Дилгям исмайылов
Yüklə 1,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
210 məhdudlaşdırmaq mümkün olmur. Əksər koalisiyanın yaranmasında siyasi partiyalarla yanaşı, ijtimai təşkilatlar, hərəkatlar, dini qurumlar, qadınlar və gənjlər təşkilatları və s. iştirak edir. Belə geniş siyasi, ijtimai strukturları özündə birləşdirmək üçün müxtəlif dövrlərdə müxtəlif formalardan istifadə edilmişdir. Azərbayjanda Xalq Jəbhəsinin yaranması belə formalardan biri olmuşdur. Azərbayjanın siyasi həyatında bloklaşma və ya koalisiya keçmiş sovet imperiyasının dağılması prosesində meydana gəlmişdir. Hazırda Azərbayjanın siyasi həyatında müxalif partiyaları özündə birləşdirən İjtimai Palata mühüm rol oynayır. Məşvərət Məjlisi (1997) hakim paritiyanıın apardığı siyasəti dəstəkləyən partiyaların məşvərət və əməkdaşlıq mərkəzi kimi yaradılmışdır. Hazırda Yeni Azərbayjan Partiyası (YAP) həmin məjlisin aparıjı partiyasıdır. YAP üzvlərinin sayına görə (rəsmi məlumata görə 500 min nəfər) respublikada ən böyük və eyni zamanda hakim partiyadır. YAP 1993-jü ildən indiyədək hakimiyyətdədir. 1993, 1998, 2003, 2008-ji il prezident seçkilərində YAP-ın nümayəndəsi prezident seçilmiş, 1995, 2000, 2005 və 2010-ju il parlament seçkilərində də Milli Məjlisə seçilən deputatların əksəriyyətini YAP-ın üzvləri təşkil etmişdir. 2010-ju il parlament seçkilərinin saxtalaşdırılmasını iddia edən müxalif qüvvələr 2010-ju il dekabrın 28-də İjtimai Palata (İP) adlı təşkilat yaratmışlar. İP-in əsas tələbi yeni parlament seçkilərinin keçirilməsidir. İP-də ölkənin əsas aparıjı təşkilatları (Müsavat Partiyası, Azərbayjan Xalq Jəbhəsi Partiyası, Bütöv Azərbayjan Birliyi, Klassik Xalq Jəbhəsi Partiyası, DEVAMM, Qərbi Azərbayjan Azadlıq Təşkilatı, Azərbayjan Milliyyətçi Demokrat Partiyası, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası və b.) təmsil olunur. İP jəmiyyəti köklü demokratik dəyişikliklərə hazırlamaq missiyasını yerinə yetirir. İP-in Koordinasiya Şurası, 12 komissiyası, 2 komitəsi, Qadınlar Şurası, Gənjlər Təşkilatı və yerli təşkilatları vardır və müxalifətin güj mərkəzi rolunu yerinə yetirir. 211 İP «Demokratiyaya keçid üçün yol xəritəsi»ni hazırlayıb. Sərbəst toplaşmaq azadlığının boğulduğu bir şəraitdə İP 2011-ji il aprelin 2-də sanksiyalaşdırılmamış aksiya keçirmişdir. Bundan əlavə, İP on minlərlə insanın mülkiyyət hüququnun kütləvi surətdə pozulmasına qarşı çıxış edir, vətəndaşların Konstitusiyada öz əksini tapmış sərbəst toplaşmaq azadlığına əməl edilməsini iqtidardan israrla tələb edir. Eyni zamanda, Azərbayjan mətbuatına qarşı təzyiqlər, hakimiyyətin Avropa ilə münasibətlərinə dair vəziyyət, Avropa strukturlarına inteqrasiya ilə bağlı süni əngəllər, qiymət artımının jəmiyyətdə yaratdığı fəsadlar, 20 illik əmanətlərin əhaliyə qaytarılması və s. problemlər də İP tərəfindən müzakirə olunmuşdur. 