DersliK 9-az new indd

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
SALVADOR DALİ: DAHİNİN SÜRREALİST KAİNATI
40
“Rafael  boynu  ilə  avtoportret”. 
1920–1921.  İmpressionizm  üs-
lubu.  Qala-Salvador  Dali  Fon-
du, Fiqeras, İspaniya
“Avtoportret. Yuxu”. 1937. Sürrealizm 
üslu bu. Şəxsi kolleksiya
Təsviri sənət qalereyası
Avtoportretlərdə Salvador Dalinin şəxsi üslubunun axtarışları
“Kubizm üslubun-
da avtoportret”. 
1923. Dali Teatr- 
Muzeyi, Fiqeras, 
İspaniya
Salvador Dali yaradıcılığında mövzu rəngarəngliyi
“Yaddaşın daimiliyi”. 1931. Vaxt axınının labüdlüyünü ya-
ratmaqda Dali ərimiş pendir tikəsindən ilham alıb. Müasir 
İncəsənət Muzeyi. Nyu York, ABŞ
“Qalateya sferalarla”. 1952. Əsər 
atom  nəzəriyyəsinin  öyrənildiyi 
mər hə lədə çəkilib. Da li Teatr-Mu-
zeyi. Fi qeras, İspaniya
Sürrealizm üslubunda əsərlər həmişə öz qeyri-adi kompozisiyası ilə 
diqqəti cəlb edir və digər rəngkarlıq üslublarından fərqlənir. Rəssamlar 
daha bir cərəyan yaratmaq məqsədi güdmür, onlar dərin düşünürdülər: 
insan şüurunda inqilabi çevriliş etmək, bütün yaradıcı fəaliyyət növlə-
rinə və düşüncə tərzinə təsir göstərmək istəyirdilər. Cəfəngiyat fantas-
tikası, formaların qəribə uyğunluğu və fərqli obrazlar – sürrealizm sənə-
tinin ümumi xüsusiyyətləri sayılır.
Mükəmməl çertyoj çəkməyi bacaran Dali həm də kolorist idi. O, əv-
vəlki dövr sənətkarlarından çox ilham almışdı. Rəssam tamamilə yeni və 
müasir incəsənət üslubu formalaşdırmaq üçün çox qəribə forma və təsvir 
üsullarından  istifadə  edirdi.  Onun  əsərləri  ikili  obrazlardan,  istehzalı 
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
41
SALVADOR DALİ: DAHİNİN SÜRREALİST KAİNATI
səhnələrdən, optik illüziyadan, qeyri-adi mənzərə və dərin simvolizmdən 
istifadə ilə seçilir.
Salvador Dalinin yaradıcılığı haqqında sayt
http://www.dali-genius.ru/; http://www.mir-dali.ru/ 
Yaşadığı illər
Doğulduğu yer
Təhsili
Ad və mükafatları
Üslub və texnika
Əsərlərin mövzusu
Məşhur əsərləri
11.05.1904–23.01.1989
Fiqeras, İspaniya
San-Fernando Kral Zərif Sənətlər Akademiyası, Madrid
Katolik İzabella Ordeni; İspaniya və Fransa incəsənət aka-
demiyalarının üzvü; kitab, kino ssenariləri müəllifi ; Mer-
kuri planetində bir kraterə Salvador Dalinin adı verilib
kubizm, sürrealizm; rəngkar, qrafi k, heykəltəraş, 
rejissor, dizayner
natürmort, mənzərə, portret, mifologiya, simvolik 
rəngkarlıq
“Zürafə od içində” (1936–1937), “Nərgizin çiçəyə çevril-
məsi” (1936–1937), “Bədheybətlərin yaradılışı” (1937), 
“Atomun parçalanması” (1947), “Məxfi  axşam” (1955), 
“Canlı natürmort” (1956), “Döyüşçü” (1982) və s.
Salvador Dali 
(Salvador Dalí)
Həyat xronologiyası
GÖRKƏMLİ RƏSSAMLAR
Dalinin  yaradıcılığı  za-
manı qabaqlayırdı, onun da-
hiliyi  hələ  sağlığında  qəbul 
edilmişdi. Ustadın toxun-
duğu hər bir şeydən – istər 
foto şə kil,  kinematoqraf, 
ciz gi fi lmi, ədəbiyyat, ya xud 
reklam – şah əsər yaranırdı.
Böyük rəssamın yaradı-
cılığı müasir reklam texno-
logiyalarının inkişafına mühüm təsir göstərmişdi. Maestronun ən məşhur əsəri 
– “Çupa-çups” monpasılarının loqotipindəki çiçəkdir. O, 1969-cu ildən yalnız cüzi 
dəyişikliklərə  məruz  qalaraq  bu  günədək  gəlib  çatmışdır.  Maestronun  reklama 
olan töhfəsi monpası ilə məhdudlaşmır, 1969-cu ildə o, Avroviziyada – Avropa 
mahnı müsabiqəsinin tərtibatında da aktiv iştirak etmişdi.
Bilirsinizmi?
“Çupa-çups”un loqotipi. 1969
“Avroviziya”nın 
loqotipi. 1969
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
SALVADOR DALİ: DAHİNİN SÜRREALİST KAİNATI
42
Elza Skiaparel li-
nin geyimi
“Zamanın gözü” yaxa sancağı
“Rubin dodaqlar” yaxa sancağı
Dalinin yaratdıqları sırasında avanqard moda pərəstişkarlarını hey-
rətə salacaq kolleksiyalar da az deyildir. Salvador Dalinin valeh edici və 
qalmaqallı məşhur sürrealist geyim, aksesuar və zinət əşyaları nümu nə-
lə ri onun öz eskizləri əsasında yaradılırdı.
Salvador Dali sənaye əşyasını canlı təbiət 
obyekti  ilə  birləşdirərək,  aldığı  nəticə  ilə 
insanları valeh edir və heyrətləndirirdi. İlk 
baxışda  anlaşıl maz  və  cəfəngiyat  kimi  gö-
rünən öz dərin daxili mənası ilə insanı mat 
qoyan telefonla iri dəniz xərçənginin birləş-
dirilməsindən sürrealist obyekt əmələ gəlir.
Salvador  Dalinin  rəngkarlıq 
əsərlərindən  başqa,  əl  ilə  ərsəyə 
gətirilən  xeyli  sürrealist  əşyalar 
da var. Onların arasında ən parlaq 
və ən məş huru – dodaq formasında 
olan  divan  1974-cü  ildə  yaradılmış 
sürrealist mebel nümunəsidir.
Salvador  Dali  ətri  1982-ci  ildə 
bilavasitə özünün iştirakı ilə yara-
dılmış, bu silsilədən birinci, amma 
heç  də  yeganə  olmayan  ilk  və  son 
parfümeriya məhsuludur.
Rəssam təxəyyülü müxtəlif yaradıcılıq sahələrində necə əks oluna bilər?
Düşünün və izah edin
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
43
SALVADOR DALİ: DAHİNİN SÜRREALİST KAİNATI
Rəssamın daha bir maraqlı əsəri – sürrealistik otaq-
dır.  Buradakı  çəhrayı  rəngli  divan  amerikalı  aktrisa 
Mey  Uestin  dodaqlarının  for masında  çəkilib.  Saçları 
otağın girişini əhatə edən pərdə, gözləri – şəkil, burun 
isə üstündə saat qoyulmuş buxarı kimi yaradılmışdır.
“Mey Uestin üzü”. Sürrealist otaq. 1934–1935 .
İncəsənət İnstitutu, Çikaqo, ABŞ
Bütün planetdə ən nəhəng sürrealizm eksponatların-
dan biri olan və ən çox ziyarətçı qəbul edən ispan muzeyi 
– Dali Teatr-Muzeyi – Salvador Dalinin muzeyidir. Kataloniyada (İspa-
niya), Fiqeras şəhərində yerləşən muzey rəssamın şəxsi layihəsi üzrə ti-
kilmişdir. Onun əsərlərinin ən böyük və rəngarəng kolleksiyası dahi sür-
realistin şəxsi kolleksiyası əsasında yaradılmış bu muzeydə sərgilənir.
Salvador Dalini şəxsi muzeyinin ortasında, işarələnməyən yastı yer da-
şının altında dəfn ediblər. Böyük rəssam insanların onun məzarı üstündə 
sərbəst şəkildə gəzmələri üçün belə dəfn edilməsini vəsiyyət  etmişdi. 
Bu insanın həyatı həqiqətən də parlaq və dahiyanə keçmişdir. Yaradı-
cılığı ilə dünyanın bir çox rəssamlarına təsir göstərmiş Salvador Dalini 
cəsarətlə XX əsr sürrealizminin bənzərsiz və nəhəng dahi sənətkarı ad-
landırmaq olar.
Müəyyən edin
1. 
S.Dalinin dərslikdə verilmiş rəngkarlıq və dizayn əsərlərində oxşar 
və fərqli cəhətlər nədədir?
Rəngli karandaşlar, flomasterlər, quaş
 
Sərbəst iş üçün tapşırıqlar
3 
İnsan üçün onun yaradıcılığı nə deməkdir?
3 
S.Dali yaradıcılığının əsas xüsusiyyətləri hansılardır?
Özünüzü yoxlayın
Yaradıcı fəaliyyət
2.  a) 
Öz təxəyyülünüzü və yaradıcı düşüncənizi istifadə edərək, sürrealist 
rəsm və yaxud sürrealist obyekt (əşya, mebel, geyim, aksessuar və s.) 
yaratmağa çalışın. Başlanğıc üçün mövzu seçmək yaxşı olardı.
 
b) 
Qəzet, jurnal, rəngli kağız və parçanın kəsilmiş hissələrindən sür-
realist rəsm-kollaj düzəltməyə çalışın.
3. 
S.Dalinin  yaradıcılığı  haqqında  əlavə  məlumat  toplayın  və  təq dim 
edin.
LAYİHƏ

---