Dərsliyə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin 21 aprel 2003-cü IL tarixli 305 saylı əmri ilə qrif verilmişdir

119 
 
Təlimatla müəyyən edilən “İxrac əməliyyatlarında valyuta ödənişlərinə nəzarətin texnoloji sxemi”nə uyğun 
olaraq həyata keçirilir.  
İlkin nəzarət.  İlkin nəzarət ixrac əməliyyatının gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı aparılır. Bu zaman 
ixracatçı  tərəfindən təqdim olunan aidiyyatı  sənədlərin tamlığı  və düzgünlüyü gömrük rəsmiləşdirilməsini 
aparan müvafiq şöbə (Yük şöbəsi) tərəfindən yoxlanılır.  
Konsiqnasiya  yolu ilə ixrac əməliyyatları xarici şəxslərlə bağlanmış müqavilələrə  əsasən respublika 
hüdudlarından kənarda satışı gömrük orqanlarında bəyan edildiyi gündən etibarən 180 günə  qədər müəyyən 
olunmaqla malların ixracını  nəzərdə tutur. Satışdan  əldə edilən vəsaitlər, mallar satıldıqca 10 bank günündən 
gec olmayaraq ixracatçının ona xidmət göstərən müvəkkil bankdakı valyuta hesabına daxil olmalıdır. 
Konsiqnasiya ticarəti üçün ayrılan müddətdə mallar satılmadığı  təqdirdə, 30 gün ərzində  həmin mallar 
Azərbaycan Respublikasına qaytarılmalıdır.  
Dövlət müəssisəsi olmayan ixracatçılar tərəfindən malların konsiqnasiya yolu ilə ixracı gömrük 
orqanlarında bəyan edilməklə aparılır. Bu zaman respublikanın dövlət müəssisələrində istehsal olunmuş 
malların dəyəri, istehsalçıya tam ödənildikdən sonra ixrac oluna bilər.  
Konsiqnasiya yolu ilə ixrac əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsində gömrük orqanları  tərəfindən tələb 
olunan sənədlər aşağıdakılardır:  
1) xarici tərəflə bağlanmış müqavilə (ixracatçı dövlət müəssisəsi olduğu halda İqtisadi  İnkişaf 
Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilməklə; digər ixracatçılar tərəfindən isə gömrük orqanlarında bəyan 
edilməklə);  
2) ixrac olunan malın mənşə sertifikatı;  
3) istehsalçı ilə ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə (ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi olduqda);  
4) ixrac olunan mal dövlət müəssisəsində istehsal edilmişdirsə, ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi 
olduğu halda onun dəyərinin istehsalçıya tam ödənilməsini təsdiq edən müvafiq bank sənədi;  
5) konsiqnasiya müqaviləsində  nəzərdə tutulan valyuta vəsaitinin vaxtında köçürüləcəyinə  və 
yaxud mal satılmadığı halda həmin malın geri qaytarılmasının “Zəmanət öhdəliyi”. 
6) Uçot kartoçkası (UK);  
7) Deklarant tərəfindən tərtib olunmuş Yük Gömrük Bəyannaməsi;  
Barter  əməliyyatları, dəyəri ödənilmədən ekvivalent məbləğdə qarşılıqlı mal (xidmət və  əqli 
mülkiyyət) mübadiləsini nəzərdə tutur.  
Barter  əməliyyatlarında ekvivalent məbləğdə malların göndərilməsi və alınması müddəti 90 günədək 
müəyyən olunur. Ekvivalent məbləğdə qarşılıqlı mal mübadiləsi bu müddətdə başa çatmadığı  təqdirdə, 
hesablaşma müqavilədə göstərilən valyuta ilə 10 bank günü ərzində yerinə yetirilməli və  vəsait ixracatçının 
müvəkkil bankdakı valyuta hesabına köçürülməlidir.  
Dövlət müəssisələri və Nizamnamə fondunda dövlətin pay haqqı 50 %-dən yuxarı olan müəssisələr 
tərəfindən bağlanmış barter müqavilələri  İqtisadi  İnkişaf Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilməklə, digər 
müəssisələr tərəfindən bağlanmış barter müqavilələri isə, gömrük orqanlarında bəyan edilməklə həyata keçirilir.  
Barter  əməliyyatları üzrə ixrac edilən malları Yük Gömrük Bəyannamələrinin bir nüsxəsi mal bəyan 
olunduğu tarixdən etibarən 7 gün ərzində gömrük orqanları  tərəfindən müvəkkil banklara və  İqtisadi  İnkişaf 
Nazirliyinə göndərilir.  
Malların barter (mübadilə) yolu ilə ixracı zamanı gömrük orqanları  tərəfindən tələb olunan sənədlər 
aşağıdakılardır:  
1) istehsalçı ilə ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə (ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi olduqda);  
2) ixrac olunan mal dövlət müəssisəsində istehsal edilmişdirsə, ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi 
olduğu halda onun dəyərinin istehsalçıya tam ödənilməsini təsdiq edən müvafiq bank sənədi;  
3) xarici tərəflə bağlanmış barter müqaviləsi (ixracatçı dövlət müəssisəsi olduqda İqtisadi İnkişaf 
Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilmiş);  
4) ixrac olunan malın mənşə sertifikatı;  
5) ekvivalent məbləğdə malların vaxtında Azərbaycan Respublikasına gətiriləcəyi və yaxud 
valyuta vəsaitinin ixracatçının müvəkkil bankdakı valyuta hesabına köçürəcəyi barədə zəmanət öhdəliyi;  
6) Uçot kartoçkası (UK).  
7) Deklarant tərəfindən tərtib olunmuş Yük Gömrük Bəyannaməsi.  
Kreditə ixrac əməliyyatları, faktiki mal (xidmət və  əqli mülkiyyət) ixracından sonra haqqı müəyyən 
şərtlərlə və hər hansı müddət ərzində ödənilən malların ixracını nəzərdə tutur.  
Dövlət müəssisələri və Nizamnamə fondunda dövlətin pay haqqı 50 %-dən yuxarı olan müəssisələr 
tərəfindən malların (xidmət və  əqli mülkiyyətin) kreditə ixracı üzrə bağlanmış müqavilələr  İqtisadi  İnkişaf 
Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilməklə aparılır.  