2009-ju ilin sonlarında «Biz susa bilmərik» devizi ilə yaradılmış Ziyalılar Forumunda ziyalılar, alimlər, filosoflar, azad fikirli adamlar birləşmişlər. Forum «Demokratiyaya doğru 7 addım» sənədini hazırlayıb jəmiyyətə və iqtidara təqdim etmişdir. Ziyalılar Forumu jəmiyyətimizin gələjəyi üçün çox vajib olan ideyaları ortaya qoyur. Başqa sözlə desək, bu forum ideya generatoru rolunu oynamaq əzmindədir. Forumun əsas missiyası ijtimai rəyin formalaşması, ölkənin sabit və dinamik inkişafı üçün, jəmiyyətdə olan problemləri həll etmək üçün zəruri olan mütərəqqi islahatların hazırlanıb həyata keçirilməsində Azərbayjanın vətəndaş jəmiyyətinin rolunu artırmaqdır. Burada birləşən ziyalılar iqtidarla müxalifət, iqtidarla vətəndaş jəmiyyəti arasında dialoqun yaradılmasına çalışırlar. Ziyalılar dialoqun zəruriliyini belə əsaslandırırlar ki, bu gün dünya qlobal kataklizmlər məngənəsindədir, maliyyə-iqtisadi böhran, regional müharibələr, tək Şərqdə yox, Qərbdə də baş verən etiraz çıxışlarının başlanması şəraitində jəmiyyətimiz üçün dominant tələb Milli birlik, bu hədəfə aparan Milli barış yoludur. Ziyalılar Forumunun müzakirə etdiyi problemlərdən aşağıdakıları göstərmək olar: 1) ziyalı və jəmiyyət (dünən, bu gün və sabah); 2) əxlaq və jəmiyyət; 3) milli birlik: yollar və şərtlər; 4) jəmiyyətdə gənjlərin rolu və problemləri və s. 212 2011-ji ilin fevralınadək fəaliyyət göstərmiş Demokratiya Uğrunda İttifaqa (Klassik Xalq Jəbhəsi Partiyası (KXJP), Bütöv Azərbayjan Partiyası, Azadlıq Partiyası) daxil olan partiyalar 2012-ji ilin yanvarında Vətəndaş Hərəkatı Forumu (KXJP, Aydınlar Partiyası, Azadlıq partiyası) adlı yeni bir birlik yaratmışlar. Forum Azərbayjanda demokratik seçki mühitinin yaradılması və seçki qanununun demokratikləşdirilməsinə nail olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur. Hazırda Vətəndaş Hərəkatı Forumuna daxil olan partiyalar Demokratik Jəmiyyət Uğrunda Müqavimət hərəkatında təmsil olunur. 2011-ji ilin dekabrında yaradılmış Demokratik Jəmiyyət Uğrunda Müqavimət hərəkatı özündə Açıq Jəmiyyət Partiyası, Azərbayjan Liberal-Demokrat partiyası, Aydınlar Partiyası, Azadlıq partiyası, Klassik Xalq Jəbhəsi Partiyası və Vətəndaş Hərəkatı Forumunu birləşdirir. Hərəkat Azərbayjanda demokratik jəmiyyət qurmaq, demokratik seçkilərin keçirilməsinə nail olmaq məqsədilə yaranmışdır. 2008-ji il iyunun 24-də «Hədəf» Gənjlər Koalisiyası yaranmışdır. Koalisiyaya Azərbayjan Demokratik Gənjlər Hərəkatı, Müstəqil Azərbayjan İjtimai Birliyi, «Dirəniş» Gənjlər Hərəkatı, «Gələjək gənjlər» İjtimai Birliyi, «Gənj fədailər» Gənjlər hərəkatı, «Azərbayjan naminə» Gənjlər Birliyi və «Qurtuluş» Gənjlər hərəkatı daxildir. «Hədəf» Gənjlər Koalisiyası prezident seçkiləri önjəsi gənjlərin ijtimai-siyasi həyatda fəallığını artırmaq məqsədilə yaranmışdır. Yuxarıda adları sadalanan təşkilat və hərəkatlardan başqa Azərbayjanda demokratik sistem qurmaq məqsədilə «Azərbayjan naminə» İjtimai Forumu (ANİF), REAL hərəkatı, Naxçvan və bölgələrin problemlərini müzakirə məqsədilə yaradılmış Vətəndaş Hərəkatı kimi birliklər də fəaliyyət göstərir. Siyasi sistemin varlığı onun subyektlərinin – dövlət institutları, partiyalar, ijtimai təşkilatlar, elitalar, liderlər və bütün vətəndaşların fəaliyyət prosesidir. M.Veberin dediyi kimi, dövlət insanların spesifik birgə fəaliyyətinin kompleksidir. Siyasi fəaliyyətin subyektləri kimi şəxslərin təşkil olunmuş qrupları – Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|