Dini torelantliq indd

108
TÜRKSOY təşkilatının əsas məqsəd və vəzifələri aşağda-
kılardan ibarətdir:
–  Beynəlxalq  münasibətlərin  humanistləşdirilməsi  və 
stabilləşdirilməsinə  istiqamətlənən  beynəlxalq  ictimaiyyə-
tin  mənəvi  inkişafının  prioritetlərinin  regional  və  planetar 
səviyyədə qəbul və təsdiq edilməsi;
–  Beynəlxalq  dialoqun  təşkili  və  inkişaf  etdirilməsi  və 
TÜRKSOY-a  üzv  dövlətlərin  mədəni  oxşarlığının  dəstəklən-
məsi;
– Türkdilli xalq və ölkələr arasında dost münasibətlərin 
və qarşılıqlı anlaşmanın qurulması;
– Türkdilli xalqların etnogenezi, gerçək tarixi, ədəbiyyat, 
mədəniyyət və incəsənətin öyrənilməsi sahəsində elmi araş-
dırmaların intensivləşdirilməsi;
– Öz xalqlarının milli tarixinin, doğma dilinin, ədəbiyya-
tının, mədəniyyət və incəsənətinin və ənənələrinin yeni nə-
sil tərə indən öyrənilməsinin dəstəklənməsi və s.
Əlbəttə, həyat inkişaf etdikcə TÜRKSOY-un da fəaliyyət 
istiqamətləri genişlənir və çeşidli tədbirlər keçirilir. Türkdil-
li ölkələr arasında elmi-mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi 
ikri  2-3  oktyabr  2009-cu  il  tarixində  Türkdilli  dövlətlərin 
dövlət  başçılarının  Naxçıvan  (Azərbaycan)  şəhərində  keçi-
rilmiş IX Sammitində qəbul edilmiş Bəyannamədə öz əksi-
ni  tapmışdır.  Qeyd  edək  ki,  Naxçıvan  şəhərində  keçirilmiş 
Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının IX zirvə görüşü TÜRK-
SOY-un fəaliyyətinə böyük dəstək göstərmiş və türk dünya-
sının mədəniyyət sahəsindəki əməkdaşlığına yeni yollar aç-
mışdır.
TÜRKSOY «Bakı – İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2009» 
mədəniyyət ili çərçivəsində keçirilən tədbirlərdə də fəal iş-
tirak  etmişdir.  Bu  məqsədlə  TÜRKSOY-un  Daimi  Şurasının 
növbəti  (XXVI)  toplantısı  16-17  oktyabr  2009-cu  il  tarixdə 
Bakı şəhərində keçrilmişdir. Toplantını açan Azərbaycan Mə-

---

109
dəniyyət və Turizm naziri Ə.Qarayev hesabat dövründə təş-
kilatın fəaliyyəti haqqında məlumat verərək bildirmişdir ki, 
Avrasiyanın türkdilli arealı çərçivəsində milli dil, tarix, mənə-
vi irs, mədəniyyət və incəsənət yaxınlığı ilə birləşən ölkə və 
xalqların  regional  əməkdaşlığını  həyata  keçirən  TÜRKSOY 
bu sahədə öz fəaliyyətini daha da genişləndirmişdir. 
Tədbirdə  çıxış  edən  TÜRKSOY-un  baş  direktoru  Düsen 
Kaseinov bu təşkilatın türk xalqlarının daha da yaxınlaşması 
istiqamətində  həyata  keçirdiyi  tədbirlər  barədə  ətra lı  mə-
lumat  vermişdir.  Türk  xalqlarının  mədəni  əlaqələrinin  ge-
nişlənməsindən bəhs edən D.Kaseinov bildirmişdir ki, dahi 
Azərbaycan bəstəkarı Ü.Hacıbəyovun «Koroğlu» operası ar-
tıq beş ölkədə böyük uğurla nümayiş etdirilmişdir. O, qeyd 
etmişdir ki, dünyanın ən böyük operalarından olan “Koroğ-
lu”nun  türk  xalqlarının  teatr  səhnəsində  oynanılması  bu 
xalqların  mədəni  həyatında  böyük  hadisədir.  TÜRKSOY-un 
beynəlxalq mədəni əməkdaşlıq sahəsindəki rolundan danı-
şan D.Kaseinov qeyd etmişdir ki, təşkilat YUNESKO, İSESKO, 
Avropa Şurası, Dövlətlərarası Humanitar Əməkdaşlıq Təşki-
latı  (DHƏT)  və  MDB  arasında  əməkdaşlığın  gücləndirilmə-
sinə istiqamətlənmiş bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir.
Qeyd  edək  ki,  Novruz  bayramının  YUNESKO-nun  Qey-
ri-Maddi  İrs  siyahısına  daxil  edilməsində  TÜRKSOY-un 
müəyyən  rolu  olmuşdur.  Ümumiyyətlə,  TÜRKSOY-un  Türk-
dilli ölkələrdə həyata keçirdiyi tədbirlər o, cümlədən «Türk 
dillərinin  bədii  tərcüməsinin  problemləri  və  müasir  vəziy-
yət»  (İstanbul),  «Sivilizasiyaların  dialoqunda  türk  dünya-
sının  rolu»  (Alma-Ata)  adlı  simpoziumlar,  17-ci  beynəlxalq 
«Xəzər» axşamları (Elazığ, Türkiyə), İstanbulda Tatarıstan və 
Başqırdıstanın  mədəni  mərkəzlərinin  açılması  və  sabantu-
yun qeyd edilməsi, müxtəlif kino, teatr və musiqi festivalları-
nın keçirilməsi həmin ölkələr arasında mədəni əməkdaşlığın 
genişləndirilməsində  TÜRKSOY-un  mühüm  rol  oynadığını 

