244
8.
http:// www.betterhealth.vic.gov.au.rickets
9.
http:// www.vitamindcouncil.org.rickets
10.
http:// ru.m.vikipedia.org.рахит
11.
hhtp:// stylebody.ru рахит
ABSTRACT
Aygun Azizova
Characteristics of the disease of rickets in children at an early age
Rickets is the disorder of the bones in children leading to their weakening and softening due
to deficiency of vitamin D and then calcium. Children in the age group of six months to two years
are among the high risk groups for this disease as their bone growth is at a faster rate .
The first signs of the disease are observed in the first months of a child`s life,mainly in 3-4
months,sometimes in 1-1,5 years of age. The child who is ill with rickets cries a lot, gets easily
frightened.Sensitivity to irritations increase and excessive sweating is observed. In addition to
these,you can feel muscle hypertension and softening at the edges of large fantanelle.
The initial phase of the disease lasts from 1,5 to 1 years.Then the disease goes through a
period of progression. This period is characterized by the distinct changes in the skeleton. Softening
at the edges of the large anterior fontanelle,separation of the skull sutures, craniotabes are observed.
The time of closure of large fontanelle occurs in 1-1,5 or 2 years of child`s age or a bit later.
РЕЗЮМЕ
Айгюнь Азизова
Особенности рахита у детей в раннем детском возрасте
Рахит расстройства костеобразования у детей из за дефицита витамина D и кальция
приводящее к их ослаблению и размягчению. Дети в возрастной группе от шести месяцев до
двух лет относятся к группам высокого риска, поскольку рост их костей происходит быстрее.
Заболевание отчетливо проявляется в возрасте 3-4 мес, хотя первые симптомы могут
появиться раньше-в 1-1,5 мес. У ребенка появляются беспокойство, пугливость, раздражи-
тельность, гиперестезия, дети часто вздрагивают, особенно при засыпании, усиливаются
потливость. Могут быть выявлены мышечная гипотония,небольшая податливость краев
большого родничка.
Начальный период рахита длится от 1,5 нед до 1 мес,далее заболевание переходит в период
разгара с отчетливыми изменениями со стороны скелета. К мягкости и податливости краев
родничка и швов присоединяется размягчение плоских костей черепа-краниотабес. Большой
родничок закрывается только в возрасте 1,5-2 лет и позже.
NDU-nun Elmi Şurasının 27 aprel 2017-ci il tarixli qərarı ilə
çapa tövsiyyə olunmuşdur. (protokol № 08)
.
Məqaləni çapa təqdim etdi: Tibb üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
M.İbrahimov
245
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2017, № 3 (84)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2017, № 3 (84)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2017, № 3 (84)
BAYTARLIQ
YUNİS RÜSTƏMLİ
Naxçıvan Dövlət Universiteti
yunis.r@mail.ru
UOT:
638.11
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI ƏRAZİSİNDƏ
VARROA DESTRUCTOR-UN YAYILMASI
Açar sözlər: Naxçıvan Muxtar Respublikası, arıçılıq, gənələr, Varroa destructor, yayılma
Keywords: NakhchivanAutonomous Republic, beekeeping, mites, Varroa destructor,
spreading
Ключевые слова: Нахчыванская Автономная Республика, пчеловодство, клещи, Varroa
destructor, распространение
Naxçıvan Muxtar Respublikası təbii-iqlim şəraiti, bitki örtüyü və coğrafi mövqeyinə görə
əsasən aqrar bölgədir. Ona görə aqrar bölgədə arıçılıq sektorunun inkişafı mühüm əhəmiyyət kəsb
edir. Arılardankeyfiyyətli bal və digər arıçılıq məhsulları almaq üçün onlara baxış və qulluq
qaydalarına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Çünki, saxlanma və bəslənmə qaydalarının pozulması
habeləbakterial, virus və göbələk mənşəlixəstəliklər arı ailələrinəzərər verir, məhsuldarlığını aşağı
salır.
Arı xəstəlikləri arasında parazitar infestasiyalar (lat. infestare-hücum etmək deməkdir.
Törədiciləri buğumayaqlılar tipinə aid parazit mənşəli xəstəliklər balə adlanır) arıçılığa ciddi zərər
verir. 40 yaxın gənə növününarı ailələrində müxtəlif xəstəliklərə səbəb olduğu məlumdur.
Bunlardan ən önəmlisi Varroa növləri tərəfindən törədilən varroatozdur (2, s. 70).
Azərbaycanda ilk dəfə varroatoz 1979-ci ildə Qazax rayonunun arıxanalarında, sonralar
Balakən, Zaqatala və başqa rayonlarda, eləcə də Naxçıvan MR-in ərazisində də qeydə alınmışdır (1,
s. 102).
Naxçıvan Muxtar Respublikası arıçılıq və arıçılıq məhsullarının istehsalı və emalı baxımından
həm Naxçıvanın və həm də Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına xeyli gəlir verir. Arıçılığın
geniş yayıldığı Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində bal arılarının əsas xəstəliyi olan var-
roatozun yayılmasına hansı gənə növünün səbəb olduğunu öyrənmək məqsədilə bu araşdırmalar
aparılmışdır.
Material və metod
Elmi-tədqiqat işi 2016-cı ildəSarı Qafqaz arı cinsinin Naxçıvan populyasiyası üzərində
aparılmışdır. Naxçıvan MR-in müxtəlif ərazilərindən – 7 rayonunun düzənlik, dağətəyi və dağlıq
zonalarında saxlanılan arıxanaların hər zonadan 3 nümunə olmaqla 9 orta nümunə, birlikdə 63
material götürülmüşdür. Varroalar qanadların dibləri və qarın seqmentləri, habelə arının baş və döş
nahiyyələrində axtarılmışdır. Müayinələr arıların yuvada olduğu axşamüstü vaxtı, payız aylarında
aparılmışdır. Hər bir arıxanadan toplanılan parazitlərayrılıqda əvvəlcədən hazırlanmış 70˚-li spirt
məhlulunda təsbit edilmişdir. İşıq mikroskopunda baxmazdan əvvəl material laktofenol içərisində
şəffaflaşdırılmışdır. Bundan sonra gənələrin morfoloji xüsusiyyətləri – bədənlərinin uzunluğu və eni
(genişliyi) öyrənilmişdir.
Eksperimental hissə
Varroa gənələrinin mikroskopik tədqiqi zamanı yetkin dişi varroanın bədəninin uzunluğu –
1,080 mm-1,200 mm orta hesabla 1,140 mm, bədəninin eni – 1,500 mm-1,740 mm orta hesabla
1,670 mmolduğu müəyyənləşdirilmişdir. Sərt xitin təbəqəsi ilə örtülü kürək nahiyyəsinin oval
formada olduğu və V.destructor-un dişi fərdininV.jakobsoni ilə müqayisədə daha dairəvi və böyük
olduğu müəyyən edilmişdir.Aparılan morfometrik ölçmələrin sonunda Naxçıvan Muxtar
Dostları ilə paylaş: |