E. M. Hacızadə Z. S. Abdullayev
Yüklə 5,11 Kb. Pdf görüntüsü
|
75 baxmayaraq, həmin ölkə dövlətlərinin hamısı maraqlıdır. Bu maraqın konkret ifadəsi Avropa- Qafqaz-Asiyanın Panavropa nəqliyyat yolları ilə birləşdirilməsi məqsədinin nəzərdə tutulduğu TRASEKA layihəsində öz əksini tapmışdır. TASİS-in regional əməkdaşlıq üzrə 2000-2003-cü illər üçün indaktiv proqram layihəsində /İnokeyt bölməsi/ Orta Asiyadan xam neftin daşınmasına xüsusi yer ayrılmışdır. Avrasiya nəqliyyat dəhlizinin Xəzər hövzəsindən keçən su yollarında həmin işin bilavasitə Azərbaycan gəmiçiliyinə məxsus tankerlərlə yerinə yetirildiyini nəzərə alsaq, bu istiqamətdə irəliyə doğru atılan addımın ümumi əhəmiyyətini qiymətləndirmək o qədər də çətin deyil. Bu mənada İnokeyt layihəsinin 2001-ci ilin əvvəllərində Afinada keçirilən ilk seminarı da istisnalıq təşkil etməmişdir. Beynəlxalq səviyyəli tədbirdə Qazaxıstan, Azərbaycan, Gürcüstan hökumətlərinin, həmçinin onların neft daşınmasının çoxmodallı sistemi üzrə layihənin iştirakçıları olan müvafiq şirkətlərinin, başqa sözlə desək, yerli təşkilatların nümayəndələri iştirak etmişlər. Beynəlxalq səviyyəli seminarın əsas məqsədi podratçı tərəfindən neft daşınmasının çoxmodallı sisteminin yaradılması ilə bağlı məsələlər üzrə təqdim edilmiş informasiya əsas götürülərək, həmin sistemin texniki, iqtisadi, kommersiya, institusional, maliyyə və hüquqi baxımdan inkişafının müvafiq sxeminin nəzərdən keçirilməsi, müzakirəsi və müəyyənləşdirilməsindən ibarət olmuşdur. Seminar iştirakçıları İnokeyt üzrə çərçivə və saziş hüdudunda təqdim edilən layihənin inkişafına dərindən maraq göstərmişlər. Belə ki, çoxmodallı sistemin komponentlərinin gücünü arzuedilən səviyyəyə, ildə 10 milyon ton neftə qədər artırmaq məqsədilə nəzərə alınması lazım gələn texniki və istismar aspektləri ilə yanaşı, digər aktual məsələlər də ətraflı surətdə müzakirə edilmişdir. Seminar iştirakçıları səlahiyyətləri çərçivəsində bütün müvafiq və dəqiq informasiyaları podratçıya vaxtında təqdim etməyi öhdələrinə götürmüşlər ki, bu da həmin layihədə işlənib hazırlanan texniki-iqtisadi əsaslandırmaların və biznes planın məlumatlarının doğruluğuna zəmanət verəcəkdir. Çoxmodallı sistemin komponentlərinin gücünü nəzərdə tutulan səviyyəyə qədər artırmaq üçün lazım gələn işlərin, xidmətlərin və avadanlıqların qəti şəkildə razılaşdırılmış siyahısını müəyyənləşdirilmiş və onların ümumi dəyəri 80-100 milyon ABŞ dolları təşkil edəcəkdir. Neft daşınmasının çoxmodallı sistemində Qazaxıstan, Azərbaycan, Türkmənistan, Özbəkistan və Gürcüstandan neft göndərilməsinin planlaşdırılan həcmi əsas kimi götürülərək, layihənin kommersiya baxımından gerçəkləşdirilməsi təsdiq olunmuşdur ki, bu da müvafiq sistemin gücünün nəzərdə tutulan səviyyəyə qədər artırılmasına, habelə layihə tsiklinin maliyyələşdirilməsi üçün kreditlərin ödənilməsinə, layihənin həyata keçirilməsindən ötrü lazım gələn sərmayələrin təhlükəsizliyinə və mənfəətliliyinə