Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
etdirilməlidir və biz buna nail olmağa çalışınq» (31, 20.10.05). Əlbəttə, mahiyyət etiban ilə bu, düzgün fikirdir. Gələcəkdə, iqtisadi inkişafımızın hansısa mərhələsində belə də olacaqdır. Burada Çin iqtisadi islahatlannm görkəmli arxitektoru DEN Syaopinin bir kəlamını diqqətə çatdırmaq istəyirəm. O, demişdir: «правильной считать только такую политику, которая обеспечивает экономическую эффективность, и что «неважно какого цвета кошка, лишь бы она сумела ловить мьппей». Ancaq sonrakı illərdə həyatın özü bu konsepsiyaya dəyişiklik edilməsinin zəruriliyini təsdiqlədi. İnvestisiya fəaliyyətində dövlətin birbaşa iştirakı ilə bağlı müsbət qərann şahidi olduq. 2011-ci ildə dövlət büdcəsindən Sumqayıt şəhərində kübrə zavodunun tikintisinə birbaşa investisiya aynidı. Bu addım məni bir mütəxəssis və vətəndaş kimi çox sevindirdi. Çünki hələ 2002-ci ildə (AMEA, Xəbərlər, Humanitar və ictimai elmlər seriyası, 2002, 1, s.l95) dərc edilmiş elmi məqaləmdə dövlət investisiyalanndan qeyri-neft sənayesində və aqrar sektorda geniş miqyasda istifadə edilməsinin zəruriliyini ön plana çəkmişəm və əsaslandırmışam. Son illər metallurgiya kompleksinə dövlət investisiya- lannın qoyulmasına başlanılmışdır. Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin doqquz азапш sosial-iqtisadi inkişaftmn yekunlanna həsr olunmuş iclasmda ölkə başçısı demişdir: ‘"Azərbaycanın gələcək inkişafı sənayenin inkişafı ilə bağlı olmalıdır... dövlət investisiyalanm da bizim üçün strateji əhəmiyyət daşıyan sənaye sahələrinə cəlb etməliyik. Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti əlbəttə ki, bu işlərin böyük hissəsini öz üzərinə götürməlidir...” (31, 09.10.2014) . Azərbaycan hökumətinin investisiya siyasətində mühüm dəyişikliklərdən biri də dövlət-özəl sektorlannm birgə partnyorluq sisteminin təşkil edilməsi oldu. İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi barədə ölkə prezidentinin qarşıya qoyduğu vəzifəni bütünlükdə yerinə yetirmək və Azərbaycamn inkişafın industrial mərhələsini uğurla başa vurmasım təmin etmək üçün qeyri-neft emal sənayesinin və aqrar-sənaye kompleksinin inkişafı proqramlarının investiya təminatına yenidən baxılması və bu sahələrdə dövlət investisiyalanndan istifadənin genişləndirilməsi zərurəti meydana çıxmışdır. Bu məqsədlə dövlət statuslu Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti yaradıldı. Açıq səhmdar cəmiyyəti statusunda fəaliyyət göstərən şirkətin 20 mln. manatlıq nizamnamə kapitalı Dövlət Neft Fondunun pul vəsaitlərindən formalaş- dmldı. Şirkət ölkə iqtisadiyyatmm qeyri-neft sahələrində fəaliyyət göstərən kommersiya təşkilatlannda 25,1 faizlik iştirak payı və səhm olmaqla, onla- nn maddi və texnoloji bazasınm yeniləşdirilməsinə, birgə zavod və fabriklərin tikintisinə müddətli investisiya qoyur. Şirkət öz payına müvafiq divi- dend də alır. Müəyyən müddətdən sonra öz iştirak payını və səhmlərini özəl partnyora satır. 2006-cı ildə dövlətə məxsus olan «Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti »nin yaradılmasından sonra emal sənayesində dövlət investisiyala- 404
nndan istifadə olunmağa başlanılmışdır. Bunu da dövlətin investisiya siyasətində müsbət dəyişiklik kimi qiymətləndiririk. “Şahdəniz” qaz-kondensat yatağının istismanmn ikinci mərhələsini Trans-Anadolu Boru Kəmərinin və Trans-Adriatik Boru Kəmərinin tikintisini həyata keçirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasımn Prezidentinin 25 fevral 2014-cü il tarixli sərəncamı ilə yaradılmış qapalı səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalına Dövlət Neft Fondundan 100 mln. manat ayrılması nəzərdə tutulmuşdur. Sərəncama əsasən cəmiyyətin səhmlərinin 51 faizi birbaşa dövlət mülkiyyətinə, 49 faizi isə Azərbaycan Respublikasımn Dövlət Neft Şirkətinə məxsusdur. Sərəncamın mahiyyətini şərh etməkdə məqsədim ondan ibarətdir ki, göstərilən idarəetmə və maliyyə mexanizmlərindən qeyri-neft sənaye və aqrosənaye kompleksində istifadənin də məqsədəuyğun olmasım diqqətə çatdırmaqdır. Azərbaycan hökuməti investisiylann tənzimlənməsini eyni zamanda struktur siyasəti vasitəsi ilə də məqsədyönlü istiqamətlərdə həyata keçirir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, dövlət xətti ilə yeni müəssisələr və istehsal gücləri yaratmaq, özəl müəssisələrin yenidən qurulmasında dövlətin investisiya ilə iştirakı çox təbii və zəruri hesab edilir. Bazar sistemində dövlətin öz vəsaiti ilə investisiya fəaliyyətində iştirakı ölkənin iqtisadiyyatında yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq müxtəlif dövrlərdə müxtəlif formada həyata keçirilmişdir. Bazar iqtisadiyyatlı ölkələrdə dövlət büdcəsindən və büdcədənkənar fondlardan vəsait ayırmaqla, sahə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq (infi^astruktur, emal sənayesi, aqrar sektor) dövlətin özü investisiya fəaliyyəti göstərir, əsas kapitala xeyli vəsait sərf edir. İnkişaf etmiş ölkələrdə investisiyalann maliyyələşdirilməsi üçün qanşıq maliyyə mənbələrindən (dövlət və özəl) də zəruri hallarda istifadə olunur. Özəl qurumlara dövlətin investisiya yardımı müxtəlif formalarda olur: investisiya proqramlann- da dövlətin iştirak etməsi, kredit alınması üçün dövlət zəmanətinin verilməsi. İqtisadi ədəbiyyat təsdiq edir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə dövlət öz vəsaitləri ilə sənayenin və kənd təsərrüfatının müasir tələblərə cavab verən istehsal strukturunun formalaşmasında vaxtı ilə fəal iştirak etmişdir. Bazar iqtisadiyyatlı ölkələrdə investisiyalanndan isifadənin geniş beynəlxalq təcrübəsi mövcuddur. Bütün stimullaşdırıcı tədbirlər həm daxili, həm də xarici investisiyalann əhəmiyyətli dərəcədə artmasına səbəb olmuşdur (cədvəl 4.1), Artıq 2000-ci ildə əsas kapitala yönəldilən daxili investisiyalann doxsan faizdən çoxu müəssisə və təşkilatlann (dövlət və qeyri-dövlət) payına düşmüşdür. 2003-cü ildən Azərbaycamn iqtisadi inkişafında yeni mərhələnin başlanması investisiya siyasətində də yeni çalarlann meydana çıxmasına səbəb olmuşdur. Bu mərhələdə investisiya siyasətində dövlət investisiyalanmn miqyaslı artıniması, regional inkişafın və qeyri-neft sektorumm prioritetliyi 405
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|