---

120 
 
Digər ixracatçılar tərəfindən malların kreditə ixracı isə, gömrük orqanlarında bəyan edilməklə  həyata 
keçirilir. Bu zaman respublikanın dövlət müəssisələrində istehsal olunmuş malların dəyəri istehsalçıya tam 
ödənildikdən sonra ixrac oluna bilər.  
Kreditə ixrac əməliyyatlarında gömrük orqanları tərəfindən tələb olunan sənədlər:  
1) istehsalçı ilə ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə (ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi olduqda);  
2) ixrac olunan mal dövlət müəssisəsində istehsal edilmişdirsə, ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi 
olduğu halda onun dəyərinin istehsalçıya tam ödənilməsini təsdiq edən müvafiq bank sənədi;  
3) xarici tərəflə bağlanmış müqavilə (kreditə ixrac əməliyyatları dövlət müəssisələri tərəfindən 
həyata keçirildikdə İqtisadi İnkişaf Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilməklə);  
4) malın mənşə sertifikatı;  
5) valyuta vəsaitlərinin köçürülməsinə zəmanət öhdəliyi;  
6) Uçot kartoçkası (UK);  
7) Deklarant tərəfindən tərtib olunmuş Yük Gömrük Bəyannaməsi;  
Müvəqqəti ixrac əməliyyatları, xarici ölkələrdə xidmət göstərilməsi, lizinq əməliyyatlarının aparılması, 
sərgilərdə, yarmarkalarda iştirak və s. üçün malların yenidən işlənməsi (dəyişdirilmədən) Azərbaycan 
Respublikasına qaytarılması şərtilə ixracını nəzərdə tutur.  
Dövlət müəssisələri tərəfindən müvəqqəti olaraq göndərilmiş mallar üzrə bağlanmış müqavilələrdə 
nəzərdə tutulmuş müddət bitdiyi gündən həmin mallar 30 gün ərzində Azərbaycan Respublikasına 
qaytarılmalıdır. Bu mallar İqtisadi  İnkişaf Nazirliyinin icazəsi ilə istifadə olunduğu ölkələrdə satıla bilər. 
Valyuta vəsaiti mallar satıldığı gündən 10 gün müddətində ixracatçının Azərbaycan Respublikasında müvəkkil 
bankdakı hesabına daxil edilməlidir; 
- Dövlət müəssisəsi olmayan ixracatçılar tərəfindən isə, müvəqqəti ixrac olunmuş mallar bu Təlimata və 
Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq müvafiq gömrük rüsumları 
ödənilməklə istifadə olunduğu ölkələrdə satıla bilər. Bu halda valyuta vəsaitləri mallar satıldığı gündən 10 gün 
müddətində ixracatçının Azərbaycan Respublikasında müvəkkil bankdakı hesabına daxil edilməlidir. Başqa 
halda, həmin mallar bağlanmış müqavilələrdə  nəzərdə tutulmuş müddət bitdiyi gündən 30 gün ərzində 
Azərbaycan Respublikasına qaytarılmalıdır.  
