Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
- İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN ÖMÜR TSİKLİ
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 182 ____________________________ şəraitdə bu əlaqə itdi. İkincisi, köhnə informasiya sistemləri dəqiq sərhədləri olan biznes-prosesin ayrı-ayrı addımlarını avtomatlaşdırırdı. Yeni şəraitdə avtomatlaşdırma biznes- prosesin bütün əməliyyatlarını əhatə etməklə yanaşı, həm də birmənalı deyildir. Üçüncüsü, yeni modeldə informasiya sistemləri layihələrin sayı kəskin artdı. Xüsusi ölçmələr sisteminin yaradılması ilə əlaqədar olaraq hər bir yeni layihə üzrə ayrıca konsaltinq tədqiqatları aparmaq mümkün olmadı. Dördüncüsü, informasiya sistemləri yeni modeldə biznes üçün daha böyük əhəmiyyət kəsb etdi. Bu, təşkilatda hesablayıcı texnikanın kəskin şəkildə artmasına səbəb oldu ki, bunun da nəticəsində nasaz texnikanın boşdayanmaları ilə bağlı itkilər artdı. Bu itkilərin qiymətləndirilməsi iqtisadçılar qarşısında problemə çevrildi. İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN ÖMÜR TSİKLİ İnformasiya sistemlərinə çəkilən xərclərin hesablanmasında informasiya sistemlərinin ömür tsikli anlayışı müəyyənedici rol oynayır. İnformasiya sistemlərinin ömür tsikli dedikdə, onun tətbiqi momentindən istismardan çıxarılma momentinədək keçdiyi təkamül müddəti nəzərdə tutulur. İNSİ adı altında həm yalnız aparat vasitələri(məsələn, lokal şəbəkə serveri və ya elektron poçt serveri), həm yalnız proqram təminatı (bu təminatın bütün növləri), həm də aprat və proqram vasitələrinin iri kompleksləri (məsələn, müasir müəssisənin idarə edilməsi sistemi) başa düşülə bilir. İNSİ-nin ömür tsikli bir-neçə fazadan ibarətdir: • B aşlanğıc faza – sistemin tətbiq ediləcəyi sahə təyin edilir, məhdudiyyət şərtləri müəyyənləşdirilir, layihələşdirici komanda və layihənin infrastrukturu – MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 183 ____________________________ rəhbər orqanı, nizamnaməsi, standartları və s. formalaşdırılır; • D əqiqləşdirmə fazası – bu, yeni İNSİ layihəsinin tətbiqinin planlaşdırılması işlərinin aparılması və layihə üzrə texniki layihənin (Buna konseptual layihə də deyilir) işlənib hazırlanması fazasıdır ki, bu da texniki layihənin təsdiqi ilə başa çatır; • Q uraşdırma fazası – bu faza yeni sistemin yaradılması və testləşdirilməsi işlərini əhatə edir və inteqrasiya edilmiş test protokolunun təsdiqi ilə bitir; • G enişləndirmə (açılma) fazası – bu fazada sistem tirajlaşdırılır, istifadəçilər və müşayiətedicilər üçün nəzərdə tutulan sənədlər hazırlanır, son istifadəçilər öyrədilir. Bu faza sistemin istismara qəbulu protokolunun imzalanması ilə sona çatır; • İ stismar fazası – bu, son istifadəçilərin sistemdə işləməsi, informasiya sistemləri xidməti əməkdaşlarının müşayiətedici və reqlamentləşdirilmiş işlər üzrə inzibatçılıq fəaliyyəti və ola bilsin ki, sistemin müxtəlif növ modernləşdirilməsi aparılan fazadır. Bu faza sistemin istismardan çıxarılması barədə qərarın qəbulu ilə başa çatır; • İ stismardan çıxarma fazası – bu, verilənlərin mövcud sistemin əvəzinə qurulan sistemə köçürülməsi fazasıdır. Bu faza, adətən, yeni sistemin tətbiqi layihəsinin bir hissəsini təşkil edir. İnformasiya sistemləri xərclərinin təhlilinə müasir yanaşmanın prinsipial momenti xərcləri informasiya sistemlərinin ömür tsiklinə bağlamaqdır. Bu yanaşmada informasiya sistemləri xərclərini ilkin və istismar xərclərinə ayırırlar. İlkin xərclər dedikdə, başlanğıc, dəqiqləşdirmə, MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 184 ____________________________ quraşdırma və genişləndirmə fazalarındakı xərclər, istismar xərcləri dedikdə isə, sistemin istismarı fazasndakı xərclər nəzərdə tutulur. İnformasiya sistemləri xərcləri illik, rüblük, aylıq hesablanır. İlkin xərclər informasiya sistemlərinin ömür tsikli üzrə bərabər paylanır. Məsələn, informasiya sistemlərinin ilkin xərcləri 360 min dollardırsa, istismar fazası 3 ildirsə, illik istismar xərci 120 min dollar, aylıq istismar xərcləri 10 min dollar təşkil edir. İstismar xərcləri il, rüb, ay üzrə orta qiymət kimi hesablanır. GÖZƏGÖRÜNMƏZ XƏRCLƏR İdarəetmə uçotunun ən ciddi problemlərindən biri informasiya infrastrukturuna çəkilən xərclərin uçotudur. Çünki burada 3 vacib xərc qrupları üzrə məlumat mövcud deyildir. Bunlardan biri, istifadəçilərin boşdayanması ilə, ikincisi, istifa- dəçilərin özünü dəstəkləməsi ilə, üçüncüsü, istifadəçilərin bir- birini qarşılıqlı dəstəkləməsi ilə bağlı itkilərdir. Xərclərin bu kateqoriyasına aid verilənlərin “gözəgörünməzliyi” heç də o demək deyil ki, bu xərclər təşkilatın xərclərinin ümumi məbləğınə daxil olmur. Ənənəvi uçot sistemində (Ənənəvi uçot dedikdə, informasiya texnologiyaları infrastrukturuna çəkilən xərclərin təhlilində sahibolmanın icmal dəyəri (SİD) modelindən (модель совокупной стоимости владения -CCB) istifadə edilməyən xərclər uçotu sistemi nəzərdə tutulur. Qeyd edək ki, gözəgörünməz və nəzarət edilməyən xərclər anlayışları yalnız konkret idarəetmə uçotu sisteminə nəzərən məna daşıyır) xərclərə dair məlumatlar işçi qüvvəsinə çəkilən xərclərin tərkibində uçota alınır. Təşkilatda istismar xərclərinin bir növü Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|