Ebedi yol islam kohne indd

156

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

da ve rir.

121

 Necə ki, Rəsulullah (s.ə.s) ilə görüşməyə gələn Nəc ran 

xristianları, özlərinə məxsus ibadətlərinin vaxtı gəldikdə Həz rət Pey-

ğəmbərin məscidində ayağa qalxdılar. Müsəlmanlardan bəzilə ri on-

lara mane olmaq istədilər. ancaq Allah Rəsulu (s.ə.s):

“Onlara toxunmayın” buyurdu. Nəcran xristianları da Şər qə yö-

nələrək ibadətlərini etdilər.

122

Rəsulullah (s.ə.s) dövründən etibarən müsəlman olmayan lar la 

əldə edilən razılaşmalarda, onlara din və vicdan azadlığı verildi yi, din-

lərinin tələblərini sərbəst şəkildə yerinə yetirə biləcəkləri aş kar şə kil də 

ifadə edilmişdir. Beləliklə öz inancalarını qoruma, mə bəd lə ri ni qurma 

və dinlərinə görə ibadət etmə, övladlarına din təhsi li ver mə kimi, 

əsas haqq və hürriyyətləri vermiş, sacədə ictimai ni za mı  əlaqədar 

edən sahələrdə bəzi məhdudiyyətlər gətirmişdir. İs lam cə miyyətində 

xristianların məbədləri də tolerantlıqla qarşı lan mış, heykəllərinə, 

ikonalarına, rəsmlərinə, kilsə zənglərinə, xü su si mərasimlərdə istifadə 

etdikləri xaçlarına, müdaxilə edil mə miş, məzarlıqları da normal bir 

şəraitdə günümüzə qədər mühafi zə edil miş dir.

Dindən Dönmə/İrtidad

“Dindən dönmə/irtidad” hadisəsinə  gəldikdə, bu mövzu bə zi 

vaxt lar irtidad edənin öldürüləcəyi hökmü verilərək mübahisələ rə 

sə bəb olur. Ancaq məsələ tam mənasıilə  təhlil edildikdə görü nür 

ki, İslam hüququna görə irtidad, mütləq mənası ilə öldürmə sə bə bi 

deyildir. Dinini dəyişənin öldürülməsini  əmr edən hədis müt ləq ol-

ma yıb, irtidadın məşru nizama qarşı üsyan və ya təzyiq və iş gən cə 

tətbiq edilməsi cinayəti xarakteri daşıması ilə səciyyələndiri lir. Hə-

disin mütləq ləfzləri ilə ifadə edilmiş olması, ümumiyyətlə irti dad ha-

di səsinin bu cinayətlər ilə birlikdə baş verməsi səbəbilədir.

123

İrtidad ilə bağlı Quran ayəsinin nazil olma səbəbi isə bir dəs tə 

münafizin insanları aldatmaq üçün əvvəlcə islama girib, qısa bir müd dət 

sonra “axtardığımızı bu dində tapa bilmədik” deyərək ir ti dad etmələridir. 

Ayədən anlaşılacağı kimi, irtidada ölüm cəzası ve rə bil mək üçün İslama 

qarşı və onu yox etməyə yönəlmiş bir fəaliyyət və ya propaqanda ilə 

121 

S. Kutup, eyni əsər, 34-35.

122 

İbn Hişam, II, 202-207; İbn Sad, I, 357; Beyhəqi, Dəlail, IV, 382-387; Hələbi, 

İnsanul-uyun, III, 235.

123 

Dr. Xəlil Altuntaş, İslamda Din Hürriyəti, Ankara 2000.

---

157

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

İslamın etibarını azaltma cəhdi olmalıdır. Sa də cə inanc zəminində olan 

irtidad isə cəzalandırılmaq kimi bir nəti cə do ğur mur.

124

İslamda “millyyət”in əsası və qarşılığı dindir. İrqə, dilə və ya 

bir məmləkətə nisbət/mənsub edilmiş deyildir. Bu baxımdan irti dad 

tə bii olaraq siyasi bir xəyanət mənasında qəbul edilir və bu ağır ci-

na  yət dini hökmlərin tətbiq edilməsini zəruri edər. Lakin tarix bu di  ni 

hökm  lərin tətbiq edilməsi üçün lazımı  zəmin olmadığını göstə  rir. 

Hey  rət verici bir haldır ki, İslamın Sakit Okeandan Atlantik oke a-

nı na qədər mükəmməl bir surətdə hakim olduğu dövrlərdə olma dı-

ğı kimi, müsəlmanları siyasi olduğu qədər maddi və fikri baxım dan 

da zəif olduqları dövrümüzdə də irtidad hadisələri yoxdur. Bu təs  bit 

müsəlmana bənzət dövlətlərin olduğu bölgələr üçün deyil, ey ni za -

manda başqa yerlərdə müstəmləkəçi dövlətlərin müsəlmanla rı di-

gər dinlərə dönərmək üçün bir insanın edə biləcəyi bütün cəhdlə  ri 

et  miş olduqları yerlərə də aiddir. Bu gün belə İslam Finlandiya və 

Nor  veçdən İtalyaya, Kanadadan Argentinaya qədər qərbli millət  lər 

ara  sında yayılmağa davam edir. Üstəlik bütün bunlar, təşkilatlan  mış 

bir missionaer fəaliyyəti olmadan baş verir.

125

Bütün bunlardan da aydın olduğuna görə, “Dində məcburiy   yət 

yox  dur” hökmü ümumidir. Heç bir məhdudiyyətə tabe deyildir.

Digər Dinlərə Mənsub Olanlarla Yaxşı Keçinmək

Heç kimin hər hansı bir dinə  məcbur edilməsindən söh 

bət 

getmədiyi kimi, əksinə Qurani-Kərim, zərərləri toxunmadı ğı müd dət-

cə müsəlman olmayanlarla yaxşı keçinməyin zəruri olduğunu orta ya 

qo yur.

“Allah din yolunda sizinlə vuruşmayan və sizi yurdu nuz-

dan çıxartmayan kimsələrə yaxşılıq etməyi və onlarla ədalət lə 

rəf tar etməyi sizə qadağan etməz. Allah ədalətli olanları se vər! 

Al lah sizə ancaq sizinlə din yolunda vuruşan, sizi yurdu nuz dan 

çıxardan və çıxartmağa kömək edən kimsələrlə dost luq et mə-

ni zi qadağan edər. Onlarla dostluq edənlər əsl zalımlardır!” 

(əl-

Mümtəhinə, 8-9)

Hz. Ömər dövründə  Əbu Ubeydə bin Cərrah, xristi an Hu mus 

xalqı ilə bir müqavilə bağlamış və canları, malları, qanla rı, kil sələri 

və  dəyirmanlarının qorunması müqabilində  şəhəri təs lim gö 

tür-

müşdü. Yuhanna kilsəsini, dörddə birini məscid edilməsi  şər ti-

124 

Prof.Dr. Rəcəb Şəntürk, İnsan Haqları və İslam, səh., 186.

125 

Prof. Dr. Muhamməd Həmidullah, İslama Giriş, səh., 240.

İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri

---