Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07. 08. 2014-cü il tarixli 869 nömrəli əmri ilə təsdiq
Yüklə 24,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 18. Birləpəlilər sinfi. Taxıllar və zanbaqlar fəsiləsi
- Zanbaqlar fəsiləsi.
- Nəticəni müzakirə edin
1. Növ sayı: 17 000; 3 000; 3 200; 25 000. 2. Çiçəyin quruluşu: a) Kasayarpaqlarının sayı: 4 bitişik; 5 bitişik; 5 sərbəst; kasacıq inkişaf etməyib və ya kəkil əmələ gətirib. b) Çiçək tacı: 5 sərbəst ləçək; 4 sərbəst ləçək; borucuq əmələ gətirən 5 bitişik ləçək. c) Erkəkciklər: 6; 5; Ґ d) Dişicik: 1; Ґ 3. Meyvə: Paxla, giləmeyvə; qutucuq; toxumça; buynuzmeyvə 4. Çiçək qrupu: Salxım; səbət; tək çiçəklər Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi tätbiq edin 1. Bitkilərin siyahısından mürəkkəbçiçəklilərə aid olanları seçin. 2. Dərslikdəki mətndən və əlavə mənbələrdən istifadə edərək mürək- kəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitkilər haqqında məlumat toplayın və ad- larını uyğun xanalara yazın. Xardal, günəbaxan, itburnu, kartof, noxud, üçyarpaq yonca, göyçiçək, zən- cirotu, petuniya, ağ turp, akasiya, çiyələk, dəvətikanı, moruq, bat-bat, dəvədabanı, albalı. Dekorativ bitkilər Qida bitkiləri Dərman bitkiləri Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın Mürəkkəbçiçəkliləri səciyyələndirən əlamətləri müəyyən edin: 18. Birləpəlilər sinfi. Taxıllar və zanbaqlar fəsiləsi Buğda qədim Mesopotamiya, Yunanıstan, Misir, Babilistanda əsas sərvətlərdən biri hesab olunurdu. Qədim dövrlərdən qalan bir çox rəsmlərdə taxıla olan münasibət təsvir edilir. Elə bu gün də çörək müqəddəs sayılır. · Nə üçün taxıl bitkiləri tarixən müqəddəs hesab olunur? Şəkillərə baxaraq cədvəli tamamlayın. Sual ( ) işarəsinin yerinə müvafiq məlu- matları yazın. ? Fäaliyyät Fäaliyyät 45 44 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər 2 2 ? ? Birləpəlilər sinfi. Toxumlarının rüşeymində bir ləpə yarpağı və bitkidə saçaqlı kök sistemi olur. Sadə yarpaqları paralel və ya qövsvari damar- lanır. Çiçəkləri, adətən, 2 və ya 3 üzvlü olur. Gövdələri, əsasən, buğum- arası hüceyrələrinin bölünməsi hesabına böyüyür. Birləpəlilər sinfinə taxıllar, zanbaq və digər fəsilələr aiddir. Taxıllar fəsiləsi. Fəsilə 8000-ə qədər növü əhatə edir. Əksəriyyəti ot bitkisidir. Gövdələri buğumludur. Bir çoxunda, məsələn, buğda, çovdar, pişikquyruğu da gövdədə buğumarasının içərisi boş olur. Belə gövdələrə küləş gövdələr deyilir. Lakin bəzi taxıllarda, məsələn, qarğıdalı və şəkər qamışında buğumarası toxuma ilə doludur. Taxılların yarpaqları uzun və nazikdir. Paralel damarlanmışdır və gövdə buğumunu əhatə edən qın əmələ gətirmişdir. Çiçəyinin quruluşu. Taxıllarda çiçək qrupu – mürəkkəb sünbül, qıça və ya süpürgədir. Sünbül sünbülcüklərdən təşkil olunmuşdur. Müxtəlif taxıllarda hər sünbülcükdə çiçəklərin sayı müxtəlif olur. Əksər taxıllarda çiçəklər 2 çiçək pulcuğu, 2 bitişik çiçək pərdəsi, 3 erkəkcik və bir ikiağızcıqlı dişicikdən ibarətdir. Meyvəsi dənmeyvədir. becərilir. Dənmeyvələri, əsasən, nişasta və zülalla zən- gin olur. Zanbaqlar fəsiləsi. Növ sayları 4000-ə çatır. Əksəriyyəti çoxillik soğa- naqlı otlardır. Bəzi növlərində, məsələn, aloe və inciçiçəyində kökümsov Mədəni və yabanı nümayəndələri. Ən çox təsərrüfat əhəmiyyətli ta- xıllara buğda, çovdar, qarğıdalı, arpa, vələmir və çəltik aiddir. Bunlar qədim dövrlərdən Yarpağın damarlanması Çiçəyin quruluşu və düsturu Meyvəsi Nümayəndələri Taxıllar fəsiləsi Zanbaqlar fəsiləsi 2 çiçək pulcuğu, 2 çiçək pərdəsi, 3 erkəkcik və 1 ikiağızcıqlı dişicik. Ç E D (2)+2 3 1 ? ? 