Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov

qəbul  edilmişdir.  Dövlət  investisiyalarımı!  əsasən  istehsal  və  sosial  infra- 

strukturlann  modemləşdirilməsində  və  regionların  abadlaşdmlmasmda  istifadə 

edilməsi qət edilmişdir. Bu siyasətin reallaşması nəticəsində 2010-cu ildə 2003-cü 

illə müqayisədə Azərbaycan dövlətinin investisiyalan 15,5 dəfə, o cümlədən dövlət 

büdcəsindən  investisiyalar  27  dəfə  artmışdır.  2010-cu  ildə  ölkə  üzrə  əsas  kapitala 

investisiyalann  76  faizə  qədəri  daxili  investisiya-  lann  payına  düşmüşdür.  Daxili 

investisiyalann  yanya  qədəri  isə  dövlət  büdcəsi  hesabına  maliyyələşdirilmişdir. 

2005-ci ildən başlayaraq, xarici investisiyalann həcmi azalmağa başlamışdır. Belə ki, 

2005-ci  ildə  xarici  investisiyalar  ən  yüksək  həddə,  3665  mln.  manata  çataraq, 

2010-cu ildə 2407 mln. manata qədər və ya 1,4 dəfə aşağı düşmüşdür. 

Özü də diqqət cəlb edən bir meyldə ondan ibarətdir ki, xarici investorlar emal 

sənayesinə investisiya qoymağa maraq göstərmirlər. Məsələn, 2011-2013-cü illərdə 

emal  sənayesində  cəmisi  0,5  mln.  manat  xarici  investisiya  istifadə  edilmişdir.  Bu 

sektor ancaq daxili investisiyalar hesabına inkişaf edir. 

Bir  vaxtlar  bütünlükdə  xarici  sərmayədən  asılı  olan  Azərbaycan  indi  özü 

xarici ölkələrə investisiya qo

30ir. Son 8 ildə Azərbaycsın şirkətləri xarici ölkələrdə 

müxtəlif  layihələrə  5,7  milyard  dollar  investisiya  yatırmışdır.  İndi  Azərbaycan 

investisiya  idxal  edən  ölkədən  investisiya  ixrac edən ölkəyə  çevrilmişdir.  Belə ki. 

Mərkəzi  Bankın  informasiyasından  görünür  ki,  2002-  ci  ildən  başlayaraq 

2002-2013-cü  illərdə  Azərbaycan  xarici  iqtisadiyyata  9014  mln.  ABŞ  dollan 

həcmində birbaşa investisiya qoymuşdur. 

Cədvəl 5.2 

Sənayedə əsas kapitala daxili və xarici investisiyalar 

s. 

s.

 

Sənaye sahələri

 

2010

-cu il

 

20Il-2013-c0 illər

 

Mln.man

 

Yekuna 

görə faizlə

 

Mln. man

 

Yekuna 

görə faizlə

 

 

Sənaye cəmi

 

4276

 

100 

18910

 

100 

 

-xarici investisiyalar

 

1917

 

45

 

8789

 

46,5

 

 

-daxili investisiyalar

 

2359

 

55

 

10121 

53,5

 

1 

Xam nefl və təbii qaz hasilatı

 

2933

 

100 

11913

 

100 

 

- xarici investisiyalar

 

1881

 

64

 

8253

 

69,3

 

 

-daxili investisiyalar

 

1052

 

36

 

3660

 

30,7

 

2 

Emal sənayesi

 

510

 

100 

2598

 

100 

 

- xarici investisiyalar

 

1.0 

0,2 

0,5

 

0.00 

 

-daxili investisiyalar

 

509

 

99,8

 

2597,5

 

100 

3

 

Neft emalı

 

25,4

 

100 

106,5

 

100 

 

-daxili investisiyalar

 

25,4

 

100 

106,5

 

100 

Mənbə: 

“Azərbaycamn sənayesi", stattoplu, Dövlətstatkom, 2013-2014 

406 

---

1994-2003-cü  illərdə  iqtisadi  inkişafın  investisiya  təminatında  xarici 

investisiyalar,  2003-2012-ci  illərdə  isə  dövlət  investisiyalan  həlledici  rol 

oynamışdılar. 

