FRANSUAZA SAQAN
10
elə bu xasiyyətim xilas edib. Əgər təmin olun
muş
və maddi cəhətdən azad biri olmasaydım, bil
mi-
rəm, yazardımmı… Mən gecələr telefonları sön
dü-
rür, heç kimin və heç nəyin məni narahat et mə di yi
vaxtlarda yazıram. Nəfəs alırmış kimi, öz ins
tin k-
ti mə cavab verərək – tabe olaraq yazıram, mütləq
nə isə təzə bir söz yazmalı olduğumu düşünmədən
ya zı ram. Düzdür, bəzən elə ilahi məqamlar olur ki,
özü nü sözlərin şahzadəsi kimi hiss edirsən… O za-
man insana elə gəlir ki, həqiqətən də, cənnətdədir”.
Qonkurov Akademiyasının heyətinə daxil ol-
maq dan imtina etmiş, Fransa Akademiyasına se-
çil mək istəməyən (halbuki bu şərəfə yalnız bir ya zı-
çı qadın nail olmuşdu) Saqan bu dərəcədə azad və
müs təqil olmağı sevən bir qadın idi. “Xəyallarımda
özü mü çimərlikdə uzanmış kimi təsəvvür edirəm.
Heç bir iş görülməyən yerdə… bir sözlə, tənbəllər
üçün cənnətdə; harada ki zəhmət çəkməyə ehtiyac
yox dur… Ölümdən sonrakı şöhrətə və əbədi pan teo-
na gəlincə, bu, mənim heç vecimə də deyil” de yə cək
qədər azad...
Fransuaza iki dəfə ərə getmişdi, birinci dəfə
1958-ci ildə – 40 yaşlı naşir Qay Şuellerə, ikinci
dəfə isə 1962-ci ildə gənc amerikalı Bob Uesthoffa
– təy yarəçiliyi modelliklə əvəzləmiş bir adama. İkin-
ci nikahdan onun Denn Uesthoff adlı bir oğlu qa lıb.
Təxəllüsünü Prustun əsərindən götürən bu qa-
dı nın narkotik və alkoqol düşkünlüyü çox mü
za-
ki rə olunsa da, o özü bu barədə deyirdi: “Mənim
al ko qol düşkünü olmağımla bağlı iyirmi ildir ki ya-
zır lar. Amma bu, həqiqət deyil. Mən Fransada hər
kəs kimi şərab içirdim. Sonra düz on il qadağaya
əməl edərək içmədim. Bir damcı belə. Jurnalistlərə
isə bu mane olurdu və onlar mənim narkoman ol-
ma ğım la bağlı yalanı uydurdular. Narkotik al ver çi-
si ni həbs etdilər. Mən ondan kokainin hansısa ba-
la ca bir dozasını alan yüz nəfərdən biri idim”.
Beləliklə, müasirliyin və qalmaqallarla dolu bir
həyatın simvolu olan bu yazıçı öz sadə süjetli əsər-
lə rində bəzən primitiv görünsə belə, özünü və adını
oxu cu yaddaşına yazmağı bacardı.
Nərgiz Cabbarlı
B O Y U N D U R U Q
(roman)
Nikol Visnyak Qryumbaşa həsr olunur
BOYUNDURUQ
13
1
Sakitcə alaqaranlıq yataq otağına qayıtdım. Qa dın sa-
ya ğı bəzədilmiş və divarlarına çit çəkilmiş otaq, hər za-
man olduğu kimi, Loransın ətrinin tünd qo xu su na bü rün-
müş dü; adətən, bu ətirdən yüngülcə ba şım ağrıyırdı; bu
az mış kimi, arvadım uşaqlıqdan bağ lı pəncərələr və qapalı
pər də lər lə yatmağa alış mış dı; qızının vərəmə meyilli ol-
du ğunu öyrənən ana sı onu belə öyrətmişdi.
Amma eybi yoxdur… Onsuz da, vanna otağındakı
pən cərələri taybatay açıb Parisin havasını yenicə ci yər lə-
rimə çəkmişdim; kənd havası kimi təmiz və qüv vətli hava
Parisdə yalnız sübh çağı ola bi lər di; in di də yuxuda olan
gö zəl Loransımın başı üs tün də əyilərək özümü çox gözəl
hiss edirdim. Də qiq klas sik cizgiləri olan sifətini uzun qara
zülf lə ri əha təyə almış və onu Roma gözəllərinə bən zət-
miş di; bu bənzərliyi tanış olduğumuz ilk günlərdən hiss
et mişdim. Nədənsə, köksünü ötürdü. Əyilib do daq la rımı
onun boynuna toxundurdum. Axı nə üçün Lo rans həmişə
arıqlamağa çalışır?! Belə cəz bedi ci, güm rah, zərif çəhrayı
dərisinə kölgə sa lan qara kir pik ləri olan biri... Mən onu bir
az da çıl paq laş dır maq üçün yorğanın kənarını qaldırdım, o
isə, sanki, bun dan utanırmış kimi yorğanı çiyinlərinə qədər
dartdı.