zəmanət verəcəkdir. Bu mülahizəyə əsaslanaraq seminarda xüsusi qeyd edilmişdir ki, neft daşınmasının çoxmodallı sistemi Xəzər regionundan qərb bazarlarına neft göndərilməsinin həcminin artırılması ilə bağlı problemi qısa- orta müddətdə həll edəcək, mövcud və planlaşdırılan, məsələn, əsas ixrac boru kəməri kimi layihələri tamamlayacaqdır. Sistemin həm də xam neftin daşınmasına dair qısamüddətli qərarlar həyata keçirildikdən sonra neft və neft məhsullarının nəqli üçün istifadə edilə bilən çeviklik xüsusiyyətinə malik olduğu vurğulanmışdır. Seminar iştirakçıları razılığa gəlmişlər ki, ümumi kommersiya operatorunun əsas vəzifələrindən biri də sistem vasitəsilə regionda konkret həcmdə neft və neft məhsulları nəql etmək istəyən potensial neft və neft məhsulları tədarükçüləri ilə danışıqların əlaqələndirilməsi əsasında layihənin zəruri buraxılış qabiliyyətini təmin etməkdən ibarət olacaqdır. Seminar iştirakçıları razılığa gəlmişlər ki, İnokeyt üzrə çərçivə sazişinin gerçəkləşdirilməsi prosesində meydana çıxan mübahisələrin tənzimlənməsi sahəsində səmərəli mexanizm həm çərçivə sazişinin ümumi institusional strukturunun yaradılmasının başa çatdırılmasından, həm də bu struktur çərçivəsində dövlətlərarası yükdaşımaların hər hansı layihəsinin, məsələn, neft daşınmasının çoxmodallı sisteminin işlənib hazırlanması üçün lazım gələn xarici sərmayəçilərin cəlb olunmasından ötrü zəruridir. Mübahisələrin tənzimlənməsinə dair protokolun texniki səviyyədə sonuncu tərtibi məqsədilə iştirakçı ölkələrin hökumətlərinə həmin layihənin həyata keçirilməsi üçün bu layihənin imzalanması prosseduruna başlamaq təklif olunmuşdur. Neft 76 daşınmasının çoxmodallı sisteminin yaradılmasına dair protokolun rəsmiləşdirilməsi həmin layihənin yaradılması məqsədilə seminar iştirakçıları ölkələrinin hökumətləri tərəfindən atılacaq növbəti zəruri addım hesab edilmişdir. Çünki çoxmodallı sistemin layihəsi elə formalaşdırılmalıdır ki, risk amili imkan daxilində daha aşağı səviyyədə olsun. Həmin risklərin bir çoxu müqavilə sənədlərində öz əksini tapmalıdır. Buna baxmayaraq, çoxmodallı sistemin hər bir inkişaf mərhələsində özünə məxsus müəyyən risk amili olmalıdır və ona qarşı müəyyən tədbirlər müəyyənləşdirilməlidir. ARDNŞ ilə xarici ölkələrin aparıcı neft şirkətləri arasında bağlanmış müqavilələrdə idxal və ixrac qaydaları və gömrük rüsumları haqqında maddələr öz əksini tapmışdır. Həmin müqavilələrdə göstərilir ki, podratçı, onun agentləri və subpodratçıları heç bir vergi tutulmadan və məhdudiyyət qoyulmadan aşağıdakıları öz adlarından Azərbaycan Respublikasına gətirmək və geri aparmaq hüququna malikdirlər: hər cür avadanlıq, materiallar, dəzgahlar və alətlər, nəqliyyat vasitələri, ehtiyat hissələri, qida məhsulları /podratçının əsaslandırılmış rəyinə görə/, neft-qaz əməliyyatlarının lazımınca aparılması və yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan mallar və başqa şeylər; bu şərtlə ki, Azərbaycanın