6 yarpaqcıq, erkəkcik, ?dişicik ? Ç E D 3+3 ? ? qutucuq ? Nəticəni müzakirə edin: Bu iki fəsilənin nümayəndələri ikiləpəlilərdən nə ilə fərqlənir? * sadə çiçəkyanlığı Ç hərfi ilə işarə olunur 1. Növ sayı: 17 000; 3 000; 3 200; 25 000. 2. Çiçəyin quruluşu: a) Kasayarpaqlarının sayı: 4 bitişik; 5 bitişik; 5 sərbəst; kasacıq inkişaf etməyib və ya kəkil əmələ gətirib. b) Çiçək tacı: 5 sərbəst ləçək; 4 sərbəst ləçək; borucuq əmələ gətirən 5 bitişik ləçək. c) Erkəkciklər: 6; 5; Ґ d) Dişicik: 1; Ґ 3. Meyvə: Paxla, giləmeyvə; qutucuq; toxumça; buynuzmeyvə 4. Çiçək qrupu: Salxım; səbət; tək çiçəklər Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi tätbiq edin 1. Bitkilərin siyahısından mürəkkəbçiçəklilərə aid olanları seçin. 2. Dərslikdəki mətndən və əlavə mənbələrdən istifadə edərək mürək- kəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitkilər haqqında məlumat toplayın və ad- larını uyğun xanalara yazın. Xardal, günəbaxan, itburnu, kartof, noxud, üçyarpaq yonca, göyçiçək, zən- cirotu, petuniya, ağ turp, akasiya, çiyələk, dəvətikanı, moruq, bat-bat, dəvədabanı, albalı. Dekorativ bitkilər Qida bitkiləri Dərman bitkiləri Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın Mürəkkəbçiçəkliləri səciyyələndirən əlamətləri müəyyən edin: 18. Birləpəlilər sinfi. Taxıllar və zanbaqlar fəsiləsi Buğda qədim Mesopotamiya, Yunanıstan, Misir, Babilistanda əsas sərvətlərdən biri hesab olunurdu. Qədim dövrlərdən qalan bir çox rəsmlərdə taxıla olan münasibət təsvir edilir. Elə bu gün də çörək müqəddəs sayılır. · Nə üçün taxıl bitkiləri tarixən müqəddəs hesab olunur? Şəkillərə baxaraq cədvəli tamamlayın. Sual ( ) işarəsinin yerinə müvafiq məlu- matları yazın. ? Fäaliyyät Fäaliyyät 45 44 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər 2 2 ? ? Birləpəlilər sinfi. Toxumlarının rüşeymində bir ləpə yarpağı və bitkidə saçaqlı kök sistemi olur. Sadə yarpaqları paralel və ya qövsvari damar- lanır. Çiçəkləri, adətən, 2 və ya 3 üzvlü olur. Gövdələri, əsasən, buğum- arası hüceyrələrinin bölünməsi hesabına böyüyür. Birləpəlilər sinfinə taxıllar, zanbaq və digər fəsilələr aiddir. Taxıllar fəsiləsi. Fəsilə 8000-ə qədər növü əhatə edir. Əksəriyyəti ot bitkisidir. Gövdələri buğumludur. Bir çoxunda, məsələn, buğda, çovdar, pişikquyruğu da gövdədə buğumarasının içərisi boş olur. Belə gövdələrə küləş gövdələr deyilir. Lakin bəzi taxıllarda, məsələn, qarğıdalı və şəkər qamışında buğumarası toxuma ilə doludur. Taxılların yarpaqları uzun və nazikdir. Paralel damarlanmışdır və gövdə buğumunu əhatə edən qın əmələ gətirmişdir. Çiçəyinin quruluşu. Taxıllarda çiçək qrupu – mürəkkəb sünbül, qıça və ya süpürgədir. Sünbül sünbülcüklərdən təşkil olunmuşdur. Müxtəlif taxıllarda hər sünbülcükdə çiçəklərin sayı müxtəlif olur. Əksər taxıllarda çiçəklər 2 çiçək pulcuğu, 2 bitişik çiçək pərdəsi, 3 erkəkcik və bir ikiağızcıqlı dişicikdən ibarətdir. Meyvəsi dənmeyvədir. becərilir. Dənmeyvələri, əsasən, nişasta və zülalla zən- gin olur. Zanbaqlar fəsiləsi. Növ sayları 4000-ə çatır. Əksəriyyəti çoxillik soğa- naqlı otlardır. Bəzi növlərində, məsələn, aloe və inciçiçəyində kökümsov Mədəni və yabanı nümayəndələri. Ən çox təsərrüfat əhəmiyyətli ta- xıllara buğda, çovdar, qarğıdalı, arpa, vələmir və çəltik aiddir. Bunlar qədim dövrlərdən Yarpağın damarlanması Çiçəyin quruluşu və düsturu Meyvəsi Nümayəndələri Taxıllar fəsiləsi Zanbaqlar fəsiləsi 2 çiçək pulcuğu, 2 çiçək pərdəsi, 3 erkəkcik və 1 ikiağızcıqlı dişicik. Ç E D (2)+2 3 1 ? ? 6 yarpaqcıq, erkəkcik, ?dişicik ? Ç E D 3+3 ? ? qutucuq ? Nəticəni müzakirə edin: Bu iki fəsilənin nümayəndələri ikiləpəlilərdən nə ilə fərqlənir? * sadə çiçəkyanlığı Ç hərfi ilə işarə olunur Yüklə 24,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|