– Yox, yox, yox! Xahiş edirəm! Sənin bu də cəl li yin!..
Özü də səhərin gözü açılmamış... Bircə bu qal
mış dı?!
Dinc dur!
Bir çox qadınlar kimi o da səsində ikrah hissi ilə da nı-
şır dı: «Sən elə ancaq bunun barəsindəcə dü şü nür sən!» İs-
təyim haqda ağzımı açmaq bəs edirdi ki, be lə desin; yox,
əgər qəmiş olmurdumsa, onda da sö nük səslə dodaqaltı
mı zıl danırdı: «Sən məni daha sev mirsən?!»
Fikrini ciddi ifadə etmək üçün həddindən artıq eh
ti-
ras lı olan Lorans, bununla belə, məhəbbət haq
qın da fa-
hi şə kimi yox, əxlaqlı qadın kimi danışırdı – uşaq casına
və həd dindən artıq sadə. Həm də axı in di kim məhəbbət
haqqında danışmağı bacarır ki? Fik rim cə, heç kişilər də bu
məsələdə qadınlardan uza ğa getməyiblər.
FRANSUAZA SAQAN
14
– İşə bir bax…. – dedim, – biz artıq hirslənmişik də...
– Mən hirslənməmişəm, məyus olmuşam.
– Məyus olmusan? Niyə? Günahım nədir? – qə ba hə-
tim olduğunu hiss edərək soruşdum.
Deyəsən, bu günlərdə qonaqlıqların birində han
sı sa
ban kir arvadı ilə ikibaşlı sözlər danışmışdım; du man lı da
ol sa, xatırlayırdım, amma məncə, bizim söh bə ti mizdə çə-
tin ki, hansısa məna, ya da eyham tut maq olaydı.
Sən demə, bu bankir dəhşətli bir tip olan qa yı na ta mın
ya xın dostu imiş; biz qayınatamla yeddi il əvvəl – o, mə-
nim şərəfsiz bir fırıldaqçı olduğumu, ye
ga nə məsum və
qiy mətli övladını soymaq üçün onun la evləndiyimi söy lə-
yər kən dalaşmışdıq. Sa kit cə şübhələnməkdənsə, səs-küy-
lə ittiham etmək qa yı na tamın xasiyyətinə daha uyğun idi
və onun bu hə rə kəti Loransı, həqiqətən də, sarsıtmışdı.
İn di də qı zını soyduğum azmış kimi, onu gülməli və ziy-
yə tə saldığımla bağlı atasına nəsə deyilsəydi, onun ki çi cik
ey hamı belə Lorans üçün dözülməz olardı; nikahda ol du-
ğu muz bu yeddi il ərzində valideynlərinin gö zün dən düş-
dü yü üçün arvadım çox üzülürdü.
Loransla konservatoriyanın fortepiano sinfini bi
tir dik-
dən iki, ya üç il sonra tanış olmuş, tez də ev lən miş dik;
onun atası mənim virtuoz sənətkar kimi mü
vəf fə qiy yət
qa za nacağıma şübhə ilə yanaşırdı. Ara
dan yeddi il keç-
miş di, amma onun istedadıma şüb hə etməyə hə lə də sə-
bə bi vardı; əgər təsadüfən mən dən bir film üçün musiqi
bəs tə ləməyi xahiş etməsəydilər, yenə də olacaqdı; film
əməl li-başlı uğur qazandı, musiqini «ura» deyə-deyə qə-
bul et
dilər; o vaxtdan onu Avropanın, indi isə həm də
Ame ri kanın bütün müğənniləri və orkestrləri çalır. Ümid
edir dim ki, qonorarımı alıb Loransdan borc gö tür dük lə ri-
min, heç olmasa, bir hissəsini geri qay ta ra ca ğam. Amma…
bu dur, bikarçılıq etdiyim və məq səd siz ya şa dığım həyatı
ta ma mi lə sakitcə həzm edən Lorans, nə qə dər qəribə olsa
da, bu uğurdan son ra birdən-birə qorxuya düş dü; o, elə
çaş qın gö rü nür dü ki, mən hətta əsəbiləşir və ba şa düşə
bil mir dim: niyə uğuruma mənimlə birlikdə o da se vinmir.
Bu musiqinin şöhrəti o qədər böyük oldu ki, ha
mı
əsə rin müəllifini axtarmağa başladı. Lorans dəh şət içə-
ri sin də məni Baltik dənizində adını belə xa
tır la ma dı ğım
Dostları ilə paylaş: |