Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
investisiya qoyulması formasının seçilməsi ölkənin iqtisadi durumundan asılı olaraq müəyyən edilir. Yeni dövlət müəssisələrinin tikilməsinə, mövcud müəssisələrin yenidənqurulmasma və modemləşdirilməsinə dövlət büdcəsindən investisiya yönəldiliməsini köhnə sistemə qayıtmaq kimi qiymətləndirmək Azərbaycanm indiki iqtisadi maraqlanna və iqtisadi strukturuna uyğun deyil. Azərbaycanda iqtisadi strukturun təkmilləşdirilməsi üçün dövlət tərəfindən emal sənayesinə və aqrar sahəyə güclü kapital qoyuluşunun həyata keçirilməsi məqsədəuyğundur. Bununla da bazann iştirakçılanndan biri kimi Azərbaycan dövləti qeyri-neft sənaye sektorunda sahibkarlıq fəaliyyətini genişləndirə bilər. Ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullanmn istehsalım artırmaq və ona adekvat müasir texnologiyaya və texnikaya əsaslanan emal müəssisələri və istehsal gücləri yaratmaq tələb olunur. Yerli sahibkarlann investisiya üçün maliyyə vəsaitlərinin məhdudluğu və çox baha bank kreditlərinin mövcudluğu şəraitində dövlətin vəsaiti ilə prioritet sahələrdə yeni istehsal güclərinin yaradılması və yenidənqurma işlərinin apaniması əhalinin səmərəli və ləyaqətli məşğulluğunu tələb olunan zaman daxilində təmin edər, daxili və xarici bazarlarda rəqabət qabiliyyətli məhsullann istehsal edilməsinə imkan verər. Kredit stavkalannm yüksək olması bir daha sübut edir ki, ölkənin ev təsərrüfatlannm və hüquqi şəxslərinin maliyyə resurslarına, 0 cümlədən investisiya resurslarına tələbatı çox yüksəkdir. İqtisadi tarazlığın yaradılmasımn, regional inkişafda və istehsal sektorunda köklü struktur dəyişikliyinin əldə edilməsinin, sənayenin emal sahələrinin dinamik və davamlı inkişaftmn təmin olunmasınm zəruriliyi indiki mərhələdə Azərbaycanda dövlətin investisiya siyasətinə əhəmiyyətli dərəcədə yeni istiqamətlərin daxil edilməsini tələb edir. Hal-hazırki iqtisadi durum emal sənaye sahələrində və aqrar sektorda investisiya fəaliyyətində dövlətin rolunun gücləndirilməsi, həmin sektorlarda dövlət investisiyalanndan istifadənin artınlması, vergi güzəştlərinin investisiyalarla şərtləndirilməsi barədə müddəaların tətbiq olunması zəruridir. XXI əsrdə Azərbaycanm yeni iqtisadi inkişaf modeli innovasiya təyinatlı dərin istehsal-struktur dəyişikliklərini və iqtisadi fəaliyyətin səmərəlilik səviyyəsinin yüksəldilməsini təmin etməlidir ki, bu da investisiyalarla bilavasitə bağlıdır. Dövlətin investisiya siyasətinin əsas məqsədi ölkənin davamlı iqtisadi artımım, yeni iş yerlərinin yaradılmasını, regionlar səviyyəsində sənaye və kənd təsərrüfatında yeni texnologiyalar əsasında dərin struktur dəyişikliklərinin təmin edildməsini, iqtisadi sistemdə mövcud olan digər problemlərin aradan qaldınimasım və regional və sahəvi inkişafda tarazılığı təmin etməkdir. Bizim fikrimizcə, Azərbaycanda investisiya siyasətinin əsasında qeyri-neft sənaye sahələrinin və aqrar-sənaye kompleksinin prioritet inkişafı, ləyaqətli məşğulluğun təmin edilməsi, iqtisadi və sosial səmərəliliyin yüksəldilməsi durmalıdır. Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrə xas olan makroiqtisadi 410
