266
9.
Мамедов И.Б. Зараженность саркоцистами домашних животных в Нахчыванской АР
Азербайджана /Аграрная наука сельскому хозяству, VII международная научно-
практическая конференция (2-3 февралья), Россия, Барнаул, 2012, с. 259-261
10.
Мамедов И.Б. Саркоспоридиоз овец в Нахчыванской Автономной Республики
Азербайджана// Вестник Алтайский государственный Аграрный Университет, г.
Барнаул 2012, № 3, с. 51-53
11.
Радченко А.И., Бейер Т.В. Изменения ультраструктуры миофибрилл языка овцы при
заражение Sarcocystis Ovifelis (Sporozoa, Apicomplexa)//Цитология, 2006, т. 48, № 8, с.
669-673
12.
Titilincu A., Viorica M., Blaga R., Bratu C.N., Cozma V. Epidemiology and etiology in sheep
Sarcocystosis//Bulletin UASVM, Veterinary Medicine 65(2) 2008, p. 49-54
РЕЗЮМЕ
Исмаил Мамедов
Возрастная динамика зараженности овец с Sarcosystis в условиях Нахчыванской
Автономной Республики
Саркоспоридизом называется инвазионная, хронически протекающая болезнь, при
которой поражаются поперечно-полосатая мышечная и соединительная ткани с
образованием в них характерных цист. В статье представлены результаты исследований
возрастная динамика зараженности овец в условиях Нахчыванской Автономной Республике.
Было установлено паразитирование двух видов саркоспоридий у овец (Ovis aries)- Sarcosystis
gigantea и S.tenella в Нахчыванской АР. Установлено, что зараженность овец S.gigantea в
республике составляет -24,2%, а S.tenella-58,3%. Выявлено, что цисты S.gigantea в основном
паразитируют в мышцах пищевода, а цисты S.tenella локализуются в мышцах пищевода,
диафрагмы, языка и сердца.
Экстенсивность и интенсивность заражения овец S.gigantea зависит от возраста
животного. Было выявлено, что в зависимости от возраста самая высокая экстенсивность
заражения овец S.gigantea наблюдается у особей старше 2 лет (20,9%,105/22), а самая низкая
у 6-12 месячного молодняка (4,4%, 90/4). Высокая интенсивность инвазии обнаружена у
овец старше 2 лет, низкая у 6-12 месячных возрастов.
ABSTRACT
Ismayil Mammadov
Age dynamics of contamination of sheep with Sarcosystis in the conditions of the Nakhchivan
Autonomous Republic
Sarkosporids are called the invasive, chronically proceeding disease at which cross-striped
muscular and connecting fabrics with education in them characteristic asist are surprised. Results of
researches age dynamics of contamination of sheep in the conditions of Nakhchivan are presented
to the Autonomous Republic in article. Two Parasit types of sarkosporidiya at sheep (Ovis aries) -
Sarcosystis gigantea and S.tenella were established in Nakhchivan Autonomous Republic. It is
established that contamination of sheep of S.gigantea in the republic makes-24,2%, and % S.tenella-
58,3. It is revealed that tsist of S.gigantea generally parasitize in gullet muscles, and tsist of
S.tenella are localized in muscles of a gullet, a diaphragm, language and heart. Extensiveness and
intensity of infection of sheep of S.gigantea depends on age of an animal. It was revealed that
depending on age the highest extensiveness of infection of sheep of S.gigantea is observed at
individuals 2 years (20,9%, 105/22), and the lowest at 6-12 monthly young growths are more senior
(4,4%, 90/4). High intensity of an invasion is found in sheep 2 years, low at 6-12 monthly age are
more senior.
NDU-nun Elmi Şurasının 27 aprel 2017-ci il tarixli qərarı ilə
çapa tövsiyyə olunmuşdur. (protokol № 08)
.
