Əliquliyev R. M. 1, Mahmudov R.Ş
Yüklə 224,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- УДК 004:330.47:330.88 Алгулиев Расим М. 1 , Махмудов Расим Ш. 2
- Мультидисциплинарные научно-теоретические проблемы формирования информационного общества
- Ключевые слова
- Multidisciplinary scientific and theoretical problems of information society
İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
www.jpis.az 15 elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrini dərc edir. Jurnalda nəzəri, metodoloji və empirik tədqiqatların nəticələrinə üstünlük verilir [52].
multidistiplinar təyinatlıdır. Jurnalda yeni texnologiyaların tətbiqinin idarəetmə, təhlükəsizlik, mədəni, sosial, iqtisadi, etik, fəlsəfi və s. problemlərinə həsr olunan tədqiqatların nəticələri dərc olunur [53]. Rusiyada nəşr olunan “Информационное общество” (“İnformasiya cəmiyyəti”) jurnalı informasiya cəmiyyətinin inkişafının kompleks problemləri üzrə ixtisaslaşan dövri elmi nəşrdir [54]. Bu jurnalda indiyə qədər dərc edilən məqalələrin 40%-i elektron dövlət, 20%-i elektron təhsil, 8%-i elektron səhiyyə, 8%-i İnternetdən istifadə məsələlərinə həsr olunub. Böyük Britaniyada nəşr olunan “Journal of Law and Policy for the Information Society” (“İnformasiya cəmiyyətində hüquq və siyasət jurnalı”) adlı dövri nəşr də informasiya cəmiyyətinin multidistiplinar problemləri üzrə ixtisaslaşıb [55]. Jurnalda intellektual mülkiyyətin qorunması, elektron demokratiya, kibertəhlükəsizlik, şəxsi həyatın toxunulmazlığı kimi rubrikalar mövcuddur. Böyük Britaniyanın “Journal of Information, Communication and Ethics in Society” (“Cəmiyyətdə informasiya, kommunikasiya və etika jurnalı”) adlı dövri nəşri də informasiya cəmiyyətinin multidissiplinar problemləri ilə bağlı tədqiqatların nəticələrini təqdim edir [56]. Jurnalda yeni kütləvi informasiya vasitələri və informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının planlaşdırılması, işlənməsi, tətbiqi və istifadəsi ilə bağlı sosial və etik problemlərin tədqiqi ilə bağlı məqalələrə yer verilir. Nəşrin auditoriyasını antropologiya, biznes, informatika, jurnalistika, fəlsəfə, politologiya, psixologiya və sosiologiya sahələrinin alimləri təşkil edir. Hindistanın “International Journal of Information Library and Society” (“Beynəlxalq kitabxana və informasiya cəmiyyəti jurnalı”) adlı elmi nəşrində informasiya cəmiyyətində, vətəndaşların informasiya hüquqlarının təmin olunmasında kitabxanaların rolu, elektron kitabxanaların aktual problemləri ilə bağlı məqalələr dərc olunur [57]. Dövri nəşrin əhatə etdiyi mövzular çox genişdir: verilənlərin mühafizəsi və müəllif hüquqları, elektron kitabxanalar, elektron sənədlərin rəsmiləşdirilməsi, elektron resurslar, yeni texnologiyalar, kitabxana və cəmiyyət, kitabxana 2.0., elmi kitabxanalar, elektron kitabxanaların idarə edilməsi və s.