2003-cü  ildən  sonra  Azərbaycan  dövlətinin  investisiya  xərcləri  əhəmiyyətli 

dərəcədə artmışdır. 2012-ci ildə ölkə üzrə əsas kapitala daxili in- vestisiyalarm 73 

faizi Azərbaycan dövlətinə məxsus olmuşdur (cədvəl 5.3). Daxili investisiyalarda da 

dövlət  büdcəsinin  investisiyalan  üstünlük  təşkil  edir  (56,4  faiz).  Daxili 

investisiyalann həcminin və dinamikasımn təhlili göstərir ki, 2012-ci ildə 2003-cü 

illə müqayisədə qeyri-dövlət daxili investisiyalan 5,3 dəfə, dövlət investisiyalan isə 

23,8  dəfə  artmışdu:.  Bu  dövrdə  dövlət  investisiyalan  yerli  özəl  investisiyalarla 

müqayisədə daha yüksək templə artmışdır. 2012-ci ildə daxili investisiyalann 56,4 

faizi  dövlət  büdcəsindən,  16,4  faizi  dövlət  müəssisələri  tərəfindən 

maliyyələşdirilmişdir.  Bütünlükdə  dövlət  investisiyalannda  dövlət  müəssisələrinə 

nisbətən dövlət büdcəsi üstünlük təşkil etmişdir. Bu dövrdə yerli özəl investisiyalann 

həcmi artsada, onlann xüsusi çəkisində cüzi artım olmuşdur. 

Cədvəl 5.3 

2003-2010-cu illərdə əsas kapitala investisiyalann mülkiyyət 

forması üzrə quruluşu (mln.manat) 

MOİkiyyət formaları

 

2005

 

2010

 

2011

 

2012

 

2012- ci il 

2003- cü 

ilə.

 

Məbləğ

 

% 

Məbləğ

 

% 

Məbləğ

  % 

Məbləğ

 

% 

% 

1

 

Daxili investisiyalar, cəmi.

 

2104,9

 

100

 

7499

 

100

 

10199

 

100

 

12148

 

100

 

12,4

 

dəfə

 

 

0 cümlədən:

 

a)dövlət

 

investisiyaları

 

795,3

 

37,8

 

5575

 

74,3

 

7316

 

71,7

 

8842

 

72,8

 

23,8 d

 

 

-dövlət müəssisələri

 

601,7

 

28,6

 

2320

 

30,9

 

1849

  ıs,ı 

1993

 

16,4

 

5,1

 

dəfə

 

 

•dövlət büdcəsi

 

193,6

 

9,2

 

3255

 

43,4

 

5467

 

53,6

 

6849

 

56,4

 

56,4 d

 

 

b)qcyri-dövlət

 

investisiyalan

 

1309,6

 

62,2

 

1924

 

25,7

 

2883

 

28,3

 

3306

 

27,2

 

5,3 d

 

2

 

Xarici investisiyalar, cəmi.

 

3665

 

100

 

2407

 

100

 

2600

 

100

 

3259

 

100

 

ПОД

 

 

a)dövlət

 

investisiyalan

 

140,8

 

3,8

 

426

 

17,7

 

609

 

23,4

 

578

 

17

 

9,5 d

 

 

b)qcyri-dövlət

 

investisiyalan

 

3524Д

 

96,2

 

1981

 

82,3

 

1991

 

76,6

 

2681

 

82.3

 

П4Д

 

Mənbə: 

Cədvəl  «Azərbaycanda  tikinti»,  2014,  s.95-137,  Dövlətstatkom,  əsasında 

müəllif tərəfindən tərtib edilmişdir. Artım templəri zəncirvari indeks əsasında hesablanmışdır. 

407 

---