Əliquliyev R. M. 1, Mahmudov R.Ş
Yüklə 224,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnformasiya cəmiyyətinin multidistiplinar problemləri ilə məşğul olan nüfuzlu elmi tədqiqat mərkəzləri
İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
www.jpis.az 11 (şəxsi həyatın toxunulmazlığı, rəqəmsal identifikasiya problemləri, spamın yayılması); innovasiyaların stimullaşdırılması; informasiya cəmiyyətinin infrastrukturu (kritik infrastruktur, genişzolaqlı texnologiyalar, yeni nəsil texnologiyaları); “təmiz” texnologiyalar və “ağıllı” proqram təminatı; rəqəmsal kontent (o cümlədən piratçılıq problemləri); rəsmi informasiyanın əlyetərliliyinin artırılması və ondan effektiv istifadə; informasiya iqtisadiyyatı (İnternet iqtisadiyyatı, telekommunikasiya sahəsində rəqabət, istehlakçıların müdafiəsi, dəstəklənməsi və öyrədilməsi); elektron dövlət (istifadəçiyə yönəlmiş xidmətlər); elektron kommersiya; informasiya sənayesi (o cümlədən İKT sahəsində məşğulluq); kütləvi informasiya vasitələri mövzularında tədqiqatlar aparılmış və hesabatlar qəbul edilmişdir. Ümumdünya İnformasiya Texnologiyaları və Xidmətləri Alyansı (The World Information
[32]. Alyans üzvləri dünya İKT bazarının 90%-ni təşkil edirlər. Bu qurumun əsas missiyası İKT sahəsində beynəlxalq rəqabəti gücləndirmək, intellektual mülkiyyət hüquqlarını qorumaq, informasiya təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi ilə ölkələrin səylərini birləşdirmək, ölkələr arasında İKT üzrə təhsil və ixtisas səviyyəsində fərqləri aradan qaldırmaq, İnternetin və elektron kommersiyanın davamlı inkişafını təmin etməkdən ibarətdir. 2010-cu ildə Avropa Komissiyası tərəfindən “Avropa üçün rəqəmsal gündəlik” (“Digital diary for Europe”) adlı sənəd qəbul edilmişdir [33]. Bu sənəddə tədqiqatlara və innovasiyalara həsr olunmuş xüsusi bölmə vardır. İKT-nin ümumavropa bazarına əmtəə və xidmətlər qismində innovativ təsirinin gücləndirilməsi üçün Avropa Komissiyası 2020-ci ilədək müvafiq tədqiqatların və innovasiyaların inkişaf strategiyasını hazırlamışdır. Həmin strategiyanın məqsəd və vəzifələri həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə və sosial ehtiyacların ödənilməsinə yönəlib. Strategiyanın əsas müddəaları normativ-hüquqi (sertifikatlaşdırma, standartlaşdırma və s.) və təşkilati (texnoloji sahədə birgə “yol xəritələri” hazırlamaq üçün dövlət-özəl sektor tərəfdaşlığı, biliklərin transferinin təşkili, o cümlədən büdcə vəsaitləri hesabına yaradılan elmi informasiya və nəşrlərə açıq girişin təmin olunması və s.) məsələlərə aiddir. İnformasiya cəmiyyətinin multidistiplinar problemləri ilə məşğul olan nüfuzlu elmi tədqiqat mərkəzləri İnformasiya cəmiyyətinin multidistiplinar elmi problemləri hazırda dünya elminin prioritet sahələrindən biridir. Dünyanın bir çox ölkələrində bu istiqamətdə tədqiqat aparmaq üçün ayrıca elmi mərkəzlər fəaliyyət göstərir. Həmin mərkəzlərin bəziləri beynəlxalq və ya regional statusa malikdir. Yəni bu mərkəzlərdə müxtəlif ölkələri əhatə edən elmi layihələr həyata keçirilir, tədqiqatlara ayrı-ayrı ölkələrin alim və mütəxəssisləri cəlb edilir. Belə elmi mərkəzlərdən biri olan İnformasiya cəmiyyəti sahəsində tədqiqatlar üzrə Avropa Şəbəkəsinin (European Network for Information Society Research, ENIR) əməkdaşları mühüm işlər görürlər [34]. Bu Şəbəkə Avropa ölkələrindən, eləcə də, Braziliya, Çin, Meksika, ABŞ, Tunis, İsveçrə və Yaponiyadan olan 100-dən çox təşkilatı özündə birləşdirir. Şəbəkənin fəaliyyətinin nəticələrinin əsas istifadəçiləri Avropa cəmiyyətləri Komissiyası, milli və regional idarəetmə orqanları, müxtəlif biznes assosiasiyalarıdır. Tədqiqat aparılan əsas mövzular arasında sosial əhəmiyyət daşıyan sahələrdə - səhiyyədə, biznesdə, dövlət idarəçiliyində, məşğulluğun, vətəndaşların ictimai həyatda fəal iştirakının təmin olunmasında, əlillərə və ahıllara xidmət sahəsində, təhsildə İKT-nin tətbiqi məsələləri xüsusi yer tututr. İştirakçıların tədqiqatları həmçinin indikatorların işlənməsi, bazarın öyrənilməsi, onlayın dövlət xidmətlərinin göstərilməsində vətəndaşlara yönəlmə, yuxarı yaşlı insanlar üçün məşğulluq modeli, İKT-nin müxtəlif tətbiq sahələrinə təsirinin, strateji və proqram sənədlərinin qiymətləndirilməsi, qabaqcıl təcrübənin axtarılması və analizi kimi sahələri əhatə edir. Elm və Texnologiya sahəsində Avropa Əməkdaşlıq Şəbəkəsi (European Cooperation in Science and Technology,COST) də İKT-nin inkişafı və tətbiqi sahəsində fəal tədqiqatlar aparır [35]. Bu qurum dövlətlərarası struktur kimi bir sıra Avropa ölkələrində dövlət tərəfindən İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
12 www.jpis.az maliyyələşdirilən müvafiq işləri koordinasiya edir. Həmçinin Avropanın müvafiq milli elmi tədqiqat institutları, universitetləri və biznes qurumlarının beynəlxalq əməkdaşlığını təmin edir.
