Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №3 (84) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №3 (84)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
250 ilə əlaqədar dəyişməsin statistik olduğu müəyyən edilmişdir (P<0,05). Bir sözlə AST-nin aktivliyinin artmasına baxmayaraq, pereaminləşmə reaksiyalarında iştirak edən aminturşuların miqdarı dəyişmir. Bu yəqinki, əmələ qələn asparaqin və qlutamin turşularının onların iştirakı ilə gedən digər kimyəvi reaksiyalara cəlb edilməsi ilə əlaqədardır. Cücələrin beynində AST-nin aktivliyi ilə asparagin və qlutamin turşuları arasında korrelyasiya koefisientinin hesablanması qlutamin və asparagin turşularının miqdarı arasında müsbət korrelyasiyanın olduğunu göstərir. Beyində qeyd edilən aminturşuların miqdarının azalması AST-nin aktivliyinin azalması ilə müşayət olunur. Cədvəldən göründüyü kimi, əzələlərdə AST-nin aktivliyinin azalması ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında müsbət korrelyasiya (r=+0,196), asparagin turşusunun miqdarının azalması arasında mənfi (r=-0,772) korrelyasiya əlaqələri vardır. AST-nın aktivliyi ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında belə müsbət korrelyasiyanın olmasına baxmayaraq, böyük əminliklə söyləmək olar ki, əzələlərdə qlutamin turşusunun miqdarının artması AST-nin aktivliyi ilə əlaqədar deyil, çünki, bu fermentin aktivliyi xəstə quşların əzələlərində azalır. Xəstə quşların qaraciyər, beyin və əzələ toxumalarında AST-nin aktivliyinin dəyişməsi ilə paralel, digər bir fermentin-ALT-nin iştirakı ilə müşayət olunan pereaminləşmə reaksiyalarının pozulması da müşahidə olunur. Cədvəldə verilən məlumatlardan göründüyü kimi, cücələrin qaraci- yərində ALT-nin aktivliyində invaziyanın 3-cü günü, şizontların birinci generasiyası dövründə əhəmiyyətli dəyişikliklər baş vermir. Parazitinin inkişafının sonrakı mərhələlərində, şizontların ikinci generasiyası qaraciyərdə ALT-nin aktivliyinin artmasına, beyində isə azalmasına səbəb olur. Bu dövrdə ALT-in aktivliyi kontrol qrupun müvafiq göstəricilərindən qaraciyərdə 3,11% yüksək, beyin toxumasında isə 11,6% aşağı olur. Qaraciyərdə ALT-nin aktivliyinin artması invaziyanın 7-ci günü də davam edir, 10-cu gün isə azalır (P<0,01). Beyində ALT-nin aktivliyi invaziyanın bütün günləri kontrol qrupun göstəriciləri ilə müqa- yisədə azalır. İnvaziyanın 5-ci günü, fermentin aktivliyi normaya yaxınlaşır, 7-ci gün bu göstəricisi kontrol qrupun göstəricilərindən 3,48% yüksək olur (P<0,01). İnvaziyanın 10-cu günü ALT-nin aktivliyi yenidən invaziyanın 7-ci günü ilə müqayisədə 20,77% azalır. Cədvəldə verilən məlumatların müqayisəli analizindən aydın olur ki, beyində ALT-nın aktiv- liyi birtipli xarakter daşımır, onun aktivlik əyrisi düzxətli olmayıb parazitin sahibin bağırsağında inkişaf mərhələlərindən asılıdır. Yoluxdurulan cücələrin əzələlərində də ALT-nin aktivliyinin dəyişildiyi müəyyən edilmişdir. ALT-nin aktivliyinin invziyanın 3-cü və 5-ci günləri azaldığı qeydə alınmşdır. 7-ci gün bu fermentin aktivliyi normaya yaxınlaşır. İnvaziyanln 10-cu gün yenidən aza- laraq bu göstəricisi ancaq kontrol qrupun göstəricisindən deyil, fermentinin aktivliyinin azalmasının qeydə alındığı 5-ci günün göstəricisindən də aşağı olur. Əzələlərdə invaziyanın 3-cü və5-ci günləri ALT-nin aktivliyi eyni səviyyədə olur. Alınan məlumatlar göstərir ki, tədqiq edilən cücələr arasında normada ALT və AST-nin ən yüksək aktivliyi əzələlərdə qeydə alınır. Qaraciyər və beyində isə AST və ALT-nin aktivliyi demək olar ki eynidir. Təcrübə qrupundan olan cücələr arasında AST-nin ən yüksək aktivliyi qaraciyərdə invaziyanın 7-ci günü, ən aşağı aktivliyi yoluxdurmadan 10 gün sonra əzələlərdə qeydə alınmışdır. Yoluxdurulan cücələrin qaraciyər, beyin və bud əzələlərində ALT-nin ən aşağı aktivliyi invaziyanın 10-cu günü, ən yüksək aktivliyi yoluxdurmadan 7 gün sonra qaraciyərdə qeydə alınmışdır. Belə- liklə, ALT-nin aktivliyinın yoluxdurulan cücələrin qaraciyər, beyin və əzələlərində parazitin inkişaf mərhələlərindən asılı olaraq dəyişildiyi müəyyən edilmişdir. Cücələrin beyin və əzələlərində ALT- nin aktivliyinin dəyişməsi parazitin inkişaf mərhələlərinə uyğun olaraq ya artır, ya da azalır. 251 Cədvəl 1 Yoluxdurulan cücələrin qaraciyər və beynində AST-nin aktivliyi ilə qlutamin və asparagin turşularının miqdarı arasında müsbət korrelyasiya əlaqələrinin (müvafiq olaraq r=+0,861, r=+0,688 və r=+0.742, r=+0,137) olduğu müəyyən edilmişdir. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, əzələlərdə AST-nin aktivliyi ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında müsbət zəif (r=+0,196), asparagin turşusunun miqdarı arasında isə mənfi (r=-0,772) korrelyasiya əlaqələri mövcuddur. Beyin toxumasında invaziyanın 5-10 günü müddətində ALT-nin aktivliyinin statistik dürüst artdığı və qlutamin turşusunun miqdarının azaldığı (r=+0,751) qeydə alınmışdır. Xəstə cücələrin əzələlərində, ALT-nin aktivliyi ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında müsbət əlaqə (r=+0,196) mövcuddur. ALT-nin aktivliyin artması qlutamin turşusunun artması və asparagin turşusunun azalması ilə müşayət olunur. Nəticələr 1. Müəyyən edilmişdir ki, Eimeria tenella paraziti ilə yoluxdurulan cücələrin qaraciyərində AST-nin aktivliyi invaziyanı 7-ci günü 10,19% artır (P<0,001). Yoluxdurulan cücələrin qaraciyər və beynində AST və ALT fermentlərinin aktivliyi ilə qlutamin və asparagin turşularının miqdarı arasında müsbət korrelyasya əlaqələri mövcuddur. 2. Cücələrin bud əzələlərində AST və ALT fermentlərinin aktivliyi ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında müsbət, asparagin turşusunun miqdarı arasında isə mənfi korrelyasiya əlaqələri mövcuddur. AST-nın aktivliyi ilə qlutamin turşusunun miqdarı arasında müsbət korrelyasiyanın olmasına baxmayaraq, qlutamin turşusunun miqdarının artması AST-nin aktivliyi ilə əlaqədar deyil, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|