Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
üdə ölkədə ilk dəfə 1,5 milyon ton taxıl istehsal edildi. Əhalinin kənd təsərrüfatı məhsuilanna tələbatı daha yaxşı ödənilməyə başlandı. 2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası 122 xarici dövlətə ticarət əlaqəsi saxlayırdı. Xarici ticarət dövriyyəsi 1993-cü ildəki 1,3 milyard dollardan 2000-ci ildə 2,9 milyard dollara çatmışdı. 2000-ci ildə ixrac idxaldan çox olmuş, müsbət saldo yaranmışdı. Makroiqtisadi göstəricilərin sabitləşməsi, tənəzzülün cilovlanması- na, artım meyi ilərinin intensivləşməsi, etibarlı tərəfdaş kimi respublikanın beynəlxalq imicinin yüksəldilməsi, xarici iqtisadi əlaqələrin, investisiya qoyuluşunun genişlənməsi, struktur və institusiyon dəyişikliklərə istiqamətlənmiş islahatlann dərinləşməsi iqtisadi inkişafın dönmədən sürətlənməsinə şərait yaradırdı. § 4. Əhalinin məişəti İqtisadi böhran, tənəzzül əhalinin güzəranını ağırlaşdırmış, ərzaq məhsullannın, sərnişin daşımalannın qiyməti yüz dəfələrlə artmışdı. Əvvəllər əməkhaqqının və pensiyaların indeksasiyası üçün minimum əməkhaqqı səviyyəsi müəyyən olunmuşdu. Sürətli inflyasiya ilə əlaqədar 1993-cü ilin yayında bu səviyyə 300 manatdan 500 manata, payızında 900 manata, 1994-cü ilin payızında isə 4000 manata qaldınl- mışdı. Du, dolanacaq üçün adi xərclərin cəmi 7 faizinə çatırdı. Orta əməkhaqqının nominal göstəriciləri artsa da, real səviyyəsi aşağı düşürdü. Orta aylıq əməkhaqqı 1993-cü ilin ortalarında 13,8 min manatdan 1995-ci ilin ortalarında 62,5 min manata çatmışdı. Lakin inflyasiyanın artım sürəti bunu dəfələrlə qabaqlayırdı. 1994-cü ilin ortalarında bir adamın normal yaşaması üçün vacib ehtiyac zənbilinin dəyəri təqribən 25,8 min manat, əmək qabiliyyətli əhalinin 64 faizini təşkil edən məşğul adamlann orta aylıq əməkhaqqı isə cəmi 13,8 min manat olmuşdur. Belə vəziyyətin yaranmasında inflyasiyanın daim artmasında marağı olan və buna çalışan, əhalinin aztəminatlı təbəqələrini aldadıb var-yoxunu əlindən almaqla varlanmaq istəyən «işbazların» yaratdığı soyğunçu «Vahid», «Mərhəmət», «Aleks», «Etimad», «Xəyal» və başqa 1992-1994-cü illərdəki hipcrinflyasiyanı cilovlamaq üçün
1995-
1996-cı illərdə həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində 1996-cı ilin birinci yansmda orta aylıq əməkhaqqının artım sürəti sürətlə zəifləyən
inflyasiyanı ilk dəfə üstələdi. 2000-ci ildə orta aylıq nominal əməkhaqqı 221,6 min manat idi. Lakin işləyən əhalinin yandan çoxunun pul gəliri orta aylıq əməkhaqqı səviyyəsindən xeyli az idi. Sahibkarlıq, özəl müəssisələr inkişaf etdikcə yüzlərlə yeni iş yerləri yaradılır, işsizlər qeydə alınır, onlara müavinət verilirdi. 2000-ci ildə respublikada 43,7 min nəfərin rəsmi işsizlik statusu vardı. Əhalinin sosial müdafiəsini gücləndirmək üçün tədbirlər görüldü. 1994-
cü il iyulun 24-də «Əhalinin sosial müdafiəsi haqqında» Qanun qəbul edildi. Həmin il noyabnn 21-də Əhalinin Sosial Müdafiə Fondu təsis olundu. Bu fonda bütün müəssisələrin balans mənfəətindən 1 faiz məcburi ayırmalar verilməyə başlandı. Fond bütün təşkilatlardan sosial sığorta ayırmalan toplayır və yaranan vəsait hesabına pensiya və müavinətləri maliyyələşdirirdi. Əhalinin 38,2 faizinə pensiya, müavinət verilirdi. 1 milyon 600 min adam - müəllimlər, veteranlar, şəhid, əlil ailələri, ahıl və yardıma ehtiyacı olanlar (800 min nəfər) sosial güzəştlərdən istifadə edirdilər. 1 milyon 200 min pensiyaçıya və aztəminatlı ailələrdə 1 milyon 650 min uşağa, habelə 240 mindən çox əlilə yardım göstərilirdi. 1998-
