrə düzgün bölüşdürülməməsi də bu proqramların çatışmaz cəhətlərindəndir. 112 Программы восмилетней школы началных классов (1-3), М., «Просвешение», 1976. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|