Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov

Cədvəl 5.7 

Azərbaycanda investisiyalar (mln. azn.) 

 

 

1995

 

1996-

 

2000

 

2001-

 

2005

 

2006-

 

2013

 

1995-

 

2013

 

Yekuna

 

görə%-

 

lə

 

 

Cəmi

 

480,7

 

6231,0

 

20975,5

 

114965

 

142652,2

 

100

 

 

Xarici

 

331,4

 

4443,0

 

15624,5

 

50103

 

70501,9

 

49,3

 

 

Daxili

 

149,3

 

1788,0

 

5351,0

 

64862

 

72150,3

 

50,7

 

1

 

Əsas 

kapitala 

investisiyalar

 

228,0

 

4553,6

 

17757,1

 

87337,0

 

109875,7

 

100

 

 

Xarici

 

78,7

 

2765,6

 

12406,1

 

23002,2

 

38252,6

 

34,8

 

 

Daxili

 

149,3

 

1788,0

 

5351,0

 

64334,8

 

71623,1

 

65,2

 

2

 

Portfel investisiyalan

 

252,7

 

1677,4

 

3218,4

 

27628,0

 

32776,5

 

100

 

 

Xarici

 

252,7

 

1677,4

 

3218,4

 

27100,8

 

32249,3

 

982

 

 

Daxili

 

-

 

-

 

-

 

527,2

 

527,2

 

1.8

 

3

 

Əsas  fondların  istifadəyə 

verilməsi, mln. man.

 

75,6

 

2152,9

 

12190

 

106363,0

 

120781,5

 

 

Mənbə: 

‘'Azərbaycanın statistik göstəriciləri’ 

statkom, əsasında müəllif tərtib etmişdir. 

və “Azərbaycanda tikinti", Dövlət- 

Sahibkarlığa  Kömək  Milli  Fondu  vasitəsilə  ayn-ayn  sahibkarlara  güzəştli 

kreditlər  aynhr.  2010-cu  il  ərzində  Sahibkarlığa  Kömək  Milli  Fondu  tərəfindən 

hamısı regionlarda olmaqla, 1430 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 115 

milyon  manat  güzəştli  kredit  verilmişdir.  Bir  layihə  orta  hesabla  80  min  manat 

investisiya  düşür.  Əvvəlki  illərdə  bu  göstərici  daha  da  az  olmuşdur.  Bu  da 

investisiyalann səpələnməsi, xırda-xırda sex və istehsallarm yaradılması deməkdir. 

Bu da iqtisadi səmərə və innovasiya təyinatlı istehsallann yaradılması baxımından 

heç də önəmli deyil. 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 7 oktyabr tarixli fərmanı 

ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikası Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun 

vəsaitlərinin istifadəsi qaydalan’"da güzəştli kreditlərin maksimal faiz dərəcəsinin 6 

faizədək,  kreditlərin  maksimal  məbləğinin  5  milyon  manatadək  artıniması  iri 

investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinin hüquqi bazasım yaratmışdır. Bizim 

fikrimizcə. Fondun vəsaitlərindən iri qeyri-neft sənaye sahələrində və aqrar-sənaye 

kompleksində  iri  obyektlərin  maliyyələşdirilməsinə  üstünlük  verməsinin  vaxtı 

çatmışdır. Bu məqsədlə kreditin verilmə şərtlərinə də dəyişiklik edilməsi lazımdır. 

50 milyard dollardan çox valyuta ehtiyatı (2013-cü il) Azərbaycana iqtisadi 

sahədə istənilən layihəni uğurla reallaşdırmağa imkan verir və öl-kə- nin dayamqlı 

inkişafına  möhkəm  zəmanətdir.  Bunun  nəticəsidir  ki,  Azərbaycan  ölkə  daxilində 

yatmlan  investisiyalarda  əsas  pay  sahibi  kimi  çıxış  edir,  eyni  zamanda  xaricdə 

yatırdığı investisiyalann həcmini artınr. Digər 

418 

---

mütəxəssislər kimi biz də hesab edirik ki, investisiyalann cəlb edilməsi üçün mühüm 

tədbirlərdən  biri  də  fərqli  vergi  dərəcələrinin  tətbiqi  ola  bilər:  “vergi  dərəcələri 

iqtisadiyyatın sahələri, eləcə də yerli və xarici investisiyalar üzrə fərqli olmalıdır” 

(31, 03.12.2011). 