«Oka» markalı minik maşınlan verilməyə başlandı. Əlillərin məişət şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün evlər tikilib istifadəyə verilirdi. Azərbaycanda 1 milyondan artıq qaçqın və köçkün vardı. Qaçqınların 90 faizə qədəri artıq məskunlaşdırılmış, 77 faizi işlə təmin olunmuşdu. Köçkünlərin isə 77 min nəfəri 11 çadır düşərgəsində məskunlaşmışdı. Onlann 42 faizi iş yeri ilə təmin edilmişdi. Qaçqın və köçkünlərə dünyanın ayn-ayn ölkələrinin 50 təşkilatı, o cümlədən BMT-nin qaçqınlar üzrə Ali Baş Komissarlığı, Ümumdünya Ali Ərzaq Proqramı, Uşaq Fondu, Dünya Bankı, Avropa Birliyi ESNO-EKO xətti. Beynəlxalq Qırmzı Xaç Cəmiyyəti, ABŞ-ın Beynəbcalq Uşaqlan Xilasetmə Federasiyası xətti ilə maliyyələşdirilən 6 müstəqil humanitar təşkilat, Beynəbcalq İnkişaf Agentliyi, Avropa və MBD ölkələri idarəsi, Asiya Müsəlmanlan Komitəsi, Beynəlxalq İslam «Nicab> təşkilatı, İran, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı Qızıl Aypara cəmiyyətləri, Almaniya Beynəlxalq Texniki Yardım Təşkilatı humanitar yardım göstərirdi. Respublikanın müxtəlif rayonlanna səpələnmiş köçkünlər üçün beynəbcalq humanitar təşkilatlannın yaxından köməyi ilə yaşayış məskənləri yaradılmışdı. Avropa Birliyi Humanitar Yardım İdarəsi (ESNO) Azərbaycan qaçqın və köçkünləri üçün 1993-1995-ci illərdə üç məs
518 kunlaşdırma proqramı həyata keçirmiş, 1994-cü ildə Sabirabad, Ağcabədi, Dəvəçi, Goranboy, İmişli, Yevlax, Şəki \-ə Saatlıda 20 min əhali üçün qurama evlər, 1995-ci ildə Beyləqanda 2 qəsəbə tikilməsini maliyyələşdirmiş, əhaliyə sosial xidmətlər göstərilməsini, hər ay ərzaq yardımı verilməsini təmin etmişdi. Almaniyanın köməyi ilə 1996-cı ildə Ağcabədi rayonunda Laçın köçkünləri üçün 2 qəsəbə. BMT-nin köməyi ilə Oğuz-Şəki yolunun üstündə Laçın, Kəlbəcər, Ağdam köçkünləri üçün 1, Oğuz rayonunda 2 qəsəbə salınmışdı. 1996-
təşkilatı İmişli, Saatlı, Beyləqan, Zərdab, Kürdəmir, Göyçay və Ağsu ra- yonlannda birtipli layihələr üzrə 1800 köçkün ailəsi üçün ev inşa elmiş, ehtiyacı olan ailələrə 6,5 min ton ərzaq vermişdi. ABŞ Dövlət Departa- mentinin sponsorluğu ilə 1996-1997-ci illərdə Azərbaycana dava-dərman və tibb preparatlanndan ibarət böyük humanitar yardım göndərilmişdi. Ümumiyyətlə, ABŞ-m qeyri-dövlət təşkilatlan 1992-1997-ci illərdə Azərbaycana 125 milyon dollarlıq humanitar yardım göndərmişdi. İranın Hilal-əhmər, Türkiyənin və Səudiyyə Ərəbistanın Qızıl Aypara Cəmiyyətləri köçkünlər üçün 10 çadır düşərgəsi qurmuş, burada yaşayan köçkünləri ərzaqla təmin etməyə başlamışdılar. 1995-1996-cı illərdə Avropa Birliyi Azərbaycana buğda unu göndərmişdi. ABŞ, Almaniya, Hindistan, Norveç və Yaponiya Milli Qızıl Xaç Cəmiyyətləri Azərbaycanda kimsəsiz və imkansız adamlara humanitar yardım göndərirdilər. 1995-
humanitar və Texniki Yardım Üzrə Respublika Komissiyası təşkil edildi, işə nəzarət gücləndi. Beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanda yoxsulluğu aradan qaldırmaq, iş yerləri yaratmaq, özəl müəssisələr açmaq sahəsində i^al iş apanr- dılar. BMT-nin İnkişaf Proqramı. Beynəlxalq Əmək Təşkilatı Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyi ilə birlikdə əhalinin məşğulluğunu təmin etmək üçün müxtəlif proqramlar hazırlamışdı. Məsələn, Salyan rayonunda kiçik sahibkarlığın inkişafı üzrə belə bir xüsusi proqram həyata keçirmişdi. İslam İnkişaf Bankının vəsaiti ilə 10 rayonda iş yerləri yaradılması üçün müəssisələr tikilirdi. Qatar əmirliyi xeyriyyə cəmiyyəti Qax rayonunda xeyriyyəçilik işləri görmüş, yeni iş yerləri, tikiş sexi açmışdı. Avropa Birliyi fermer təsərrüfatlanna kömək etmək üçün 1996-cı ilin əvvəllərində Avropa İttifaqı Partnyor Fondu yaratmışdı. BMT inkişaf Proqramı yoxsulluq səviyyəsi daha yüksək olan Naxçıvan MR-ə
Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|