Müvafiq elmi-nəzəri konsepsiya müəlliflərinin yanaşmalarında müəyyən ziddiyyətlər mövcud olsa da, həmin tədqiqatçılar bir məsələdə həmrəydirlər ki, o da informasiya cəmiyyətinin bəşəriyyətin sürətli inkişafına xidmət edən radikal keyfiyyət dəyişiklikləri mərhələsinin olmasının etirafıdır. Bütün müvafiq tədqiqatlar da məhz bu mərhələdə yaranan yeni münasibətlərin, dəyərlər sisteminin elmi cəhətdən dərk edilməsinə və problemlərin həlli yollarını axtarmağa yönəlib. Beynəlxalq təşkilatların səyləri, çağırışları da əhəmiyyəti elmi cəhətdən təsdiqlənən informasiya cəmiyyəti ideologiyasının dünya ölkələrində bərqərar olmasına təşkilati-metodoloji aspektdən dəstək verməyə xidmət edir. İnformasiya cəmiyyətinə dair məşhur elmi-nəzəri konsepsiyaların, beynəlxalq təşkilatların çağırışlarının, nüfuzlu elmi tədqiqat mərkəzlərinin və jurnalların fəaliyyət istiqamətlərinin analizi göstərir ki, doğrudan da, bu sahənin problemlərinin həlli kompleks yanaşma, multidistiplinar elmi metodologiya tələb edir. Çünki informasiya cəmiyyəti real dünyanın virtual alternatividir. Virtuallaşma prosesi isə bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan bütün sahələri əhatə edir. Müvafiq analiz əsasında informasiya cəmiyyətinin formalaşmasının elmi-nəzəri problemlərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: Texnoloji: insan fəaliyyətinin bütün sferalarında İKT-nin tətbiqi və yaratdığı yeniliklər, üstünlüklər; informasiya cəmiyyəti infrastrukturunun formalaşması (kritik infrastruktur, genişzolaqlı İnternetin inkişafı, yeni nəsil şəbəkələrinin yaradılması və s.); “smart”, “yaşıl” və
İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
16 www.jpis.az digər yeni texnologiyaların, data analitikanın inkişafının stimullaşdırılması, informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, şəxsiyyətin etibarlı identifikasiya üsullarının işlənməsi;
məsələləri; vətəndaşların informasiya hüquqlarının təmin edilməsi; İnternetin hüquqi tənzimlənməsi; kibercinayətkarlıqla mübarizə; intellektual mülkiyyət və istehlakçı hüquqlarının qorunması; İqtisadi: ənənəvi iqtisadi münasibətlərin transformasiyası; iqtisadiyyatın qloballaşması; iqtisadiyyatda və istehsalda informasiya amilinin rolunun artması; informasiya və biliklər iqtisadiyyatının formalaşması; yeni iqtisadiyyatda innovativliyin, kreativliyin stimullaşdırılması; elektron kommersiyanın inkişafı; əməyin xarakterinin dəyişməsi, yeni peşə formalarının yaranması;
konsepsiyaları və modelləri; informasiya siyasəti; elektron dövlət konsepsiyası; informasiya cəmiyyətində dövlət-biznes-vətəndaş cəmiyyəti əməkdaşlığı; rəqəmsal demokratiya; insan hüquqlarının təmin olunmasında və siyasi proseslərdə söz azadlığının rolu; informasiya manipulyasiyası; informasiya cəmiyyəti quruculuğu sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq;
strukturu, xüsusiyyətləri, inkişaf qanunauyğunluqları və fəlsəfi dərki; həyat səviyyəsinin dəyişməsinin mühüm stimullaşdırıcısı kimi çıxış edən proseslər; virtual reallığın xüsusiyyətləri; sosial şəbəkələr və sosial media; rəqəmsal bərabərsizlik; sosial kapitalın əhəmiyyəti; informasiya cəmiyyətində mariginal qrupların maraqlarının təmin edilməsi;
qloballaşma prosesləri, onun müsbət və mənfi tərəfləri; Psixoloji: İKT-nin təsiri ilə ictimai və fərdi şüurda, hisslərdə, əhval-ruhiyyələrdə baş verən dəyişikliklər, informasiya asılılığı; Kulturoloji: informasiyanın kulturoloji dəyəri; müasir mədəni sferanın informativliyinin artması; KİV-in müasir cəmiyyətdə rolunun, təsir imkanlarının genişlənməsi; informasiya mədəniyyəti; mədəni və dil müxtəlifliyinin qorunması.
1.
Webster F. Theories of the Information Society, Routledge, 2007, 312 p. 2.
Манакова И.Ю. Методологические аспекты исследования постиндустриального общества // Вестник Воронежского государственного университета. Серия: Философия, 2011, № 1, с. 74-87. 3.
Kumar K. From Post-Industrial to Post-Modern Society: New Theories of the Contemporary World, John Wiley & Sons, 2009, 304 p. 4.
1976, 507 p. 5.
Белл Д. Социальные рамки информационного общества // Новая технократическая волна на Западе, М., Прогресс, 1986, с. 330-342. 6.
Социологические исследования, 2010, № 8 c. 3-12. 7.
Винер И. Кибернетика, или управление и связь в животном и машине, М., Советское радио, 1968, 328 с. 8.
9.
Toffler A., Toffler Н. Creating a New Civilization: The Politics of The Third Wave, Atlanta, Turner Publishing, 1995, 112 p. 10.
Тоффлер Э. Шок будущего, АСТ, 2008, 558 с. 11.
2009, 668 с. İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
www.jpis.az 17 12.