biotibb və molekulyar biologiya;
ərzaq və kənd təsərrüfatı;
meşə təsərrüfatı (məhsul və xidmətlər);
materialşünaslıq, fizika və nanotexnologiyalar;
kimya, malekulyar tədqiqat və texnologiyalar;
yer və ətraf mühitin idarə edilməsi elmləri;
informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, nəqliyyat və şəhərlərin inkişafı;
vətəndaşlar, cəmiyyət, mədəniyyət və sağlamlıq. Tədqiqatların Koordinasiyası üzrə Avropa Şəbəkəsi (European Research Coordination Agency, EUREKA) hazırda 39 ölkəni əhatə edir [36]. EUREKA-nın yaradılmasında məqsəd Avropanın elmi-texniki sahədə ABŞ və Yaponiyadan geriliyini aradan qaldırmaqdır. Bu şəbəkə kiçik, orta və iri biznes müəssisələrinə, universitetlərə və elmi tədqiqat institutlarına müvafiq dəstək göstərməklə beynəlxalq bazaryönümlü tədqiqatların və innovasiyaların inkişafına töhfə verir. Şəbəkə iştirakçıları uzunmüddətli əsaslarla və “dövlət-biznes tərəfdaşlığı” prinsipləri üzrə işləməklə klasterlərdə birləşirlər. EUREKA şəbəkəsi vasitəsi ilə bazara Avropanın iqtisadi cəhətdən güclənməsinə və sosial inkişafına təkan verən yeni məhsul və xidmətlər çıxarılır. Müvafiq tədqiqat layihələrinin nəticələri GSM texnologiyalarının, mobil rabitənin, naviqasiya sistemlərinin, mobil və elektron kommersiyanı dəstəkləyən smart-kartların, kino sənayesinin proqram təminatı, ətraf mühitin çirklənməsinin monitorinqi üçün xüsusi qurğu və texnologiyaların yaradılmasında istifadə edilmişdir. Avropada həmçinin informasiya cəmiyyətində identiklik probleminin tədqiqi sahəsində ixtisaslaşan akademik müəssisə və şirkətlərin şəbəkəsi – İnformasiya Cəmiyyətində İdentikliyin Gələcəyi (Future of Identity in the Information Society, FIDIS) adlı tədqiqat qurumu fəaliyyət göstərir [37]. Bu şəbəkə şəxsiyyətin müxtəlif identifikasiya üsulları, anonimlik və psevdonimlik problemləri, çoxsaylı identiklik və onun tətbiqinin məqsədləri, profilləşdirmə, yüksəktexnoloji identifikatorlar, identifikatorların uyğunluğu, şəxsi həyatın toxunulmazlığı və onun pozulmasının fəsadları və s. daxil olmaqla, fərdi məlumatların elektron formada təqdim edilməsi problemlərini öyrənir. Dublin Universitet Kollecinin İnformasiya və kitabxana tədqiqatları məktəbi nəzdində informasiya cəmiyyəti problemləri üzrə tədqiqat qrupunun (Information Society Research Group,
məhsuldardır [38]. Tədqiqat qrupunun maraqlarına informasiya siyasəti, elektron idarəetmə, texnologiyaların, o cümlədən İnternetin ictimai münasibətlərə və mədəniyyət modellərinə təsiri, informasiya cəmiyyətinin sosial kapitalı, informasiya və kommunikasiyanın fəlsəfi aspektləri, təşkilatların və informasiya sistemlərinin fəaliyyətinin etnoqrafik aspektləri, cəmiyyətlərin informasiya tələbatları kimi sahələr daxildir. ABŞ-ın Yel Universitetinin hüquq məktəbi də informasiya cəmiyyəti problemlərinin öyrənilməsi ilə məşğul olur. Bu məktəbin müvafiq tədqiqat layihəsi belə adllanır: “İnformasiya cəmiyyəti: memlər (mem - mədəni informasiya vahididir), genlər və bitlər” (“The Information
biliklərin əldə edilməsi, onlayn vətəndaş azadlıqları, elektron təhsil, intellektual mülkiyyət və innovasiyalar sahəsində islahatlar və s. istiqamətlər üzrə tədqiqatlara dəstək verilir, dərslər keçirilir, ideyalar formalaşdırılır və yayılır. Berlin Universitetinin nəzdində yaradılan A.Humbolt adına İnternet və Cəmiyyət İnstitutu (The Alexander von Humboldt Institute for Internet and Society, HIIG) İnternet və cəmiyyət arasındakı dinamik münasibətləri tədqiq edir [40]. Məqsəd rəqəmsallaşma prosesində sosial- mədəni, hüquqi, iqtisadi və texniki normaların qarşılıqlı əlaqələrini öyrənməkdir. İnstitut milli və Yüklə 224,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|