Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
144
adam olmadığı, “Tanrının oğlu” olması təsdiqlənmiş oldu. Demək olar ki, Xristian kilsəsi bir Pasxa səhəri İsanın dirilməsi haqda şayiələrin yayılması ilə meydana gəlib. Bunu hələ o zaman Pavelin dediyi sözlərdə görmək mümkündür: “Əgər İsa dirilməsəydi, bizim sözlərimiz və sizin inamınız əbəs olardı”. Artıq bütün bəşəriyyət onun dirilməsinə inana bilərdi; İsanın əzabı bizi xilas etməli idi. Lakin, əziz Sofi, yadına sal ki, yəhudi nöqteyi-nəzərindən baxanda “ruhun ölməzliyi” və ya hər hansı şəkildə “köçməsi” kimi bir şey yoxdur. Bu, yunan, deməli, Hind-Avropa düşüncəsidir. Xristianlığa əsasən insanın özünün ölməz olan heç nəyi, ölməz “ruh”u da yoxdur. Xristian Kilsəsi “bədənin yenidən dirilməsi və əbədi həyata” inanır və bunu insanın deyil, yalnız Tanrının kəraməti sayırdı, onun sayəsində biz ölümdən və “lənət”dən xilas oluruq. Bu, nə bizim öz fəzilətimizdir, nə də ki, hər hansı təbii, yaxud anadangəlmə qabiliyyətdir. Beləcə, ilk xristianlar insanı qurtuluşa aparacaq yolun İsa Məsihə inanmaqdan keçməsi haqda “xoş müjdə”ni təbliğ etməyə başladılar. Onun vasitəsilə “Tanrı Krallığı”nm gerçəkliyə çevrilməsinə bir şey qalmayıb. İndi bütün dünya xilas ola bilər. İsa Məsihin sayəsində - İsanın ölümündən bir neçə il sonra Pavel xristianlığı qəbul etdi. Yunan- Roma dünyasına bir sıra missioner səyahətləri nəticəsində Xristianlığı dünyada geniş yayılmış bir din etdi. Biz bunu “Həvarilərin tarixi” kitabında oxuyuruq. Bu haqda məlumatları Pavelin ilk xristianlara, onların toplantılarına yazdığı məktublardan da əldə edirik. Pavelin missioner səfərlərinin növbəsi Afinaya da çatır. Düz fəlsəfə paytaxtının baş meydanına gedir. Deyirlər, “şəhərin büsbütün bütpərəst olduğunu görəndə qanı qaralıbmış”. Afinadakı yəhudi sinaqoquna girib və epikürçü, stoik filosoflarla müzakirə açıb. Onlar onu Areopaqos təpəsinə çıxararaq soruşublar: “Danışdıqların çox qəribədir. Necə bir təlimdir bu? Danış, ətraflı bilmək istəyirik”. Təsəvvür edə bilirsənmi, Sofi? Afina meydanında bir yəhudi qəfildən peyda olur və çarmıxa çəkilmiş xilaskardan, onun öləndən downloaded from KitabYurdu.org
145
sonra qəbirdən qalxmasından danışmağa başlayır. Pavelin Afinaya bu səfərini nəzərdən keçirərkən biz yunan fəlsəfəsi və xristianlığın qurtuluş doktrinası arasında kəskin fikir ayrılığı görürük. Lakin Pavel afinalıların onu dinləməsinə nail olur. Areopaqosda, yəni Akropoldakı əzəmətli məbədlərin aşağısında dayanaraq bu sözləri deyir: “Ey Afina igidləri, görürəm, tamamilə batil inanclısınız. Çünki müqəddəs yerlərinizi gəzəndə “Naməlum tanrıya” yazılmış belə bir daş tapdım. İndi isə budur, tanımadığınız tanrını sizə tanıdıram. Dünyanı və dünyadakı hər şeyi yaradan, yerin və göyün sahibi olan Tanrı əllə düzəldilmiş türbələrdə yaşamır. O, bütün bu gördüyümüz həyata nəfəs verib, insan əlilə düzəldilmiş bütlərə ibadət etməyinizə ehtiyacı yoxdur. Bütün millətləri eyni qandan yaradan, onların vaxtını, yaşayış yerinin sərhədlərini müəyyənləşdirən Odur. Bütün millətləri eyni qandan yaradıb ki, onlar Tanrını arasınlar, hiss edə bilsinlər. Əslində O, heç birimizdən uzaq