83
Dördüncü derece, işlediği kötülüklerle övünebilir. Bunu makbul iş sanır. Bazı
insanların ben şu kadar insan öldürdüm, şu kadar şarap içtim demesi gibi. Bu, Allah
tarafından bir yardım gelmediği sürece ilaç kabul etmeyen bir hastalıktır.
104
B-ALIŞKANLIKLARIN AHLAKA ETKİSİ
Güzel ahlakın üç sebebi vardır:
Birincisi, asıl fıtrattır (yaradılıştır). Bir kimse, aslında çok güzel huylu ve
alçak gönüllü yaratılmış olur. Böyle insanlar çoktur.
İkincisi,
zorla iyi işler yaparak, onları alışkanlık haline getirir.
Üçüncüsü, işleri ve ahlakı iyi olan insanları devamlı görür ve onlarla
arkadaşlık eder. Bu güzel huylar kendiliğinden onun tabiatı olur. Bundan haberi bile
olmaz.
Kalp bedenden ayrı olmakla beraber kalbin onunla alakası vardır. Zira beden
ile yapılan iyi bir işten kalbe huzur ve mutluluk ulaşır. Yani, dıştaki iyi işten, kalp iyi
huy elde eder. Yapılan her kötü işten de aynı şekilde kalbe bir sıkıntı meydana gelir.
Kalpteki sıfat ve huy iyi olunca, işler de o huya göre meydana gelir. Bunun sırrı kalp
ile beden arasındaki ilgidir. Birbirlerine tesir ederler.
İyi işleri alışkanlık haline getirende iyi huylar meydana gelmektedir. İslam
dininin iyi işleri yapmayı emretmesinin sırrı da budur. İyi işlerden maksat kalbi
çirkin suretten iyi surete çevirmektir. İnsanın zorla adet edindiği şey onun tabiatı
olur. Bundan vazgeçemezler. Hatta tabiatına uymayan şeyleri yapa yapa tabiatı
haline gelir. Bununla iftihar dahi ederler. O halde insanın tabiatın zıddı olan bir şey
104
Gazâlî,
Kimyâ-i Saâdet, ss. 388, 389.
84
alışkanlık ile insanın tabiatı haline gelebiliyorsa, tabiata uygun olan şeylerin
alışkanlık yoluyla tabiat edinilmesi daha kolay olur.
105
IV- KARAKTER EĞİTİMİ
Karakter sahibi olmak, hem içsel dürtülerin ve hem de dış etkilerin üstesinden
gelebilme kabiliyeti kazanmak demektir.
Ahlak eğitimini de ifade eden karakter eğitimi, insanı bir yandan özgür ve
kendine hâkim kılarken, öte yandan da onun topluma uyumunu sağlar. Karakter
eğitimi, karakterin bir yönü haline gelmiş olan ahlaki yargıları ahlaki davranış haline
getirme çabasıdır. Ahlak eğitimini ifade eden karakter eğitiminde amaç, özgür olarak
dış etkenlerden sıyrılmış, vicdanlarına uyarak yargıda bulunan ve sorumlu bir varlık
olduklarının bilinciyle davranan insanlar yetiştirmek olmalıdır.
106
A-
MANEVİYATIN ÖNEMİ
Batıda aydınlanma hareketi ile başlayan süreç dünyevileşme ile son bulmuş
ve dinin toplumdaki fonksiyonları etkisiz hale gelmiştir. Birçok insan, özellikle de
genç kuşaklar, hiçbir değere inanmayan, umursamaz, idealden yoksun, günübirlik
uğraşlar ve maddi zevklerle oyalanan, kendine ve çevresine yabancılaşan tipler
haline gelmişlerdir.
Günümüzde nefes alıp vermenin tek gayesi neredeyse bütün istek ve
arzularımızın gerçekleştiği problemsiz bir hayata sahip olmaktır. Çocukluktan
105
Gazâlî,
Kimyâ-i Saâdet, ss. 389-397.
106
Esma Sayın,
Namaz ve Karakter Gelişimi (7. Baskı)
, İstanbul: İnsan Yayınları, 2011, s. 23.