Castells M. The Rise of The Network Society: The Information Age: Economy, Society and Culture, Wiley, 2000, 624 c. 13.
Clark J., Diani M. Alain Touraine, Psychology Press, 1996, 381 p. 14.
15.
Махлуп Ф. Производство и распространение знаний в США, М., Прогресс, 1966, 462 с. 16.
Stonier T. The Wealth of Information: A Profile of the Post-industrial Economy, Thames Methuen, 1983, 224 p. 17.
Gordon W. T. Marshall McLuhan - Escape Into Understanding: A Biography, Gingko Press, Incorporated, 2004, 465 p. 18.
Иноземцев В.Л. За пределами экономического общества: Постиндустр. теории и постэкон. тенденции в соврем. Мире, М., Academia : Наука, 1998, 639 с. 19.
Salvaggio J.L. The Information Society: Economic, Social, and Structural Issues, Routledge, 2013, 152 p. 20.
Моисеев Н.Н. Судьба цивилизации. Путь разума, М. 2000, 224 c. 21.
22.
Habermas J. The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry Into a Category of Bourgeois Society, MIT Press, 1991, 301 p. 23.
Тэпскотт Д. Электронно-цифровое общество, М., Рефл-бук, 1999, 432 с. 24.
25.
Чернов А.А. Становление глобального информационного общества: проблемы и перспективы, М., “Дашков и К”, 2003, 232 с. 26.
ITU, Outcome WSIS+10, Ceneva, 2014, 50 p. 27.
28.
http://en.unesco.org/themes/building-knowledge-societies 29.
http://www.itu.int/en/Pages/default.aspx 30.
http://unctad.org/en/Pages/Home.aspx 31.
http://www.oecd.org 32.
www.witsa.org 33.
http://ec.europa.eu/index_en.htm 34.
http://www.enir.org 35.
http://www.cost.eu 36.
http://www.eurekanetwork.org 37.
http://www.fidis.net 38.
http://www.ucd.ie/ics/research/informationandsociety 39.
https://www.law.yale.edu 40.
http://www.hiig.de/en 41.
https://cyber.law.harvard.edu 42.
https://cippic.ca 43.
http://cis-india.org 44.
http://cyberlaw.stanford.edu 45.
https://nexa.polito.it/noc 46.
http://www.oii.ox.ac.uk 47.
http://web.iii.org.tw 48.
http://www1.icsi.berkeley.edu/BCIS 49.
https://www.kentlaw.iit.edu/institutes-centers/center-for-information-society-and-policy 50.
http://kisdi.re.kr/kisdi/jsp/fp/eng/about/KE_31000.jsp 51.
http://www.indiana.edu/~tisj/index.htm 52.
http://www.springer.com/computer/hci/journal/10209 53.
http://www.springer.com/computer/ai/journal/146 54.
http://www.infosoc.iis.ru İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №2, 3–18
18 www.jpis.az 55.
http://www.is-journal.org 56.
57.
http://www.publishingindia.com/ijils
Алгулиев Расим М. 1 , Махмудов Расим Ш. 2 1,2
Институт Информационных Технологий НАНА, Баку, Азербайджан 1 secretary@iit.ab.az, 2 rasimmahmudov@gmail.com Мультидисциплинарные научно-теоретические проблемы формирования информационного общества В статье исследуются и классифицируются научно-теоретические проблемы формирования информационного общества. Анализируются различные взгляды, подходы, концепции, связанные с теорией информационного общества. Комментируются действия, призывы международных организаций, связанные с построением информационного общества. Указываются направления действий влиятельных научно-исследовательских центров и журналов, занимающихся мультидисциплинарными проблемами информационного общества. Ключевые слова: информационное общество, постиндустриальное общество, мультидисциплинарный подход, информационная политика, информационное производство, инновационное действие, интеллектуальная собственность. Rasim M. Alguliyev 1 , Rasim Sh. Mahmudov 2 1,2
Institute of Information Technology of ANAS, Baku, Azerbaijan 1 secretary@iit.ab.az, 2 rasimmahmudov@gmail.com Multidisciplinary scientific and theoretical problems of information society Abstarct-The article investigates and classifies the scientific and theoretical problems of the information society. The various views, approaches, concepts related to the theory of the information society are analyzed. Activity fields, appeals of international organizations related to the Information Society are explained. The activity fields of influential research centers and journals dealing with multidisiplinary challenges of the information society is investigated. Keywords: information society, post-industrial society, multidisciplinary approach, information policy, information production, innovative action, intellectual property. Yüklə 224,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|