Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
versitetində və başqa ali məktəblərdə «Heydər Əliyev məktəbləri» təşkil olunmuş, gənclərə müstəqilliyin, dövlətçiliyin, tərəqqinin təmin olunmasına yönəlmiş Heydər Əliyev siyasət sənətinin incəlikləri, xarakterik xüsusiyyətləri öyrədilməyə başlanmışdı. Bununla belə, məktəblərdə, xüsusən ali məktəblərdə qiymətlərin şişirdilməsi, rüşvətxorluq hallan az deyildi. 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasında əhalinin 2 milyon 901 min nəfəri ümumi orta, 694 min nəfəri orla ixtisas, 612 min nəfəri ali təhsilli idi. Yaşı 15-dən yuxarı olan hər min nəfərə 908 təhsilli, o cümlədən 108 ali, 122 orta ixtisas, 511 ümumi orta, 158 natamam orta təhsilli adam düşürdü. 2000-ci ildə respublikada 3354 klub müəssisəsi, fondlarında 38,7 milyon nüsxədən çox kitab və jurnal olan 4374 kütləvi kitabxana, 607 kinoqurğu, 27 peşəkar teatr və 155 muzey vardı. İşğal zamanı erməni vandalları 982 kitabxananı, 862 klubu, 1831 kinoqurğusunu, 4 teatrı, 10 parkı, 100 mindən çox qiymətli eksponatı olan 13 muzeyi, o cümlədən Ağdam «Çörək muzeyi»ni ələ keçirib qarət etmişdilər. Yüzlərlə tarixi abidə - 13 qala bürcü, 22 kurqan-təpə, 31-
dağıdılmışdı. Füzulidə Məhəmməd Füzulinin tunc heykəli sökülüb apanl- mışdı. Şuşada Üzeyir Hacıbəyovun, Bülbülün, Natəvanın, Nəvva- bın heykəlləri gülləbaran edilmişdi. Nəzarətsizlik üzündən respublikanın muzeylərindən çox qiymətli sənət əsərləri, əntiq əşyalar, xüsusən xalçalar oğurlanıb xaricə aparılmışdı. R.Muslafayev adına Dövlət İncəsənət Muzeyindən dəyəri milyon dollarlarla ölçülən 275 nadir rəsm əsəri oğurlanmışdı. Onlann arasında klassik Avropa rəssamlarının qiymətli sənət inciləri də vardı. Mədəni-maarif işi vəsait çatışmazlığı, nəzarət zəifliyi, mövcud metodların artıq səmərəli olmaması, adamları cəlb edə biləcək yeni vasitələrin ləng tətbiqi nəticəsində ciddi tənəzzül keçirirdi. Kütləvi kitabxana fondları, oxucuların sayı xeyli azalmışdı. Kinoteatrlar televiziya, video ilə rəqabətə dözə bilmir, əksər hallarda, demək olar ki, boş qalırdı. 90-cı illərin birinci yarısında kinoqurğuların sayı 2 dəfədən çox azalmışdı. Mədəni-maarif işini canlandırmaq üçün 1993-cü ildən başlayaraq dövlət bir sıra tədbirlər həyata keçirdi. Beynəlxalq Muzeylər Şurasının (İKOM), Beynəlxalq Kitabxanalar Şurasının (İFLA) Azərbaycan Milli Komitələri yaradıldı. Hökumət kitabxana fond- 530 larinin genişlənməsinə vəsait ayırmalarını artırdı. «Azərbaycan Respublikasında kitabxana işinin vəziyyəti və onu yaxşılaşdırmaq tədbirləri haqqında» qərar qəbul etdi. Çətinliklərə baxmayaraq, M.F.Axundov adına Respublika kitabxanası (1998-ci ildə Milli Kitabxana statusu alıb) dünyanın 45 ölkəsindəki 60-dan çox kitabxana ilə əlaqə saxlayır, kitab mübadiləsi edirdi. Prezident Heydər Əliyev və respublikanın başqa görkəmli ziyalıları kitabxanaya çoxlu kitab hədiyyə etmişdilər. 1994-
1995-
ci ildə Hüseyn Cavidin ev muzeyləri yaradıldı. N.Nərimano- vun ev muzeyi yenidən quruldu. 1996-cı ilin payızında Naxçıvanda H.Cavidin ev muzeyi açıldı. Bu illərdə müxtəlif yaradıcılıq qrupları, xeyriyyə cəmiyyətləri, Azərbaycan Mədəniyyət Fondu, Bakı Mədəniyyət Mərkəzi və başqa təşkilatlar meydana
