Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi
Yüklə 119 Kb. Pdf görüntüsü
|
153 Bu ölçüm metotlarından hiçbiri, DS’lu çocukların motor problemlerindeki değişikliği kaydetmek üzere geliştirilmemiştir. Bununla birlikte, ölçüm araçlarının çeşitliliğinin sonucu olarak net bir tercih işaret edilmemektedir. Müdahalenin sonucunda kesin pozitif sonuçların beklenmeyen yokluğu, birkaç araştırmacıyı kullandıkları ölçüm metoduyla ilgili şüpheye sürüklemiştir. Bu; DS’lu çocuklar için Bayley Bebek Gelişimi Ölçekleri’nin uygulanabilirliğine ilişkin bir incelemede kanıtlanmıştır. Su yüzüne çıkarılan nokta, bu çocukların bu testin bazı öğelerini standart normdan sapmış bir sırayla yönetmeleridir. Nitekim, DS’lu çocukların sapmış motor gelişimi, engelsiz çocuklarla kıyaslandığında da böyle olmuştur. DS’lu çocukların, engelsiz çocuklar için standardize edilmiş ölçüm araçlarıyla test edilmesi önemsizdir ve bir spesifik motor test geliştirmenin önemine işaret etmektedir. Pek çok araştırmacı bilim adamı, bazen etik endişelerden dolayı, bir kontrol grubu kullanmamayı tercih ederler. Gelişim testlerinde, engelsiz çocuklar için standardize edilmiş normlar ya da spesifik bir grup DS’lu çocuğa dayanan gelişim normları daha sonra re- ferans olarak kullanılır. Ancak, engelli çocuklara kıyasla, orantısız bir resim ortaya çıkar çünkü spesifik problemler eklenmemiştir ve Down Sendromlu çocukların tüm farklı gelişimi görmezden gelinmiştir. Bu normları DS’lu çocukların normlarıyla kıyaslamak bir işe yaramaz çünkü düzgün, evrensel olarak uygulanabilir ve standardize edilmiş normlar bulunmamaktadır. Kontrol gruplarının oluşturulmasındaki ikinci problem ise DS’lu çocuklar tarafından tecrübe edilen motor problemlerin karmaşıklığıdır. Hipotoninin derecesi, tonus dağılımındaki bireysel varyasyon, zihinsel seviye, sosyal geçmiş, kalp bozuklukları ve solunum hastalıkları vb. sağlık sorunları gibi faktörler, deneysel kapsamda eşit bir kontrol grubunun oluşturulmasını imkansız kılar. Müdahale araştırması için, her bir çocuğun tedavi edildiği ve kendi referansını oluşturduğu bir zaman serisi kurgulamak iyi bir alternatif olabilir. Denek başına tekrarlanan ölçümler, deneysel değişkenin gözlenen manipülasyonu (motor müdahale) ve olası dış faktörlerin gözlenmesi bu anlamda esastır. DS’lu çocukların belli motor problemleri müdahale gerektirir ama müdahale metotlarının uygunluğuna dair yeterli bir anlayış yoktur. Bu ancak, araştırmacılar güvenilir ve geçerli bir araca sahip olduğunda ve problemlere uygun terapi metodu geliştirildiğinde saptanabilir. Ölçüm aracı ve terapi metodunun, DS’lu çocukların 154 motor gelişiminin spesifik süreci göz önünde bulundurularak ve teorik bir sisteme dayanarak oluşturulması gerekir. Bölüm 4’te; literatür araştırmasına dayanarak DS’lu çocukların motor problemleri için “postüral kontrol sitemindeki bozukluk” teorik sistemi önerilmiştir. Bu çocukların motor davranışlarında iki önemli kısıtlama ayırt edilmiştir. Bir taraftan yer çekimine karşı postür sağlamakta ve adapte etmekte problemler varken; diğer tarafta postürde hareketin çeşitli gelişimin eksikliği, kalitatif motor öğelerin yetersiz gelişimine bağlı gövde motor kabiliyeti ve denge reaksiyonları vardır. İlk kısıtlama, postüral kontrol sistemindeki bozukluklardan kaynaklı problemleri göz önünde bulundurarak net olarak açıklanabilir. Postüral kontrol, spesifik vücut süreçlerinin bütün sisteminin koordinasyonuna işaret eder ki bunlarda, motor davranış sırasında postürün adapte