malgöndərənləri malların qiyməti, kefiyyəti və mövcudluğu baxımından bütün mühüm cəhətlərdə xarici mənbələrlə rəqabət aparmaq qabiliyyətinə malik olduqları hallarda podratçı Azərbaycan malgöndərənlərini üstün tutacaqlar. Azərbaycan malgöndərənləri Azərbaycan Respublikasında qeydə alınmış və korporasiyaya girmiş, sahibinin kimliyindən asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasında qanuni əsaslarla fəaliyyət göstərən istehsalat, təsərrüfat təşkilatları və digər növ şirkətlər deməkdir. Podratçı neft-qaz əməliyyatları üçün alınmış və məsrəfləri neft-qaz əməliyyatları hesabına daxil edilmiş hər hansı maddi sərvət vahidlərini Azərbaycan Respublikasından kənara çıxarmaq hüququna malik deyildir /təmir və ya texniki xidmətlə bağlı zəruri hallar istisna edilməklə, bu şərtlə ki, həmin təmir və ya texniki xidmət başa çatdırıldıqdan sonra lazımi müddət keçdikdə bu maddi sərvət vahidləri yenidən Azərbaycan Respublikasına qaytarılsın/. Podratçı, onun agentləri və subpodratçıları, onların bütün əməkdaşları və onların ailə üzvləri vergi tutulmadan və məhdudiyyət qoyulmadan Azərbaycan Respublikasına istənilən vaxt, qida məhsullarının idxalına dair qaydalara riayət olunmasını nəzərə almaqla istənilən qida məhsulları, mebel, paltar, məişət texnikası, nəqliyyat vasitələri, ehtiyat hissələr və Azərbaycan Respublikasına iş üçün ezam olunan, yaxud səfər edən əjnəbi əməkdaşların və onların ailə üzvlərinin şəxsi istifadəsindən ötrü hər hansı əmlak gətirmək və bunları geri aparmaq hüququna malikdirlər. Podratçı, yaxud onun subpodratçıları və ya onların Azərbaycan Respublikasında çalışan əməkdaşları tərəfindən gətirilən malların hər hansı üçüncü tərəfə şəxsi satışları zamanı Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq vergi qoyulur. Qiyməti 100 min ABŞ dollarından artıq olan malların, işlərin və xidmətlərin satın alınması bütün hallarda tender əsasında keçirilməlidir /ancaq bir malgöndərənin olması halları istisna edilməklə/ və onun nəticələri haqqında ARDNŞ-ə məlumat verilir. ARDNŞ-in nümayəndəsi səsvermə hüququna malik olmamaq şərtilə tenderin keçirilməsinin bütün mərhələlərində iştirak edir. Hər podratçı tərəf, onun müştəriləri, onun və onların nəqletmə agentləri bağlanmış müqavilənin şərtlərinə uyğun olaraq, podratçıya çatan karbohidrogenləri qanun üzrə heç bir vergi ödəmədən /mənfəət vergisindən başqa/ istənilən vaxt sərbəst şəkildə aparmaq hüququna malikdir. Bütün idxal və ixrac əməliyyatları müvafiq gömrük qaydalarının və təlimatlarının tələblərinə əməl olunmaqla və lazımi sənədlər tərtib edilməklə həyata keçirilir və podratçı gömrük xidmətlərinin göstərilməsi, sənədləşdirilməsi müqabilində rüsumları həmin xidmətin faktik dəyərinə uyğun nominal məbləqdə və ayrı-seçkilik olmadan ödəyir, bu şərtlə ki, gömrük xidmətlərinin göstərilməsi müqabilində rüsumların məbləği heç bir halda aşağıdakı cədvəldə göstərilən dərəcədən artıq olmasın. Yüklə 5,11 Kb. Dostları ilə paylaş:
|