gəlmiş, respublikanın mədəni həyatının canlanmasında fəal rol oynamağa başlamışdı. «İnkişaf» assosiasiyası «H.Z.Tağıyev adına», Teatr xadimləri Cəmiyyəti «Qızıl Dərviş», Bakılı Beynəlxalq Mədəniyyət Cəmiyyəti «Humay» mükafatlan təsis etmişdilər. Kütləvi informasiya Respublikada kütləvi informasiya vasitələri vasitələri şəbəkəsi xeyli genişlənmişdi. 90-cı illərin ortala- nnda informasiya Nazirliyində 600 adda informasiya vasitəsi qeydə alınmışdı. 1998-ci ildə 8 dildə 300-dən çox qəzet və jurnal nəşr olunurdu. Qəzetlərin cəmi ikisi dövlətə, qalanları isə siyasi partiyalara, ictimai təşkilatlara, ayn-ayn şəxslərə məxsus idi. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin orqanı, rəsmi dövlət qəzeti «Azərbaycan» və Prezidentin işlər idarəsinin təsis etdiyi gündəlik ictimai-siyasi «Xalq» qəzeti, «Panorama». «Azadlıq», «Yeni Müsavat», «İstiqlal», «Exo» və onlarla başqa qəzet, «Xəzər», «Trcnd», «Yurd», «Monitor», «Tarix və onun problemləri» və başqa jurnallar mövcud reallıqlan ən müxtəlif mövqelərdən əks etdirirdilər. Adamların hadisələri müstəqil qiymətləndirməsi üçün münasib imkanlar yaranmışdı. ölkədə 20 informasiya agentliyi fəaliyyət göstərirdi. 1998-ci ildə Prezident fərmanı ilə respublikada senzura ləğv edilmişdi. 2001-ci ilin dekabnnda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev «Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə dövlət qayğısının artınlması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında» sərəncam verdi. Bu vasitələrə bəzi güzəştlər edUdi. Qəzet kağızı idxalına əlavə dəyər vergisi ləğv olundu.
Azərbaycan televiziya və radiosu xeyli inkişaf etmişdi. Respub- lika radiosunun verilişləri 13 dildə, o cümlədən 1992-ci ildən Avro- pa ölkələri üçün ingilis dilində dünyaya yayılırdı. 1992-ci ildə türk- dilli ölkələrin əksəriyyətini əhatə edən Türkiyə «Avrasiya» teleka- nalı fəaliyyətə başladı. 1996-cı ildə Bakıda əsası hələ 1982-ci ildə qoyulmuş 310 metr hündürlüyü olan yeni teleqüllə verildi. Türkiyə- nin «Türksat» peyki vasitəsilə yerüstü stansiyalar əlaqələndirildi. Naxçıvanda Azərbaycan televiziyası verilişlərinin qəbulu xeyli yax- şılaşdı. 1997-ci ildən respublikanın 20 bölgəsində televiziya verilişlə- rini peyk vasitəsilə qəbuletmə stansiyalan quraşdınimağa başlandı. Əhalinin böyük əksəriyyəti Azərbaycan televiziyasının I və II döv- lət, habelə «ANS», «Liden>, «Azad Azərbaycan» və «Space» özəl, Rusiyanın «RTR», «ORT» və «NTV», Türkiyənin «TGRT», «D» və b. proqramlarına baxmaq imkanı əldə etdi. 1996-cı ilin noyabr ayından respublika televiziyasının «Azərbaycan bu gün» populyar proqramı bazar günləri «TGRT» kanalı ilə dünyanın üçdə bir hissə- sinə yayılırdı. 1998-ci ildə respublikada efirə 20 tele-radio kanalı çı- xırdı. Azərbaycan televiziyasının proqramları 9 ölkənin, o cümlə- dən Türkiyə, ABŞ, Kanada, İngiltərə, Almaniya və başqa ölkələrin efiri vasitəsilə Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdırırdı, 1993-cü ildən respublika televiziyası ingilis dilində «Həftənin səsi» proqramını yaymağa başlamışdır. Azərbaycana qarşı mövcud informasiya blokadası Prezident Heydər Əliyevin gərgin əməyi, rəhbərliyi sayəsində, demək olar ki, tam aradan qaldınimışdı. Məktəb, mədəni-maarif müəssisələri, kütləvi informasiya vasitələri Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunub saxlanıl- masını, dünyəvi, demokratik dövlət quruculuğunu, respublikanın ərazi bütövlüyünün bərpa və təmin olunmasını, bəşəri, islam və milli dəyərləri, ölkədə siyasi sabitlik və vətəndaş həmrəyliyi yaran- masını, Prezident Heydər Əliyev cənablarının uğurlu daxili və xarici siyasətini geniş təbliğ edir, mövcud qüsur və çatışmazlıqlar ciddi, kəskin tənqid olunurdu. Xüsusən müstəqil və müxalif mətbuata, radio və televiziyaya münasib imkanlar yaradılmışdı. Keçid dövründə Azərbaycan elmi də ciddi sınaqlarla üzləşdi. Vəsait çatışmazlığı, ənənəvi əlaqələrin qırılması elmin inkişafını xeyli ləngitdi. AXC - Müsavat hakimiyyəti dövrü Azərbaycan Elmlər Akademiyasına dövlət Elm
Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|