Н. Грегори Менкйу
84
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
Кетринин дондурмайа олан тяляби
Дондурма стяканларынын мигдары
1 с
тякан
до
нд
ур
м
аны
н
гий
м
яти
+
Николасын дондурмайа олан
тяляби
1 с
тякан
до
нд
ур
м
аны
н
гий
м
яти
Дондурма стяканларынын мигдары
Економиксин принсипляри
85
0,00
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
ġəkil 4.2. Fərdi tələblərin cəmi kimi bazar tələbi
Tələb əyrisinin dəyiĢməsi
Fərz edək ki, Həkimlərin Amerika İttifaqı gözlənilmədən yeni kəşf haqqında
məlumat verir ki, daim dondurma yeyən insanlar çox yaşayır və sağlam olurlar.
Ekspertlərin bu bəyanatı dondurma bazarına necə təsir göstərir? Aydındır ki,
onun təsiri altında insanların zövqü dəyişir, dondurmaya olan tələb artır.
Alıcılar indi münasib qiymətdə daha çox dondurma tələb edirlər və məhsula
tələb əyrisi sağa doğru dəyişir.
ġəkil 4.3. Tələb əyrisinin dəyiĢməsi
1 с
тякан
до
нд
ур
м
аны
н
гий
м
яти
= 4+3
Дондурма стяканларынын мигдары
=
Дондурма стяканларынын мигдары
1с
тя
ка
н
до
нду
рма
нын
ги
ймя
ти
Тялябин азалмасы
Тялябин артмасы
Тяляб яйриси Д
2
Тяляб яйриси Д
1
Тяляб яйриси Д
3
Н. Грегори Менкйу
86
Tələbə təsir göstərən istənilən hər bir qeyri-qiymət amilinin dəyişməsilə
də tələb əyrisinin yeri dəyişir. İstənilən mümkün qiymətdə əmtəələrə olan
tələbin həcmini artıran hər bir dəyişkənlik tələb əyrisini sağa doğru dəyişdirir
(şəkil 4.3.). Analoci olaraq, əmtəəyə olan tələbin həcmini azaldan istənilən
dəyişiklik tələb əyrisini sola doğru dəyişdirir.
4.3. cədvəlində bazarda tələbin həcmini müəyyən edən və tələb əyri-
sində dəyişikliyə təsir edən dəyişən amillər göstərilmişdir. Ümumiyyətlə, tələb
əyrisi tələbə təsir göstərən digər dəyişənlər sabit qaldıqda, qiymətlərin
dəyişməsi ilə əmtəələrə olan tələbin həcmində nə baş verdiyini göstərir.
Dəyişənlərin hər hansı birinin dəyişməsi tələb əyrisinin yerinin dəyişməsilə
nəticələnir.
cədvəl 4.3.
Tələbin amilləri
Tələbin həcminə təsir göstərən
dəyiĢənlər
Tələb əyrisinin dəyiĢməsi
Qiymət
Tələb əyrisinin hər tərəfə dəyişməsi
Gəlir
Tələb əyrisi yerini dəyişir
Bir-birini tamamlayan əmtəələrin qiyməti
Tələb əyrisi yerini dəyişir
Zövqlər
Tələb əyrisi yerini dəyişir
Gözləmələr
Tələb əyrisi yerini dəyişir
Satıcıların sayı
Tələb əyrisi yerini dəyişir
Təklif
İndi bazarın başqa tərəfinə diqqət yetirək və satıcıların davranışını təhlil edək.
Təklifin həcmi satıcıların alıcılara satmaq istədiyi və sata bildikləri istənilən
əmtəə və xidmətlərin miqdarını əks etdirir. Bir daha dondurma bazarına
qayıdaq və təklifin həcmini müəyyən edən amillərə baxaq.
Fərdi təklifin amilləri
Təsəvvür edin ki, siz dondurma istehsal edən və satan «Tələbə sevinci» kompa-
niyasını idarə edirsiniz. Sizin istehsal edib satmaq istədiyiniz dondurmanın
miqdarını nə müəyyən edir? Bəzi mümkün olan cavablar aşağıdakılardır.
Qiymət. Dondurma təklifinin həcminə təsir edən amillərdən biri
qiymətdir. Dondurmaya yüksək qiymət müəyyən edildikdə, istehsalın gəlirliliyi
yüksəlir və əmtəənin təklifi artır. Sizin şirkətiniz iki növbəli işə keçir, siz yeni
avadanlıqlar alır və əlavə iş qüvvəsi cəlb edirsiniz. Əksinə, dondurmaya aşağı
qiymət müəyyən edildikdə, biznesin gəlirliyi aşağı düşür və siz dondurma
istehsalını azaldırsınız. Ola bilər ki, hətta siz işi tamamilə dayandırmaq
istəyirsiniz və sizin təklif etdiyiniz əmtəənin həcmi sıfra düşür.
Beləliklə, qiymətin artması təklifin həcminin çoxalmasına və əksinə,
aşağı düşməsi onun həcminin azalmasına səbəb olur. Deməli, təklifin həcmi
əmtəənin qiymətilə düz mütənasibdir. Təklifin həcmi ilə qiymət arasındakı bu