Н. Грегори Менкйу
90
ġəkil 4.5. Fərdi məbləğ kimi bazarın təklifi
Жерринин тяклифи
=
Базарын
тяклифи
1
стя
ка
н
до
нд
урм
ан
ын
г
ий
м
яти
(=4+3)
$3,
00
2,5
0
2,0
0
1,5
0
1,0
0
0,5
0
0,5
0
=
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19
Дондурма
стяканларынын
мигдары
1
стя
ка
н
до
нд
урм
ан
ын
г
ий
м
яти
Дондурма стяканларынын мигдары
$3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,50
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Економиксин принсипляри
91
Təklif əyrisinin dəyiĢməsi
Fərz edək ki, bazarda şəkərin qiyməti aşağı düşmüşdür. Bu dəyişiklik
dondurma təklifinə necə təsir göstərir? Dondurma istehsalında şəkər istifadə
olunduğu üçün onun qiymətinin aşağı düşməsi istehsalçının gəlirinin və don-
durma təklifinin artmasına səbəb olur. Çünki hər bir mümkün qiymətdə satıcı
məhsul buraxılışını artırmağa cəhd edir. Beləliklə, dondurmanın təklif əyrisi
sağa doğru hərəkət edir.
Qiymətdən başqa təklifi müəyyən edən hər bir amilin dəyişməsi təklif
əyrisinin yerdəyişməsinə səbəb olur. Hər bir mümkün qiymətdə təklifin həcmi-
nin artması ilə nəticələnən istənilən dəyişiklik təklif əyrisini sağa, təklifin həc-
minin azalması ilə nəticələnən dəyişiklik isə onu sola hərəkət etdirir
(şəkil 4.6.).
ġəkil 4.6. Təklif əyrisinin dəyiĢməsi
cədvəl 4.6.-da bazarda təklifin həcmini müəyyən edən dəyişənlərin və
onların təklif əyrisinə təsiri verilmişdir. Madam ki, təklif əyrisinin qrafikində
qiymət şaquli ox üzərində verilmişdir, qiymətin dəyişməsi əyrinin dəyişməsinə
deyil, onun sadəcə yerdəyişməsinə uyğun gəlir. Texnologiyada gözləmələrdə,
satıcıların sayında və ya ehtiyatların qiymətində dəyişikliklər baş verdikdə,
əmtəənin hər bir qiyməti üçün təklifin həcmi dəyişir; nəticədə təklif əyrisinin
yerdəyişməsi baş verir.
Дондурма стяканларынын мигдары
1 с
тякан
до
нд
ур
м
аны
н
гий
м
яти
Тялябин азалмасы
Тялябин артмасы
Тяклиф яйриси С
3
Тяклиф яйриси С
1
Тяклиф яйриси С
2
Н. Грегори Менкйу
92
cədvəl 4.6.
Təklifi müəyyən edən amillər
Təklifin həcminə təsir göstərən dəyiĢənlər
Təklif əyrisinin hərtərəfli dəyiĢməsi
Qiymət
Təklif əyrisinin hərtərəfli dəyişməsi
Ehtiyatların qiyməti
Təklif əyrisi yerini dəyişir
Texnologiya
Təklif əyrisi yerini dəyişir
Gözləmələr
Təklif əyrisi yerini dəyişir
Satıcıların sayı
Təklif əyrisi yerini dəyişir
Beləliklə, təklif əyrisi digər amillər dəyişməz qaldığı şəraitdə qiymətin
dəyişməsi ilə təklifin həcmində hansı dəyişiklik baş verdiyini göstərir. Bu
amillərdən hər birinin dəyişməsi isə təklif əyrisinin yerdəyişməsilə nəticələnir.
Tələb və təklif
Biz tələb və təklifi ayrılıqda təhlil etdik. İndi isə onları birləşdirək və onların
qarşılıqlı fəaliyyətinin satılmış əmtəələrin miqdarını və qiymətlərini necə
müəyyən etdiyinə baxaq.
Tarazlıq
Şəkil 4.7.-də bazar tələb və bazar təklif əyriləri birləşdirilmişdir. Göründüyü
kimi, onlar ancaq bir nöqtədə kəsişirlər ki, bu da bazar tarazlığı adlandırılır. İki
əyrinin kəsişdiyi nöqtədəki qiymət tarazlıq qiyməti, tələb olunan əmtəənin
miqdarı isə tarazlıq həcmi adlanır. Bizim misalda tarazlıq qiyməti 8 dollar,
tarazlıq həcmi isə 7 stəkan dondurma təşkil edir.
ġəkil 4.7. Tələb və təklifin tarazlığı
Таразлыг гиймяти
Тяклиф
Таразлыг
Тяляб
Дондурма стяканларынын
мигдары
$ 2,00
1 стякан дондур-
манын гиймяти
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
13
Таразлыг щяжми