Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
lar dəyərində dərman preparatlan gətirildi. Həmin ildə Böyük Britaniyanın «Uşaqlara birbaşa yardım» beynəlxalq humanitar təşkilatı məcburi köçkünlər üçün 7 tibb məntəqəsi təşkil etdi. 1998-ci ilin yanvarında ABŞ-dan dövlət səviyyəsində ilk humanitar yardım göndərildi. Dövlət respublikada səhiyyə işini yenidən qurmaq, əhalinin sağlamlığını qorumaq sahəsində mühüm addımlar atdı. 1996-cı ilin iyununda respublikada prezidenti ölkədə sanitariya vəziyyətinin yaxşı laş- dınlması ilə əlaqədar ciddi tapşınqlar verdi. «Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında» qanun hazırlandı. «Səhiyyə təşkilatlannın özü- nümaliyyələşdirmə sisteminə keçməsi haqqında» xüsusi proqram tərtib olundu. Burada müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş dövlət tibb müəssisələrində pullu xidmətə keçmək, təsərrüfat hesabı ilə işləyən səhiyyə təşkilatlarının sayını artırmaq, xarici investisiya cəlb etməklə birgə tibb müəssisələri yaratmaq və tibbi sığortanı geniş tətbiq etmək nəzərdə tutulurdu. Dünyada geniş yayılmış, sərfəli olan sığorta təbabəti sisteminin respublikada tətbiq olunması istiqamətində hazırlıq işlərinə başlanmışdı. 1998-ci ildə Bakıda ilk özəl təcili yardım xidməti - «Medi Club» açıldı, artroloji mərkəz istifadəyə verildi. YUNlSEF-in hazırladığı «Səhiyyə islahatı layihəsi» üzrə və onun maliyyə yardım ilə Quba və Masallı rayonlannda səhiyyə islahatı həyata keçirilirdi. Respublikada virus hepatitləri ilə mübarizə Milli Proqramı hazırlanmışdı. Bütün çətinliklərə baxmayaraq, respublikada əhalinin sayı artırdı. 2001-ci ilin əvvəllərində burada artıq 8 milyon 81 min insan yaşayırdı. 1999-
əhalinin 7,2 milyonu azərbaycanlı, 178 mini ləzgi, 141 mini rus, 121 minə qədəri erməni, 76,8 mini talış, 51 minə qədəri avar, 30 mini tatar, 29 mini ukraynalı, 16 minə qədəri saxur, 15 minə qədər gürcü, 13 mini kürd, 10 mini tat, 9 mini yəhudi, 4 mindən çoxu udin idi. Respublikada az sayda başqa etnik qruplar da yaşayırdı.
X V I I I
F Ə S t L MƏDƏNİYYƏT § 1. Maarif, elm, din Respublikanın mədəni, mənəvi həyatında dövlət müstəqilliyi bərpa edildikdən sonra mühüm dəyişikliklər baş vermişdi. Müharibəyə, erməni işğalçıları tərəfindən yüzlərlə sosial-mədəni obyektin məhv edilməsinə, keçmiş sovet respublikaları ilə mədəni əlaqələrin zəifləməsinə və bir çox sahələrdə tam qınimasına, vəsait çatışmazlığının, təxribatların törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq, bu dövrdə Azərbaycan mədəniyyəti mübarizliyi, mənəvi qüvvələrin öz kökünə və bəşəri dəyərlərə daha möhkəm bağlanması ilə səciyyələnirdi. Xalqın ümumtürk mədəniyyətinə qovuşmasının böi'ük əhəmiyyəti olacağını nəzərə alaraq 199l-ci il dekabrın 24-də latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının bərpa olunması haqqında qanun qəbul edildi. 