DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu

Н. Грегори Менкйу 

 

 

112 

Qiymətə görə təklifin elastikliyinin hesablanması 

Təklifin  qiymət  elastikliyi  haqqında  bəzi  təsəvvürlərimüz  olduğundan,  indi 

daha dəqiq olmağa çalışaq. İqtisadçılar qiymətə görə təklifin elastikliyini faizlə 

ifadə  olunan  təklifin  həcminin  dəyişməsinin  faizlə  ifadə  olunan  qiymətin 

dəyişməsinə olan nisbəti kimi hesablayırlar. Başqa sözlə: 

 

Təklifin qiymət elastikliyi = 

%

  

дяйишмяси,

  

гиймятинин

  

ямтяянин

%

  

дяйишмяси,

  

щяжминин

  

тяклифин

 

 

Fərz  edək  ki,  1  litr  südün  qiyməti  2,85  dollardan  3,15  dollara 

qalxmışdır.  İstehsalın  aylıq  həcmi  isə  9  min  litrdən  11  min  litrə  qədər 

yüksəlmişdir.  Orta  nöqtə  üsulundan  istifadə  edərək,  faizlə  ifadə  olunan 

əmtəənin qiymətinin dəyişməsini hesablayaq: 

Qiymətin faizlə dəyişməsi = 

%

10

%

100

3

)

85

,

2

15

,

3

(







 

 

Bu yolla təklifin faizlə dəyişməsini də hesablayaq: 

 

Təklifin faizlə dəyişməsi = 

%

20

%

100

10000

)

9000

11000

(





x

 

 

Bu halda qiymətə görə təklifin elastikliyi bərabərdir: 

Qiymətə görə təklifin elastikliyi = 

0

,

2

%

10

%

20



 

Bizim  misalda  elastiklik  2,0  bərabər  olur,  deməli,  südə  olan  tələbin 

həcmi qiymətin dəyişməsi ilə müqayisədə 2 dəfə sürətli olmuşdur. 

 

Təklif əyrisinin növləri 

Təklifin  qiymət  elastikliyi  əmtəənin  qiymətinin  dəyişməsi  ilə  onun  təklifinin 

həcminin dəyişməsini müəyyən edir və bu öz ifadəsini müxtəlif əyrilərdə tapır 

(şəkil 5.6.). 

 

 

 

 

 

 

 

 

(а) Тяклиф тамамиля гейри-еластикдир; 

еластиклик 0-а бярабярдир 

Гиймят 

$ 

Тяклиф  

5 

 

4 

 

1. Гиймятин 

артмасы… 

 

0 

 

100 

 

Мигдар  

 

2. …тялябин щяжминя 

тясир эюстярмир 

 

(б) Гейри-еластик тяклиф; 

еластиклик 1-дян аздыр 

Гиймят 

$ 

Тяклиф  

5 

 

4 

 

1. Гиймятин 

22% артмасы… 

 

0

 

 

110 

 

Мигдар  

 

2. …тяклифин щяжминин 10% 

артмасына сябяб олур 

 

100 

 

---

Економиксин принсипляри 

 

113 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

.  Гиймятин 

22% артмасы 

 

(ж) Тяклифин ващид еластиклийи; еластиклик 

1-я бярабярдир 

Гиймят 

$ 

Тяклиф  

5

 

 

4

 

 

0

 

 

125

 

 

Мигдар  

 

2. …тяклифин щяжминин 22% 

артмасына сябяб олур

 

 

100

 

 

(ж) Еластик тяклиф; еластиклик 1-дян артыгдыр 

Гиймят 

$ 

Тяклиф  

5

 

 

4

 

 

1. 

Гиймятин 

22%

 

артмасы

 

 

0

 

 

200

 

 

Мигдар  

 

2. 

…тяклифин щяжминин 67% 

артмасына сябяб олур 

 

100

 

 

---

Н. Грегори Менкйу 

 

 

114 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ġəkil 5.6. Qiymətə görə təklifin elastikliyi 

  

  Təklifin  qiymət  elastikliyi  əyrinin  mailliyini  müəyyən  edir.  Nəzərə  alın  ki, 

faizlə  ifadə  olunmuş  bütün  dəyişikliklər  orta  qiymət  üsulunun  köməyi  ilə 

hesablanmışdır. 

 

Təklifin  həcmi  qiymətin  səviyyəsindən  asılı  olmadıqda,  o-a  bərabər 

elastiklik (əmtəə qiymətə  görə tamamilə qeyri-elastikdir) şaquli təklif əyrisinə 

uyğun gəlir. Elastiklik artdıqca təklif əyrisi daha da mailli olur, təklifin həcmi 

qiymətə  nisbətən  daha  böyük  nisbətdə  dəyişir.  Əmtəə  təklifinin  qiymət  elas-

tikliyi  sonsuzluğa  cəhd  etdikcə,  təklif  tamamilə  elastik  olur.  Bu  halda  təklif 

əyrisi üfüqi olur: qiymətin cüzi dəyişməsi əmtəə təklifinin həcmində çox böyük 

dəyişikliyə səbəb olur.  

Bəzi bazarlarda əmtəə təklifinin elastikliyi təklif əyrisi üzərində hərəkət 

etdiyi ölçüdə dəyişilir. Şəkil 5.7.-də məhdud istehsal güclü sahələr üçün adi hal 

təsvir olunmuşdur. Təklifin həcminin daha aşağı səviyyəsi üçün qiymətə görə 

elastiklik  yüksəkdir  və  istehsalçılar  əmtəənin  qiymətinin  dəyişməsinə  cəld 

reaksiya  verirlər.  Bu  regionda  firmalar  bütün  gün  və  ya  günün  müəyyən 

hissəsində  fəaliyyət  göstərməyən  artıq  istehsal  güclərinə  malik  olurlar. 

Əmtəələrin  qiymətinin  bir  az  qalxması  avadanlığın  yüklənmə  dərəcəsinin  və 

firmanın mənfəətinin artırılmasına imkan verir. Təklifinin həcmi artdığı ölçüdə 

firma  istehsal  güclərindən  tam  istifadəyə  yaxınlaşır.  Müəssisənin  istehsal 

gücləri tam yükləndikdə, istehsalın sonrakı artımı yeni investisiyalar tələb edir. 

Şirkətlərin  əlavə  xərclərin  məqsədəuyğunluğu  haqqında  qərar  qəbul  etməsi 

(д) Тамамиля еластик тяклиф; еластиклик сонсузлуьа жящд

 

едир

 

Гиймя

т $ 

Тякли

ф  

4

 

 

1

. 4 доллардан йухары ямтяянин 

истянилян гиймятиндя онун тяклифинин 

щяжми сонсузлуьа жящд едир  

0

 

 

Мигдар  

 

3. 4 доллардан ашаьы гиймятдя тяклиф олунан 

ямтяялярин щяжми 0-а бярабярдир 

 

2. 4 доллара бярабяр олан гиймятдя истещсал-

чылар  истянилян  мигдарда  ямтяя  тяклиф 

едяжякляр 

---