Dərslik Sumqayıt Dövlət Universitetinin Elmi Şurasının

III nizamlı və nizamsız formalı keçidlər. Bu tip keçidlərin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, kristal qəfəsdə atom və ya ion öz mövqelərini dəyişir,yəni keçidlər əvəzetmə mexanizmi ilə baş verir. LiFeO₂ kristalının polimorf modifikasiyalarının nizamlı və nizamsız kristal qəfəslərinin sxeminə baxaq. (şəkil 12.4).

Birinci modifikasiya 700⁰C temperaturdan aşağı, 2–ci modifikasiya isə 700⁰C–dən yuxarı temperaturlarda dayanıqlı olur. Nizamsız fazanın quruluşu NaCl kristalının strukturuna bənzəyir. Lakin burada Li⁺ və Fe³⁺ ionları, üzlərdə mərkəzləşmiş kubik elementar özəyin oktaedrik düyünlərində xaotik formada paylan-mışlar. LiFeO₂-nin nizamsız modifikasiyasını 600⁰C temperatura qədər soyutduqda oksigen ionları öz mövqelərini dəyişmirlər, amma oktaedrik düyünlərdə kationların paylanması nizamlı xarakter alır (şəkil 12.4 a). Nəticədə simmetrikliyi nisbətən aşağı olan daha böyük elementar özək yaranır. Ümumiyyətlə nizamlanma prosesi zəif gedən proses olub, kationların yerdəyişməsi ilə əlaqəlidir.

Şəkil12.4.LiFeO₂–nin tetraqonal və kubik modifikasiyaları.

a–kationların nizamlı düzülüşü;

b–kationların NaCl tipli sturukturda nizamsız düzülüşü;

M=Li⁺ və Fe³⁺ ionları kation mövqelərində xaotik paylanmışdır