---

110
göstərən faktlardır.
Türkdilli  xalqların  mədəni  əlaqələrinin  inkişafında 
TÜRKSOY-un  fəaliyyətinin  ulu  öndər  tərə indən  dəstəklən-
məsini Heydər Əliyevin türkdilli xalqların tarixən formalaş-
mış ortaq mənəvi dəyərlərinin qorunması sahəsində uzaq-
görənlik kimi dəyərləndirmək olar.
Son illərdə respublikamızda islamın bəşəri dəyərlərinin 
kulturoloji aspektlərinin araşdırılmasına da xeyli diqqət ye-
tirilir. Bu baxımdan 9-10 noyabr 2009-cu il tarixində Bakıda 
«İslamda  mədəniyyət  və  gözəllik  amili»  mövzusunda  keçi-
rilən beynəlxalq elmi praktiki konfransı buna misal göstər-
mək olar. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Azərbaycan Mil-
li Elmlər Akademiyasının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən bu 
konfransda  «Azərbaycan  folkloru  islam  kontekstində»,  «İs-
lam  mədəniyyəti  və  ənənələrinin  öyrənilməsində  arxeoloji 
materialların  rolu»,  «İslam  mədəniyyətinin  təşəkkülündə 
Azərbaycan  ziyalılarının  rolu»,  «İslamda  harmoniya  –  dün-
ya ilahiliyinin ifadəsidir», «İslamda qadına verilən dəyər və 
qadın hüquqlarının müha izəsi», «Müasir gəncliyin tərbiyə-
sində  islamın  rolu»,  eyni  zamanda  digər  aktual  mövzular 
dinlənilmiş və islam mədəniyyəti ilə bağlı geniş müzakirələr 
aparılmışdır. 9 ölkədən gəlmiş dinşünas kulturoloq,  ilosof, 
tarixçi və s. mütəxəssislərin iştirak etdiyi bu konfransda ma-
raqlı məruzələrlə çıxış edən AMEA-nın prezidenti akademik 
M.Kərimov,  AMEA-nın  vitse-prezidenti  N.Vəlixanlı,  Rusiya 
Federasiyası  Nijni  Novqorod  İslam  İnstitutunun  rektoru  D.
Muxətdinov,  Moskva  Dövlət  Mədəniyyət  və  İncəsənət  Un-
versitetinin  müəllimi  N.Yemelyanova,  Türkiyənin  Mərmərə 
Unversitetinin nümayəndəsi Rəcəb Qaradağ və digər alimlər 
islamın bəşəri dəyərlərini önə çəkmiş, islamda gözəllik ami-
linin fəlsə i və kulturoloji istiqamətlərini təhlil etmiş və bu 
mədəni  dəyərlərin  müasir  gənclərin  estetik  şüurunun  for-
malaşmasındakı rolunu şərh etmişlər. (91)

---