156
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
da ve rir.
121
Necə ki, Rəsulullah (s.ə.s) ilə görüşməyə gələn Nəc ran
xristianları, özlərinə məxsus ibadətlərinin vaxtı gəldikdə Həz rət Pey-
ğəmbərin məscidində ayağa qalxdılar. Müsəlmanlardan bəzilə ri on-
lara mane olmaq istədilər. ancaq Allah Rəsulu (s.ə.s):
“Onlara toxunmayın” buyurdu. Nəcran xristianları da Şər qə yö-
nələrək ibadətlərini etdilər.
122
Rəsulullah (s.ə.s) dövründən etibarən müsəlman olmayan lar la
əldə edilən razılaşmalarda, onlara din və vicdan azadlığı verildi yi, din-
lərinin tələblərini sərbəst şəkildə yerinə yetirə biləcəkləri aş kar şə kil də
ifadə edilmişdir. Beləliklə öz inancalarını qoruma, mə bəd lə ri ni qurma
və dinlərinə görə ibadət etmə, övladlarına din təhsi li ver mə kimi,
əsas haqq və hürriyyətləri vermiş, sacədə ictimai ni za mı əlaqədar
edən sahələrdə bəzi məhdudiyyətlər gətirmişdir. İs lam cə miyyətində
xristianların məbədləri də tolerantlıqla qarşı lan mış, heykəllərinə,
ikonalarına, rəsmlərinə, kilsə zənglərinə, xü su si mərasimlərdə istifadə
etdikləri xaçlarına, müdaxilə edil mə miş, məzarlıqları da normal bir
şəraitdə günümüzə qədər mühafi zə edil miş dir.
Dindən Dönmə/İrtidad
“Dindən dönmə/irtidad” hadisəsinə gəldikdə, bu mövzu bə zi
vaxt lar irtidad edənin öldürüləcəyi hökmü verilərək mübahisələ rə
sə bəb olur. Ancaq məsələ tam mənasıilə təhlil edildikdə görü nür
ki, İslam hüququna görə irtidad, mütləq mənası ilə öldürmə sə bə bi
deyildir. Dinini dəyişənin öldürülməsini əmr edən hədis müt ləq ol-
ma yıb, irtidadın məşru nizama qarşı üsyan və ya təzyiq və iş gən cə
tətbiq edilməsi cinayəti xarakteri daşıması ilə səciyyələndiri lir. Hə-
disin mütləq ləfzləri ilə ifadə edilmiş olması, ümumiyyətlə irti dad ha-
di səsinin bu cinayətlər ilə birlikdə baş verməsi səbəbilədir.
123
İrtidad ilə bağlı Quran ayəsinin nazil olma səbəbi isə bir dəs tə
münafizin insanları aldatmaq üçün əvvəlcə islama girib, qısa
bir müd dət
sonra “axtardığımızı bu dində tapa bilmədik” deyərək ir ti dad etmələridir.
Ayədən anlaşılacağı kimi, irtidada ölüm cəzası ve rə bil mək üçün İslama
qarşı və onu yox etməyə yönəlmiş bir fəaliyyət və ya propaqanda ilə
121
S. Kutup, eyni əsər, 34-35.
122
İbn Hişam, II, 202-207; İbn Sad, I, 357; Beyhəqi, Dəlail, IV, 382-387; Hələbi,
İnsanul-uyun, III, 235.
123
Dr. Xəlil Altuntaş,
İslamda Din Hürriyəti, Ankara 2000.
157
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
İslamın etibarını azaltma cəhdi olmalıdır. Sa də cə inanc zəminində olan
irtidad isə cəzalandırılmaq kimi bir nəti cə do ğur mur.
124
İslamda
“millyyət”in əsası və qarşılığı dindir. İrqə,
dilə və ya
bir məmləkətə nisbət/mənsub edilmiş deyildir. Bu baxımdan irti dad
tə bii olaraq siyasi bir xəyanət mənasında qəbul edilir və bu ağır ci-
na yət dini hökmlərin tətbiq edilməsini zəruri edər. Lakin tarix bu di ni
hökm lərin tətbiq edilməsi üçün lazımı zəmin olmadığını göstə rir.
Hey rət verici bir haldır ki, İslamın Sakit Okeandan Atlantik oke a-
nı na qədər mükəmməl bir surətdə hakim olduğu dövrlərdə olma dı-
ğı kimi, müsəlmanları siyasi olduğu qədər maddi və fikri baxım dan
da zəif olduqları dövrümüzdə də irtidad hadisələri yoxdur. Bu təs bit
müsəlmana bənzət dövlətlərin olduğu bölgələr üçün deyil, ey ni za -
manda başqa yerlərdə müstəmləkəçi dövlətlərin müsəlmanla rı di-
gər dinlərə dönərmək üçün bir insanın edə biləcəyi bütün cəhdlə ri
et miş olduqları yerlərə də aiddir. Bu gün belə İslam Finlandiya və
Nor veçdən İtalyaya, Kanadadan Argentinaya qədər qərbli millət lər
ara sında yayılmağa davam edir. Üstəlik bütün bunlar, təşkilatlan mış
bir missionaer fəaliyyəti olmadan baş verir.
125
Bütün bunlardan da aydın olduğuna görə, “Dində məcburiy yət
yox dur” hökmü ümumidir. Heç bir məhdudiyyətə tabe deyildir.
Digər Dinlərə Mənsub Olanlarla Yaxşı Keçinmək
Heç kimin hər hansı bir dinə məcbur edilməsindən söh
bət
getmədiyi kimi, əksinə Qurani-Kərim, zərərləri toxunmadı ğı müd dət-
cə müsəlman olmayanlarla yaxşı keçinməyin
zəruri olduğunu orta ya
qo yur.
“Allah din yolunda sizinlə vuruşmayan və sizi yurdu nuz-
dan çıxartmayan kimsələrə yaxşılıq etməyi və onlarla ədalət lə
rəf tar etməyi sizə qadağan etməz. Allah ədalətli olanları se vər!
Al lah sizə ancaq sizinlə din yolunda vuruşan, sizi yurdu nuz dan
çıxardan və çıxartmağa kömək edən kimsələrlə dost luq et mə-
ni zi qadağan edər. Onlarla dostluq edənlər əsl zalımlardır!”
(əl-
Mümtəhinə, 8-9)
Hz. Ömər dövründə Əbu Ubeydə bin Cərrah, xristi an Hu mus
xalqı ilə bir müqavilə bağlamış və canları, malları, qanla rı, kil sələri
və dəyirmanlarının qorunması müqabilində şəhəri təs lim gö
tür-
müşdü. Yuhanna kilsəsini, dörddə birini məscid edilməsi şər ti-
124
Prof.Dr. Rəcəb Şəntürk, İnsan Haqları və İslam, səh., 186.
125
Prof. Dr. Muhamməd Həmidullah, İslama Giriş, səh., 240.
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri