Доноры крови

GEMOSTAZ

Gemostaz- bu organizmning himoya reaksiyasi bo’lib,tomir ichida qonning suyuq holatini bir me’yorda saqlash va tomirlar shikastlangan paytda qon ketishni to’xtatish yoki oldini olishga qaratilgan biologik sistema.

Gemostaz sistemasida ishtirok etadi:

- Qon tomir devori

- Qon shaklli elementlari (ayniqsa trombotsit)

- Qon ivish va ivishga qarshi sistema

Tomir jarohatlangandan so’ng spazm bo’ladi.Natijada kapillyar va venulalardan 20-30 sekda qon ketishi to’xtaydi. Tomir jarohatlanganda vazospastik reaksiya ro’y beradi. Vazospastik reaksiya trombotsitlar tomonidan ishlab chiqariladi (serotonin,tromboksan A2) aktiv moddalar tomir silliq mushaklarini toraytiradi.

BIRLAMCHI GEMOSTAZ qon-tomir trombotsitar gemostaz.

1-birlamchi gemostaz yoki tomir trombotsitar gemostazi. Bunda diametri 100 mikrongacha bo’lgan qon-tomir jarohatlangan paytda qon to’xtatishga qatnashadi.

Birlamchi gemostazga kiradi:

* trombotsitlar va ularning faktori

* Qon-tomir devori

* Villebranda faktori

BIRLAMCHI GEMOSTAZ qon-tomir trombotsitar gemostaz.

1) shikastlangan tomirlarning reflektor torayishi (spazm). Qon tomirlarning torayishini serotonin va katexolaminlar ta‘minlaydi.

2) trombotsitlar adgeziyasi, ya‘ni manfiy zaryadga ega trombotsitlarning shikastlanish natijasida zaryadi musbat bo`lib qolgan qon tomir devoriga yopishishi.

3) tormbotsitlarning qaytar agregatsiyasi. Bunda hosil bo`lgan trombotsitar tromb o‘zidan qon plazmasini o‘tkazib yuboradi lekin shaklli elementlarni o‘tkazmaydi.

4) trombotsitlarning qaytmas agregatsiyasi. Endi tormb qon shaklli elementlarini ham plazmani ham o‘tkazmaydi.

5) lahta retraksiyasi.

Birlamchi gemostaz patologiyasi bilan kechadigan kasalliklar:

• -Trombotsitopatiyalar
• -Autoimmunli trombotsitopeniya
• -O’tkir leykoz
• -Aplastik anemiya
• -Surunkali mieloleykoz terminal bosqichi
• -Surunkali limfaleykoz terminal bosqichi
• -DVS sindromining boshlangich fazasi
• -Gemorragik vaskulit
• -Villebranda kasalligi