göstəricilərə nail olmaq (iqtisadi və regional tarazlıq, sənayenin emal sahələrinin və xidmət sektorunun yüksək xüsusi çəkisi və s.) məqsəd kimi qarşıya qoyulmuşdur. Azərbaycan hökuməti, düzgün olaraq, Dövlət Neft Fondunun gəlirlərinin müəyyən hissəsini hər il büdcəyə köçürməklə, ondan iqtisadiyyatın qeyri-neft sektoruna və sosial infrastruktur obyektlərinə investisiya kimi istifadə edir. Bundan başqa bir sifarişçi kimi Dövlət Neft Fondu habelə öz gəlirlərindən birbaşa yuxanda göstərilən infrastruktur təyinatlı obyektlərin yaradılmasım həyata keçirir. Bununla yanaşı Azərbaycan hökuməti düzgün olaraq inkişafın indiki mərhələsində «Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti» vasitəsilə neft gəlirlərindən emal sənayesinin və prioritet sahələrinin inkişafı üçün investisiya kimi istifadə edilməsini də həyata keçirir. Məqsədəuyğun olar ki, həmin vəsaitlərdən aqrar-sənaye kompleksinin inkişafı üçün də istifadə edilsin. Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərindən prioritet emal sənayesində və aqrar-sənaye kompleksində investisiya kimi istifadə edilməsi ölkənin tarazlı iqtisadi inkişaftm və investisiyalarm insan kapitalına yönəldilməsini sürətləndirər. Ancaq Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərindən bu sahələrdə investisiya kimi istifadə zamam bir amil qəzərə almaq tələb olunur. Bu amil ölkənin maliyyə bazannın böyük həcmdə pul vəsaitlərini makroiqtisadi sabitliyi pozmadan «həzm» etmə qabiliyyətidir. Bu gö^ricini qeyri-neft məh- sullarımn ixracı və idxalı arasındakı fərqin səviyyəsində qəbul etmişik. Məsələn, 2010-cu ildə ölkəyə idxal edilən qeyri-neft məhsullan onlann ixracından 2,3 milyard ABŞ dollanndan çox olması o deməkdir ki, makroiqtisadi durumda inflyasiya baxımından fəsadlar törətmədən həmin həcmdə məhsul istehsalım dövlət investisiyalan hesabma təşkil etmək olar. Bunula da ölkənin daxili maliyyə bazanmn pul «həzm» etmə qabiliyyətini genişləndirmək mümkün olar. Ölkə üzrə əsas kapitala yönəldilmiş investisiyalarm 45 faizini müəssisə və təşkilatlann vəsaitləri, 43 faizini büdcə vəsaiti, 2,7 faizini əhalinin xüsusi vəsaiti və 9,3 faizini digər vəsaitlər təşkil etmişdir (2011-ci il). İqtisadiyyatın qeyri-neft sektoruna əsaslı vəsait qoyuluşu ilbəil artın- lır. 2010-cu ildə qeyri-neft sənaye sektorunun inkişafına yönəldilmiş investi- siyalann həcmi artaraq, 484 mln. manat təşkil etmişdir. Ancaq təəssüf ki, bu da bütünlükdə qeyri-neft sektoruna qoyulan investisiyedarm cəmisi 7 faizinə bərabərdir. 2003-cü ildən sonrakı dövrdə baş vermiş diqqətə layiq meyllərdən biri də daxili investisiyalarm 2003-cü ildəki 938 milyon manatdan 2010-cu ildə 7499 milyon manatdan çox olmasıdır. 2010-cu ildə daxili investisiyalar xarici investisiyalardan 3 dəfə çox olmuşdur. Keçən dövr ərzində dövlət investisiyalan yerli özəl investisiyalarla müqayisədə daha yüksək templə artmışdır. Nəticədə daxili investisiyalann 74 faizə qədəri dövlət vəsaiti hesabı 411
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|