1992-ci ilin sentyabr ayından orta məktəblərin birinci sinfində dərslər bu əlifba ilə keçirilməyə başlandı. Lakin yeni qrafikaya keçid ləng gedirdi. Prezident Heydər Əliyevin 2001-ci il 18 iyun tarixli fərmanı ilə həmin il avqustun 1-dən latın qrafikalı əlifba qəti tətbiq edildi. Prezidentin «Dövlət dilinin tətbiqinin təkmilləşdirilməsi haqqında» adlı bu fərmanına əsasən dövlət başçısının yanında «Dövlət Dil Komissiyası» yaradıldı. Azərbaycanın 1992-ci ilin iyun ayında BMT-nin «Təhsil, Elm və Mədəniyyət Məsələləri Üzrə Təşkilatına»-YUNESKO-ya, az sonra İslam Konfransı Təşkilatı yanında İslam ölkələri Elm, Mədəniyyət və Təhsil Təşkilatına - İSESKO-ya üzv qəbul edilməsi, 1996-cı ilin payızında YUNESKO ilə əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalanması, 1997-ci ilin yazında Avropa Mədəniyyət Konvensiyasına qoşulması, habelə ayrı-ayrı ölkələrdə ikitərəfli mədəni əlaqələr
Maarif yaradılması respublikanın xarici mədəni əlaqələrinin genişlənməsi- nə və möhkəmlənməsinə münasib şərait yaratdı. Türkdilli xalqların mənəvi birliyini möhkəmləndirmək, mədəniyyətini inkişaf etdir- mək və təbliğ etmək məqsədilə 1992-ci ilin ortalarında «Türkdilli Ölkələrin Mədəniyyət Nazirlərinin Daimi Konseyni», 1993-cü ilin əvvəllərində isə onun icra qurumu - TÜRKSOYU (Türk Kultur və Sanatları Ortak Yönətim) fəaliyyətə başladı. 1996-cı ilin iyununda bağlanan müqaviləyə əsasən YUNESKO TÜRKSOYU tanıdı və onu dəstəkləməyə başladı. 1998-ci il fevralın 16-da Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi «Mədəniyyət Qanunu»nu qəbul etdi. Bütün bunlar Azərbaycan mədəniyyətinin milli və bəşəri dəyərlər üzərində daha fəal inkişaf etməsinə imkanları genişləndirdi. iqtisadi, siyasi və mənəvi həyatdakı ziddiy- yətlər Azərbaycan məktəbini böyük çətinliklər qarşısında qoymuşdu. Maarifə kifayət qədər vəsait ayırmaq müm- kün deyildi. Məktəblərin maddi-təlim bazası zəifləyirdi. Yüzlərlə maarif müəssisəsi, o cümlədən 1145 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 690 ümumtəhsil məktəbi, 4 texnikum və 1 ali məktəb binası düşmən əlinə keçmiş, qarət edilmiş və dağıdılmışdı. Nəzarətsizlik üzündən bir çox məktəb binaları, sinif otaqlan «zirək» işbazlann əlinə keçir və başqa məqsədlər üçün istifadə olunurdu. Lazımınca təmin olun- madığından minlərlə müəllim maarif sistemini tərk etmişdi. Bu illərdə maarif işində müəyyən irəliləmələr də baş vermişdi. Məktəb bolşevik ideologiyası təzyiqindən xilas olmuşdu. Milli təzyiq konsepsiyası hazırlanmış və həyata keçirilməyə başlanmışdı. Təhsil haqqında qanun qəbul edilmişdi. Məktəb sovet təhsil sisteminin müsbət ənənələrini qoruyub saxlamağa, onu müasir Avropa təhsil texnologiyası ilə zənginləşdirməyə çalışırdı. Yeni proqramlar və dərsliklər yaradılmışdı. Alim və pedaqoqlarm fədakar əməyi sayəsində qısa müddətdə orta məktəblər üçün yeni «Azərbaycan tarixi», «Ədəbiyyat», «Coğrafiya», «Azərbaycan dili» və başqa orijinal dərsliklər hazırlanıb çap olunmuşdu. Ali məktəblər üçün ilk dəfə «Azərbaycan tarixi» dərsliyi yaradılmışdı. Dəqiq və təbiət elmləri üzrə orijinal dərsliklər hazırlanmağa başlanmışdı. Məktəblərdə «Azərbaycan tarixi»nin tədrisinə saatlar xeyli artırılmışdı. Qaçqın və köçkünlər üçün məktəblər təşkil olunmuşdu. BMT-nin Qaçqınlarla İş Üzrə Ali Komissarlığı xətti ilə respublikada 514 yığ 526 Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|