Məqaləni çapa təqdim etdi: Baytarlıq üzrə elmlər doktoru,
professor E. Məmmədov
267
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2017, № 3 (84)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2017, № 3 (84)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2017, № 3 (84)
METODİKA
ZЯРЮВШЯН BABAYEVA
Нахчыван Дювят Университети
babayeva_z@yahoo.com
UOT:372.8/57
БИОЛОЭИЙАНЫН ТЯДРИСИНДЯ ЮЙРЯНМЯЙИ ЮЙРЯТМЯК
ПРОСЕСИНДЯ ЙТТ-ДАН ИСТИФАДЯ
Açar sözlər: öyrənməyi öyrətmək, pedaqoji texnologiya, təfəkkürün inkişafı, əyanilik prinsipi,
fizioloji proseslərin nümayişi
Key words: teaching to learn, teaching technology, development of thinking, the principle
of visuality, demonstration of physiological processes
Ключевые слова: обучения учиться, педагогическая технология, развитие мышления,
принцип наглядности, демонстрация физиологических процессов
Müasir dövrdə yeni pedaqoji təfəkkür təlim-tərbiyə prosesinin «öyrənməyi öyrətmək»
texnologiyası üzərində qurulmasını, şagirdin təfəkkür imkanlarından maksimum dərəcədə istifadəni
tələb edir. Hazırda ali və orta məktəblərimizdə dünya təcrübəsində geniş tətbiq olunan yeni peda-
qoji texnologiyalardan, interaktiv təlim metodlarından geniş istifadə olunur. Müəllim əvvəlcə, uşağa
öyrənməyi öyrətməli, sonra isə bu işin yerinə yetirilməsini onun özünə tapşırmalıdır. Öyrənməyi
öyrətmək xəstəliyin səbəbini dəqiqləşdirmək qədər mühüm amildir. Öyrənməyi öyrətdiyimiz tələbə,
yaxud şagird elmləri öyrənib bilikləri tətbiq edə bilməsi üçün informasiya texnologiyalarının sonsuz
imkanlarından istifadə edə bilmək şansına malikdir. Pedaqoqlardan Y.A.Komenski, İ.N.Pestalotski,
K.D.Uşinski didaktika əsərlələrini şərh edərkən bu qənaətə gəlmişlər ki, təlimin başlanğıc mərhələsi
hissə əsaslanmalıdır. Əyanilik prinsipi klassik didaktikanın əsas prinsipi, “Qızıl qaydası” hesab
olunmuşdur. Biologiyanın öyrədilməsi əyaniliyi tələb etdiyindən interaktiv üsullarla YTT-dən
istifadə ali və orta məktəblərdə müəllimlərin istifadə edə biləcəyi ən zəruri vasitədir. Ümumiyyətlə,
BTM-in tədrisində YTT-nin, interaktiv təlimin sistemli tətbiqi эюзлянилян нятижяни верир.
YTT-nin biologiya dərslərinə tətbiqi tələbə və şagirdlərə əqli-elmi məlumatların geniş
həcmdə mənimsənilməsinə imkan yaradır, dərs daha cəlbedici və maraqlı keçir, öyrənənlərin tədris
prosesinə cəlb olunmasına şərait yaradır. Bu da təlimin keyfiyyətini, yaddaqalmanı yüksəldir. Bütün
bunlara nail olmaq üçün müasir dövrdə daha çox imkan və vasitələr vardır. İstənilən mövzu üzrə
materialın dərs üçün hazırlanması üçün yeni təlim texnologiyalarının, internetin rolu əvəzsizdir və
indi bu vasitələr olmadan dərslərin keçirilməsi çox sönük görünür.
Yapon alimi T.Sakamato pedaqoji texnologiyanı belə xarakterizə edir: «Pedaqoji texno-
logiya pedaqogikaya sistemli təfəkkürün tətbiqidir və onu təhsilin sistemləşdirilməsi adlandırmaq
olar». Bu yanaşma ilə müəyyən mənada razılaşsaq da, demək lazımdır ki, təhsildə obyekt və sub-
yekt insan olduğu üçün burada insan amilini, onun fərdi keyfiyyətini, yaş xüsusiyyətini də mütləq
nəzərə almaq lazımdır. Amerikalı pedaqoq Ş.Şramm proqramlaşdırılmış təlimi «avtomatlaşdırılmış
repetitorluq» adlandırır. Düşünürük ki, bu fikir də yenə insan amilini arxa planda saxlamağa xidmət
edir. Çünki qloballaşan və günü-gündən informasiya texnologiyaları ilə zənginləşən cəmiyyətimiz-
də insan əməyi, dolayısı ilə insan münasibətləri aradan çıxmaq üzrədir. Tədris prosesinin təşkilat-
çıları olaraq müəllim və metodistlərin diqqətini bu fakta yönəltməк истярдик.
Müasir dövrdə yeni metodikaların «elmi nöqteyi nəzərdən mahiyyətini analiz edərkən bu nə-
ticəyə gəlmək olur ki, biologiyanın tədrisi metodikası bu suallara cavab verir: Kimi öyrətmək? Niyə
öyrətmək? Nəyə öyrətmək? Necə öyrətmək? Yəni, birincisi metodikada tələb olunan yaş və bilik sə-
viyyəsi nəzərə alınmaqla əsas anlayışlar ilə öyrənənlər tanış olmalıdır. "Nə öyrətmək?" dedikdə:
məlumat, fakt, qanun, nəzəriyyə, təliм, bacarıq, yaradıcı təcrübə fəaliyyəti, anlayışlar şəklində
biliklərin verilməsi nəzərdə tutulmalıdır. "Necə öyrətmək?" tədris formaсı, üsulу, yaradıcı tətbiqet-
mə və nəhayət "Niyə öyrətmək? - dedikdə öyrənənlərdə tədqiqatçılıq tələb edilir.
Dostları ilə paylaş: |