Apardığımız araşdırmalar göstərir ki, Azərbaycan bazannda məcmu təklifin 

nomenklaturu  genişdir  və  onun  həcmi  məcmu  tələbdən  yüksəkdir.  Ancaq 

Respublikada məcmu təklifin xeyli hissəsi idxalın artıniması hesabına formalaşır. Bu 

meyl  daxili  bazarın  mal  təminatım  yaxşılaşdınr.  Ancaq  investisiyalann  emal 

sənayesinə və aqrar sektora cəlb edilməsinə mənfi təsir göstərir. Çünki belə şəraitdə 

yaranan  yeni  müəssisələrin  istehsal  etdikləri  məhsullann  satışında  problemin 

yaranması istisna edilmir. Bəzi hallarda idxal malllan yerli məhsullara nisbətən ucuz 

başa  gəlir  və  yerli  istehsalçılar  onlarla  rəqabət  apara  bilmirlər.  Özəl  investorlar 

xammal və yanmfabrikatlar istehsal edən sahələrə investisiya yönəltməkdə daha çox 

maraqlıdırlar.  Ölkənin  xarici  ticarətində  qeyri-neft  sektorunun  məhsullan  üzrə 

yüksək  defisitin  olması  bir  daha  zəruri  edir  ki,  dövlət  investisiyalan  birbaşa 

qoyulmaqla emal sənayesinin və aqrar sektorun inkişafı daha da sürətləndirilsin və 

miqyası əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirilsin. Bunula yanaşı daxili bazann lazımi 

səviyyədə qorunması tələb olunur ki, milli sənayenin emal sektoruna və aqrar sahəyə 

investisiyalann  qoyulması  stimullaşdınisın.  Daxili  baza-rm  qorunması  ilə  bağlı 

məsələlər daha ətraflı dördüncü fəsildə əks etdirilmişdir. 

İqtisadi  nəzəriyyə  sahibkarlara  və  dövlətə  iqtisadİ

30^atın  hansı  sektoruna 

investisiya  yönəldilməsinin  seçilməsində  çox  az  kömək  edə  bilir.  Hər  ölkə  yerli 

xüsusiyyətlərindən və iqtisadi durumundan asılı olaraq, özünün düzgün investisiya 

istiqamətlərini  müəyyən  edir.  Bununla  da  dünya  iqitsadi  sistemində  ölkənin 

ixtisaslaşmasım  müəyyən  etmiş  olur.  İnvestisiya  iqtisadi  artıma  təsir  edən  əsas 

amillərdən biri olduğuna görə, dövlətin investisiya siyasəti məqsədyönlü olmalıdır, 

yəni  mülkiyyət  formasından  asılı  olmayaraq,  investisiyanın  istiqaməti  əvvəlcədən 

iqtisadi  sektorlar  və  regionlar  üzrə  dövlət  tərəfindən  müəyyən  edilməlidir.  Bu 

məqsədlə  bir  suala  əsaslandınimış  cavab  verilməlidir:  Azərbaycan  Respublikası 

yaxın gələcəkdə hansı məhsullar üzrə ixtisaslaşa və dünya iqtisadi sisteminə hansı 

məhsullarla inteqrasiya edə bilər? 

Dövlət  tərəfindən  əhalinin  sosial  təminatlan  genişləndirilir  və  dövlət 

büdcəsindən  bu  məqsədlə  aynlan  xərclər  artınlır.  Lakin  dövlət  büdcəsindən  sosial 

xərclərin  artıniması  ilə  yanaşı  investisiya  xərcləri  də  genişləndirilir.  2010-cu  ildə 

cəmi  əmanət  və  depozitlər  5,5  milyard  manata  yaxın  olmuşdur.  Mərkəzi  Bankın 

məlumatına görə 2010-cu il 1 yanvar tarixinə kredit təşki- latlannda yerləşdirilmiş 

depozit  və  əmanətlərin  50,2  faizi  əhalinin,  49,8  faizi  qeyri-maliyyə  təşkilatlarının 

payına düşür. Burada diqqəti cəlb edən meyl təkcə əhalinin yerləşdirdiyi əmanətlərin 

böyük həcmi və yüksək artımı deyil. 

419 

---