Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
2003-cü ildə Moskva qəzetlərindən birinin müxbiri Azərbaycan Respublikası Prezidentinə məlumat vermişdir ki, postsovet məkanındakı bəzi yeni müstəqil dövlətlər Malaziya modelini əsas götürmüşlər, bəziləri isə Avropaya üz tutmuşlar. Sizin üçün hansı ölkə inkişaf nümunəsidir? Müxbirin sualını cənab İlham Əliyev belə cavablandırmışdır: “Bu barədə damş- maq mənim üçün çətindir, bu haqda düşünməmişəm. Hesab etmirəm ki, kiməsə oxşamaq, kimdənsə nümunə götürmək lazımdır... Kiçik və orta biznesə maliyyə yardımı göstərmək, yeni istehsal sahələrinin inkişafma kömək etmək üçün sanballı maliyyə bazası lazımdır. Biznesmenlər də, öz işinə təzəcə başlamaq istəyənlər də baza kapitalının olmaması kimi ən böyük problemlə qarşılaşırlar. Bax, bu məsələdə dövlət, əlbəttə, kömək etməlidir. Lakin kor-koranə yox, təbiidir ki, hər şeyi araşdırdıqdan sonra maliyyə yardımı göstərmək lazımdır ki, sonradan bu vəsait itib-batmasın. Hesab edirəm ki, problem bundadır” (31,16.08.2003). Azərbaycanın müasir iqtisadi inkişaf modeli ilə müqayisə barədə söhbət açmazdan öncə qeyd edim ki, Malaziya modeli aqrar sektorun stabil inkişafına və ixrac yönümlü sənayenin prioritet artımma uzunmüddətli köməyin dövlət siyasətinə əsaslamr. Bu ölkədə dövlət siyasətinin əsasım daxili maliyyə mənbələrinin səfərbərliyə alınması təşkil edir. İdxalı tənzimləməklə, dövlət daxili bazarda sağlam rəqabət yaratmağa nail olmuşdur. İxrac kvotasından istifadə olunmuş. Beynəlxalq Valyuta Fondunun tövsiyələrindən imtina edilmişdir. Malaziya iqtisadi inkişaf modeli barədə bu kitabın müəllifi “Azərbaycanda investisiyalar; gəlirlər, investisiyalar, sənayeləşdirmə, məşğulluq” adlı monoqrafiyasında (səh 107-108) daha ətraflı vemiişdir. 2003-cü ildən Azərbaycamn milli iqtisadi inkişafında yeni mərhələ başlamışdır. Ölkə Prezidenti tlham Əliyevin 2003-2005-cİ illərdə irəli sürdüyü «insanların iqtisadi cəhətdən azad olması», «tarazlı iqtisadi inkişaf», «idxalı əvəzləyən iqtisadi siyasət», «neftdən və neftin qiymətindən asılı olmayan iqtisadiyyat», «xarici amillərdən asılılığm azaldılması» konsepsi- yalan Azərbaycanın iqtisadi siyasətində və inkişaf modelində müəyyən prinsipal dəyişikliklərin apanimasmı zəruri etdi. 2003-2013-cü illərdə özü- nüinkişaf qabiliyyətinə malik olan milli iqtisadiyyatm formalaşdıniması prosesi sürətlə davam etdirilmişdir. Makroiqtisadi sabitlik qorunub saxla- mlımş, iqtisadiyyatın diversifıkasiyası, qeyri - neft sahələrinin, regionlarm inkişafı sürətlənmiş, strateji vaİ
3uıta ehtiyatlanmn iqtisadi və sosial inkişaf üçün istifadəsi təmin olunmuş, milli valyutanm sabitliyi, bank sisteminin etibarlılığı artınimış, konservativ xarici borclanma siyasəti həyata keçirilmiş, sahibkarlığa dövlət dəstəyi gücləndirilmiş, əhalinin sosial rifahı davamlı olaraq yaxşılaşmışdn. 2003-cü ildən başlayan mərhələnin əvvəlki illərdən bir prinsipial fərqi də neft gəlirlərindən real sektorun inkişaftna investisiya formasında yönəldilməsi olmuşdur. Neft gəlirlərinin ölkənin hüdudlanndan 61
