Elm və SƏNƏt məCLİSİ 11-20
Yüklə 8,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
115 qarşı da qulağını kar edib, şərrinə qarşı da. Fəqət ağızlarını qulağıma tutub çığırırlar. Uca Allaha and olsun ki, oğlumun haqqında elə şeylər danışırlar ki, röyada görsəydim, yuxunu özümə haram edərdim, imkan tapsaydım, səfərə çıxardım, bu- ralardan köçərdim. Neçə dəfə öyüd verildi, lakin oğlum bu öyüdləri bildiyi kimi yozdu, hamısını da həsiraltı elədi. Ağız dolusu deməyə imkan yoxdur, könül dolusu yazmaq mümkün deyil. Sən o padşahın üzündən qorx, o sultanın ruhundan utan artıq. Beytül-Həram (Kəbə) kimi yaxşı adla tanınan, barmaqla göstərilən o evin Ziyanın karvansarayı kimi tanınacağı vaxt elə də uzaq deyil. Vallahi onun ruhu aslan kimi nərə çəkir, billahi nərə çəkir. Baş verənlərin hamısından da az-çox xəbəri var. Evini uçurması, əməllərini başına vurması mümkündür. And iç- mə, inkar etmə, əksini iddia etməyə cəsarət etmə. Çünki inkar etməyinin özü də ayrı bir suçdur. Allah xatirinə, Allah xatirinə şeyxlərin şeyxi, zamanın imamı Hüsaməddinin yanından ayrıl- ma. Məndən utanırsansa, onun yanında ol. Allah xatirinə düş- mənləri sevindirmə”. Cəlaləddin Ruminin “qadınla kişinin yalqız qalması” ilə nəyi bildirmək istədiyi barədəki fikrimizi yuxarıda açıqlamış- dıq. Məktubda Ruminin “Ziyanın Karvansarayı” adlandırdığı yer isə, heç şübhəsiz, Konya əxilərinin toplandıqları və Əxi Əvrənin (Nasirəddin Mahmud Xoyi) şeyxi olduğu Xanəgahi- Ziya idi. Məktubun məzmunundan başa düşülən digər bir ger- çək də budur ki, Hüsaməddin Çələbi Mövlana və Şəmslə olan yaxınlığına baxmayaraq, bu dövrdə hələ də Xanəgahi-Ziyaya gedib-gəlirdi. Çünki Mövlana məktubunda Xanəgahi-Ziyada olan oğluna Hüsaməddin Çələbinin yanında olmasını tapşırırdı. Belə ki, Əxi Əvrənin öldürülməsindən sonra Xanəgahi-Ziyanın idarəçiliyi, Mövlananın səyi nəticəsində Hüsaməddin Çələbiyə verilmişdi. Mövlana məktubunda baş verənlərdən hamının, ey- ni zamanda “o padşah” dediyi Şəms Təbrizinin də agah oldu- ğunu bildirməkdədir. 116 Bir gün Kimiya yenə öz evini və Şəmsi tərk edib getmiş- di. Tapılıb gətiriləndən sonra Kimiyanın boynu tutulmuş və qa- dın üç gün əzab çəkəndən sonra ölmüşdü. Fikrimizə görə, Ki- miya qısqanclıq böhranı yaşayan Şəmsin qəzəbinə gəlmiş, boy- nu sındırılmış və bu səbəbdən ölmüşdü. Kimiyanın ölümündən yeddi gün sonra şaban ayı 644/1246-cı ilin dekabr ayında Şəms Konyadan Suriyaya çıxıb getmişdi. Aranın sakitləşdiyi və baş verənlərin yaddan çıxdığı fikri ilə Mövlana Hüsaməddin Çələbini və oğlu Sultan Vələdi bir dəstə müridi ilə birlikdə Şəmsi geri, Konyaya gətirmələri üçün Hələbə göndərmişdi. Suriyaya gedənlər məhərrəm ayı 645/ 1247-ci ilin may ayında Şəmslə birlikdə Konyaya qayıtmış- dılar. Lakin bu dəfə Şəmsin qayıtmasına heç kim şad deyildi. Sultan Vələd bu hadisəni belə ifadə edir: “Şəmsəddin o camaa- tın kinlə dolub-daşdıqlarını öyrəndi, başa düşdü ki, onlar o pad- şahı aradan götürmək üçün çalışırlar”. Mövlananın oğlu Əlaəd- din Çələbi Konya əxilərinin lideri, Anadolu Səlcuqlu dövlətinin vəziri Əxi Əvrən şeyx Nasirəddin Mahmud Xoyinin dəstəyi və təşviqi ilə Şəms Təbrizini aradan götürmək fikrində idi. Atası Əlaəddindən üz döndərmişdi, sevdiyi qız öldürülmüşdü, ailə 117 ocağını tərk edib getməyə məcbur olmuşdu. O, bütün bunların yeganə səbəbkarı kimi Şəmsi görürdü. Bu planını həyata keçir- mək üçün fürsət axtarırdı. Axtardığı fürsəti əldə edən kimi, rə- cəb ayı 645/1247-ci ilin noyabr ayında altı nəfərin köməyi ilə Şəms Təbriziyə sui-qəsd təşkil etdi və onu xəncərlə öldürdülər. Cəsədini isə bir quyuya atdılar. Bu hadisə təmsili olaraq Mövlana və digər mövləvilərin əsərlərində dəfələrlə öz əksini tapmışdı. “Məcalisi-Səb‟a” (“Yeddi məclis”) adlı əsərində Mövlana Bəni-İsraildən Barsisa adlı alim və zahid bir şəxsin şeytanın tələsinə düşərək, müalicə etməsi üçün yanında qoyulan bir hökmdarın gözəl qızını hami- lə qoyduğunu, cinayəti meydana çıxmasın deyə bu dəfə insan cildinə girmiş şeytanın sözünə aldanaraq, qızı öldürüb basdırdı- ğını təsvir edən bir hekayəni nəql edir. Nəhayət, məsələ üzə çı- xanda Barsisa ölüm cəzasına məhkum edilir. O, dar ağacında ikən insan cildinə girmiş iblis yenə Barsisaya yaxınlaşaraq “ça- rən mənim əlimdədir, mənə səcdə elə, səni xilas edim” deyir. Barsisa insan cildinə girmiş şeytana səcdə etmək istəyərkən ip boynunu sıxır və şeytan: “Mən sənin bu əməlindən tamamən uzağam,” – deyir. Elminə və zahidliyinə həsəd apardığı Barsi- sanı şeytan bir qadından istifadə edərək özünə səcdə etdirir. Şəms özü də söhbətlərində qadınların xəyanətinə eyham vurur. Şəms namuslu və pak qadınları əvvəlcə tərifləyir, sonra isə hamısının istisnasız olaraq cinsi mənada zövq almağa düş- kün olduqlarını deyir. Burada oxucudan üzr istəyərək və tole- rantlıq göstərəcəyinə ümid edərək Şəmsin bu haqdakı fikrini öz dilindən nəql etmək istəyirik: “Qadınların ən təmizi, pakı, hətta dərəcəsi buludların üstündə olsa belə, oradan aşağı baxanda yerdə intizaya gəlmiş zəkər (kişi cinsiyyət üzvü) görsə, dərhal üstünə atılar.” Fəlsəfəsinin təməl daşını humanizm, insan sevgisi təşkil edən Mövlananın özü də mürşidi Şəms Təbrizinin bir qadın uc- batından qətlə yetirilməsinə yanırdı və qadınları alçaldaraq belə deyirdi: “Gecə-gündüz çalışırsan ki, qadının xasiyyətini gözəl- Yüklə 8,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|