deyil. Onda yaşayırıq, Yer üzü onundur və biz də ona məxsusuq. Biz Tanrıdan əmələ gəldiyimizə görə, onun başının insan əlilə düzəldilmiş qızıl, gümüş oyma taxtalarda, daşlarda olduğunu düşünməməliyik. Tanrı bu cəhalət vaxtlarımıza səbirlə yanaşıb, amma indi harada yaşamalarından asılı olmayaraq, bütün insanların peşmanlıq duyma zamanıdır. Çünki O, bir gün təyin edib ki, həmin gün dünyanı haqq- ədalət məhkəməsinə çəkəcək, təqdir etdiyi ölünü mükafatlandıraraq dirildəcək”. Afinada Pavel bax, bu sözləri söylədi, Sofi! Xristianlıq Yunan- Roma dünyasına epikürçülükdən, stoiklərdən, yeniplatonçuluq fəlsəfəsindən tamamilə fərqli bir şey kimi daxil olmağa başladı. Lakin Pavel bu mədəniyyətdə öz mədəniyyətilə ümumi olan cəhətlər də tapır. Tanrı axtarışının bütün insanlara xas bir istək olduğuna işarə edir. Yunanlar üçün də bu, yeni deyildi. Pavelin danışdıqlarında yeni olan şey o idi ki, Tanrı artıq özünü insanlara göstərir, özü də onlara üz tutub. O, nə insanların düşünərək çatmağa çalışdıqları “fəlsəfi Tanrı”, nə də Akropolda və ya böyük meydanda çox olan qızıl, gümüş, daş əsərlər deyilmiş. O, “insan əlilə düzəldilmiş türbələrdə yaşamır”mış. O, tarixə downloaded from KitabYurdu.org
146
qarışaraq insanlar arasında yaşayıb, özünü insanlıq naminə fəda edərək çarmıxa çəkilən şəxs - Tanrı imiş. “Həvarilərin tarixi”ndə yazılıb ki, Pavel Areopaqosda İsanın öləndən sonra dirildiyini bəyan edən bu çıxışı edəndən sonra onu ələ salanlar oldu. Amma “Bu mövzuda sənə yenə də qulaq asmaq istəyirik” deyənlər də az olmadı. Pavelin arxasınca gedənlər, Xristianlığa tapınanlar oldu. Onlardan biri, Damaris adlı qadın olub. Bu, başqa qadınların da Xristianlığı qəbul etmələrində örnək olduğu üçün mühüm nöqtədir. Qadınlar xristianlığın ən qızğın tərəfdarlarından oldular. Beləcə, Pavel öz missioner fəaliyyətini davam etdirdi. İsanın ölümündən otuz-qırx il sonra Afina, Roma, İsgəndəriyyə, Efes və Korinf kimi bir sıra Yunan-Roma şəhərlərində Xristianlıq öz mövqeyini möhkəmləndirmişdi. Beləliklə, bütün Ellin dünyası xristian oldu.
İman Pavelin Xristianlıqdakı rolu təkcə missioner fəaliyyətilə yekunlaşmır. Onun həmçinin mənəvi rəhbər kimi xristian camaatına böyük təsiri olub. İsanın ölümündən sonrakı ilk illərdə müzakirə edilən əsas məsələlərdən biri bu idi ki, yəhudi olmayanlar xristian olmazdan əvvəl yəhudi olmalıdırlarmı? Məsələn, bir yunan “10 əmr” qanununa riayət etmədimi? Pavelin fikrincə, buna gərək yoxdur. Çünki Xristianlıq Yəhudiliyin bir qolu olmaqdan daha böyük şeydir. Xristianlıq bütün insanlara universal xilas müjdəsilə üz tuturdu. Tanrı və İsrail arasındakı ilk müqavilə olan Əhdi-Ətiq yeni - Əhdi- Cədidlə əvəz olunurdu və bu, Tanrı ilə bir xalq arasında deyil, Tanrı ilə bəşəriyyət arasında imzalanırdı. O vaxtlar Xristianlıq ortalığa çıxan yeganə din deyildi. Ellinizmdə bir çox dinin mövcud olduğunu görmüşdük. Ona görə də xristianlıqla başqa dinlər arasında məsafə saxlamaq və bidətçiliyin qarşısını almaqdan ötrü Kilsə xristian doktrinasının nə olduğunu yığcam şəkildə toplayıb bəyan etməli idi. Beləcə, əsas xristian ehkam və prinsiplərini downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|