edilmesinden sorumludur. Her bir DS’lu çocuğun çok ya da az derecelerde hipotoniden zarar gördüğü açıktır. Azalmış postüral tonus, yetersiz ko-kontraksiyonlar, uygun olmayan denge reaksiyonları, postür ve harekette bozulmuş propriyoseptif geri bildirim ve eklemlerin hipermobilitesiyle sonuçlanır. Postüral kontroldeki problemlere bağlı olan motor davranıştaki ikinci kısıtlama, gelişimsel bir perspektife yerleştirilebilir. Postür ve hareket esnasında pozisyon adapte etme ve sağlamada oluşan problemler sonucunda, motor becerilerin kalitatif öğeleri olan gövde rotasyonu, denge ve hareket çeşitliliği yetersiz gelişir. Postür ve hareket stabilizasyonunda yaşanan problemler telafi edici hareket stratejilerine, statik ve simetrik motor becerilere yol açmakta; böylelikle de kalitatif motor öğelerin bozulmuş gelişimi gerçekleşmektedir. Bu, motor becerilerin etkinliğini azaltır. Motor gelişimin bir evresinde ortaya çıkan problemler tek değildir, motor gelişimin önceki evrelerinde de evrimleştiği için birbirini izleyen evrelerde de sonuçları oluşur. Teorik Sistem 155 Etkileyen motor gelişim tercihen, temel motor becerilerin gelişimi periyodunda yer almalıdır. Bu, gelecekteki motor gelişimi için temellerin atıldığı periyottur. Bu yüzden, müdahale araştırmasında, bu periyottaki postüral kontrolün seviyesini ölçmek için bir araca ihtiyaç duyulur. “Postüral kontrol sitemindeki bozukluk” teorik sistemine dayanarak, “DS’lu Çocukların Temel Motor Becerileri Testi – BMS” geliştirilmiştir. BMS, DS’lu çocukların performansını on beş temel motor beceriye dayanarak, ilgili on beş test öğesinde ölçen değerlendirilebilir bir araçtır. Bu on beş beceri gelişimsel bir sıradadır ve yükselen bir ölçek oluşturur. Her bir temel motor becerinin spesifik bir gelişimi vardır. Bu gelişim, yeterlilik seviyelerine göre ayrılmıştır. Yeterlik seviyeleri gelişimsel bir sıradadır ve aynı şekilde yükselen bir ölçek oluşturur. Bölüm 5, BMS kullanılarak yapılmış psikometrik bir araştırmayı tanımlar. Bu araştırmanın amacı, DS’lu çocukların temel motor becerilerinin gelişimi periyodundaki postüral kontrolün seviyesini ölçebilecek tek boyutlu bir değişken yapılandırmaktır. Bununla birlikte araç, güvenilirlik ve yapısal geçerlilik için test edilmiştir. BMS testi yaşları 0 ile 4 arasında değişen, yaşlarının ortalaması 2 yaş 7 ay olan DS’lu 42 denek ile yapılmıştır. Test; bir test lideri ile standart koşullarda belirtilen prosedüre göre yapılmıştır. Her bir test videoya kaydedilmiştir. Her bir video kaset, birbirinden bağımsız iki gözlemci tarafından skorlanmıştır. 3 ay ve 10 testten sonra, gelişigüzel seçilerek tekrar değerlendirilmiştir. Veriler, Wright&Linacre’ın Kısmi Kredi Modeli’ne göre analiz edilmiştir. BMS’in gözlemciler arası ve bir gözlemcinin değerlendirmesine dayanan güvenilirlik derecesi yüksektir; sırasıyla .85 ve .89 (Cohen’in kappa’sı) ve Cronbach’ın alfasında .94’tür. Fit analizleri, test öğelerinin değişken “postüral kontrol seviyesini” tek boyutlu olarak ölçtüğünü işaret etmektedir. Varsayılan sıra, postüral kontrol seviyesinde test öğelerinin klasifikasyonuyla gösterilmiştir. Test öğesi başına varsayılmış sıra da aynı zamanda onaylanmıştır. Bununla birlikte, yaş ile BMS skoru arasında belirgin bir korelasyon olduğu saptanmıştır. (r=.81; p<.001). BMS’in 0 ila 3 yaş arasındaki DS’lu çocukların temel motor becerilerine ilişkin postüral kontrol seviyesini ölçebilen bir araç olduğu sonucuna varılmıştır. Motor ölçüm aracı Yüklə 119 Kb. Dostları ilə paylaş:
|