Müvəqqəti ixrac əməliyyatları rəsmiləşdirilərkən gömrük orqanları tərəfindən aşağıdakı sənədlər tələb 
olunur:  
1) istehsalçı ilə ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə (ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi olduqda);  
2) ixrac olunan mal dövlət müəssisəsində istehsal edilmişdirsə, ixracatçı qeyri-dövlət müəssisəsi 
olduğu halda onun dəyərinin istehsalçıya tam ödənilməsini təsdiq edən müvafiq bank sənədi;  
3) xarici tərəflə bağlanmış müqavilə (ixracatçı dövlət müəssisəsi olduğu halda İqtisadi  İnkişaf 
Nazirliyində qeydiyyatdan keçirilməklə);  
4) müvəqqəti ixrac olunan malın mənşə sertifikatı;  
5) müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq müvəqqəti ixrac olunan malların geriyə qaytarılacağı barədə 
zəmanət öhdəliyi;  
6) Uçot kartoçkası (UK);  
7) Deklarant tərəfindən tərtib olunmuş Yük Gömrük Bəyannaməsi.  
Sonuncu (sənədli) nəzarət-gömrük rəsmiləşdirilməsi başa çatdıqdan sonra aparılır.  
Gömrük orqanının yük şöbəsinə ixracatçı tərəfindən təqdim olunan sənədlər rəsmiləşdirilərək Maliyyə - 
Tarif şöbəsinə verilir və aşağıdakılar yerinə yetirilir:  
1) hər bir ixrac əməliyyatı üzrə  sənəd toplusu (dosye) açılır, ixracatçının  ərizəsi ilə birlikdə  ərizədə 
göstərilən sənədlərin surətləri və Təlimatın 2-ci bəndindəki müvafiq ixrac rejiminə uyğun tələb olunan sənədlər 
əlavə edilir;  
2) Uçot kartoçkasındakı məlumatların düzgünlüyü yoxlanılmaqla təqdim olunan YGB məlumatları ilə 
üzləşdirilir;  
3) Uçot kartoçkası tərtib olunmaqla, gələcəkdə valyuta vəsaitlərinin daxil olacağının və ya malın geri 
qaytarılacağının son müddəti təyin olunur;  
4) Uçot kartoçkasına qeydiyyat nömrəsi verilməklə, Uçot kartoçkalarının reyestrinə salınır və onun 
surəti isə DGK-nın  Maliyyə-Tarif və Valyuta Nəzarəti Baş İdarəsinə göndərilir;  
5) göndərilmiş malların müqabilində ödəniş vaxtının bitməsi barədə ixracatçıya və DGK Valyuta 
Nəzarəti şöbəsinə bildiriş göndərilir;  
6) valyuta vəsaitlərinin daxil olması barədə müvəkkil bank tərəfindən təsdiq edilmiş Uçot kartoçkası (A 
2 bölməsi) və ya malların geri qaytarılması barədə deklarant tərəfindən tərtib edilmiş idxal YGB ixracatçı 
tərəfindən gömrük orqanına təqdim edildiyi təqdirdə UK nəzarətdən çıxarılır;  
7) valyuta vəsaitlərinin vaxtında mədaxil olmaması və ya malların geriyə qaytarılması müddətinin başa 
çatması ilə əlaqədar (Fors-major baş verdiyi və yaxud ixracatçı tərəfindən ixrac müqavilələrinə müvafiq olaraq 

---