kənarda saxlamaq barədə tövsiyyələrin əksinə olaraq, istehsal və sosial infrastruktur obyektlərinə birbaşa dövlət investisiyası qoyulmuş, dövlətə məxsus Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti yaradılmaqla, dövlət investisiyalan qeyri - neft sektoruna qoyulmuş, 2011-ci ildə dövlət büdcəsindən ilk dəfə olaraq qeyri-neft sənaye sektoruna, yəni Sumqayıt gübrə zavodunun tikintisinə birbaşa vəsait ayrılmışdır. Sosialyönümlü siyasətin prioritetliyi hökumət tərəfindən qəbul edilmiş, pul-kredit siyasəti xeyli yumşaldılmış, iqtisadiyyatın pul təminatı yüksəldilmiş, Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərindən real iqtisadiyyatda istifadəsinə rəvac verilmiş, dövlət xərcləri əhəmiyyətli dərəcədə artmlmlş, vergi dərəcələri aşağı salınmış, iqtisadi tənzimləmədə proqram metodundan istifadə genişləndirilmiş, instutisional və digər dəyişikliklər həyata keçirilmişdir. Regionlann sosial-iqtisadi inkişafı, yoxsul- luğun azaldılması və davamlı inkişaf, əhalinin ərzaq məhsullan ilə etibarlı təminatı və bir sıra sahəvi və məqsədli dövlət proqramlan qəbul edilmişdir və hazırda icra olunurlar. Bu mərhələdə iqtisadi inkişaf modelindəki mühüm dəyişikliklər həm iqtisadi inkişafın istiqamətlərində (sahəvi və regional diversifıkasiya, infrastrukturun modernləşdirilməsi və inkişafı), həm də inkişaf modelinin icrasım təmin edən mexnizmlərdə (pul siyasətinin yumşaldılması, dövlət investisiya resurslanndan istifadə sahələrinin diversifıkasiyası, məqsədli və regional dövlət proqramlanmn hazırlanması və tətbiqinin genişləndirilməsi və ş) öz əksini tapmışdır. Azərbaycanda həyata keçirilən tədbirlər ümumi daxili məhsulda xüsusi sektorun payının artınlmasma, əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına, ədalətli rəqabət mühitinin formalaşmasına, inhisarçılığın tənzimlənməsinə istiqamətləndirilmişdir. Bəzi müəlliflər öz məqalə və əsərlərində Azərbaycamn müasir iqtisadi inkişaf modelini yeni bir model kimi qi)Tnətləndirirlər. Bizim fikrimizcə, burada həqiqət ondan ibarətdir ki, hər bir ölkənin özünə məxsus inkişaf modeli formalaşdınlır. Bu zaman həm beynəlxalq təcrübə, həm də həmin ölkənin özünün inkişaf faktorlan, resurslan və hökumətin seçdiyi iqtisadi və inzibati idarəetmə mexanizmləri baza prinsipi rolunu oynayırlar. Ona görədə yeni inkişaf modelindən deyil, konkret ölkənin öz modelinin mahiyyətindən, fərqli xüsusiyyətlərindən söhbət getməsi məntiqə və həqiqətə uyğundur. Məsələn, istənilən ölkənin inkişaf modelinin tərkib hissəsi olan iqtisadi inkişafın istiqamətləri Azərbaycanda XX əsrin doxsamncı illərində formalaşdırılmış neft strategiyasımn həlledici təsiri
altında müəyyənləşdirilmişdir. Neft gəlirlərindən istifadə etməklə qeyri-neft sektorunun inkişafı, sosial problemlərin həlli, ölkənin müdafiə qüdrətinin möhkəmləndirilməsi, aynca blok kimi regional inkişafın təmin edilməsi vəzifə kimi qarşıya qo>'ulmuşdur. 62
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|