- 93 -
ƏDƏBİYYAT
1. Seymur Talıbov, Enerji təhlükəsizliyinin
beynəlxalq hüquqi problemləri, Naxçıvan-2017
2. R.İ.Talışınski, L.H.Həsənova. Bərpa olunan saf enerji mənbələri.
3. Orucəliyev və başqaları. Elektirik stansiyalarının energetik qurğuları. Bakı, Az Nki – nin
nəşriyyatı, 1986- 128 s .
4. Ş.Kazımov Alternativ enerji mənbələri . Xəbərlər 2009 N4 (20) NMİ Naxçıvan 2009 .
5. Y.S.Səfərov, Ş.K.Kazımov, S.Y.Novruzova Naxçıvan MR-in enerji təminatında hidroenergeti-
kanın rolu.
6. Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2012-ci il üçün energetika proqramı
ABSTRACT
Shamsaddin Kazimov, Valide Hajiyeva, Sevinc Novruzova
HYDROPOWER RESOURCES TO FACILITATE THE
NAKHCHIVAN AUTONOMOUS REPUBLIC
This article considers hydropower resources corresponding to the hydropower
reserves of the Nakhchivan Autonomous Republic.
Here, the flow of moving water through the hydromechanical energy is transformed into the
electrical energy of the considered.
The types of hydroelectric power stations are shown for the method of laying a dam or a
dam type derivation constructed to raise the water level in a given river zone. In addition, the
capacity of hydroelectric power plants depends on the difference between the water level and the
upper levels. High water pressure, low pressure and low pressure distribution of water power
stations are shown for maximum water consumption.
Hydroelectric power plants are built when the construction of one type of hydroelectric
power station requires a pressure of 30 to 40 meters to 200-300 meters or more. At these
hydroelectric stations, the station building is not exposed to water pressure.
Here are all the digits of the table created for the description of the article.
РЕЗЮМЕ
Шамсаддин Казымов, Валиде Гаджиева, Севиндж Новрузова
ГИДРОЭНЕРГЕТИЧЕСКИЕ РЕСУРСЫ, СООТВЕТСТВУЮЩИЕ РЕЛЬЕФУ
НАХЧЫВАНСКОЙ АВТОНОМНОЙ РЕСПУБЛИКИ
В
этой
статье
рассматриваются
гидроэнергетические
ресурсы,
соответствующие гидроэнергетическим резервам Нахчыванской Автономной Республики.
Здесь поток движущейся воды через гидромеханической энергии преобразуется в
электрическую энергию рассматриваемой.
Показаны типы гидроэлектростанций для метода укладки плотины или плотины типа
деривации, построенной для повышения уровня воды в данной зоне реки. Кроме того,
мощность гидроэлектростанций зависит от разницы между уровнем воды и верхними
уровнями.
Показаны высокое давление воды, низкое давление и распределение низкого
давления водных электростанций для максимального потребления воды.
Гидроэлектростанции
строятся,
когда
для
строительства
одного
типа
гидроэлектростанций требуется давление от 30 до 40 метров до 200-300 метров или более. На
этих гидроэлектростанциях здание станции не подвергается воздействию давления воды.
Здесь указаны
все цифры таблицы, созданной для описания статьи.
NDU-nun Elmi Şurasının 27 noyabr 2017-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə
olunmuşdur. (protokol № 03).
- 94 -
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.
ELMİ ƏSƏRLƏR, 2017, № 7 (88)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.
SCIENTIFIC WORKS, 2017, № 7 (88)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ.
НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2017, № 7 (88)
SAHİB HACIYEV
AMEA Naxçıvan Bölməsi
sahib-haciyev@mail.ru
LEYLA İBRAHİMOVA
Naxçıvan Dövlət Universiteti
leyla_meherremli91@hotmail.com
UOT: 631.432
ŞƏRUR İNZİBATİ RAYONUNDA TƏBİİ TORPAQ-KADASTR
RAYON VƏ YARIMRAYONLARI
Açar sözlər: Coğrafi amillər, eko-coğrafiya, torpaq, bonitet, torpağın bonitirovkası,
torpağın ekoloji qiymətləndirilməsi
Key words: geographic factors, soil, eco-geography, bonitos, soils valuation, ecological
value soils
Ключевые слова: географические факторы, почва, эко-география, бонитет,
бонитировка почв, экологическая оценки
Aparılan işin aktuallığı. Şərur inzibati rayonu mürəkkəb relyef şəraitinə malik olan dağlıq
ərazi olduğuna görə burada əkinə yararlı torpaq sahələri azlıq təşkil edir. Digər tərəfdən ərazinin
kontinental iqlim şəraiti torpaqların deqradasiyasına, eroziya və şorlaşma proseslərinə məruz
qalmasına səbəb olur. Məhz, bu baxımdan muxtar respublikanın torpaq fondunun 15,9 faizini təşkil
edən Şərur rayonunda yayılan torpaqların mədəni və təbii bitkilər altında tədqiqatların aparılması
aktualdır.
Tədqiqat obyekti. Tədqiqat obyekti kimi Şərur rayonunda yayılan torpaq sahələri
götürülmüşdür. Bu inzibati rayon muxtar respublikada coğrafi mövqeyinə görə şimal-qərbdən
Ermənistan Respublikası, qərbdən Sədərək inzibati rayonu, cənub-qərbdən İran İslam Respublikası,
şərqdən isə Kəngərli inzibat rayonu ilə sərhədlənir.
Tədqiqatın məqsədi. Şərur inzibati rayonunda yayılan torpaq örtüyü strukturunun eko-
coğrafi şəraitini, morfoloi, fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərini öyrənməklə, mədəni-təbii bitkilər
altında onlardan səmərəli istifadə olunması üçün qiymətləndirmək, aqroistehsalat qruplaşdırılmasını
cədvəllər şəkilində tərtib etmək və İnzibati rayonlar üzrə torpaqların fiziki-coğrafi xüsusiyyətlərini
nəzərə alaraq təbii torpaq-kadastr rayonlaşdırılmasını aparmaqdan ibarətdir.
Bu məqsədə nail olmaq üçün planlaşdırılan aşağıdakı məsələlərin həll olunması qarşıya
qoyulmuş və həll olunmuşdur.
-Tədqiqat obyektində torpaq örtüyünün öyrənilməsinə dair ədəbiyyat, xəritə və çöl
materiallarının toplanması;
-Ərazidə torpaqəmələgəlmə prosesinə təsir göstərən eko-coğrafi şəraitinin öyrənilməsi və
təhlili;
-Tədqiqat obyektinin müəyyən olunmuş sahələrində torpaq kəsimləri qoymaqla, ətrafında
yayılan mədəni və təbii bitkilərin məhsuldarlığına nəzarət etmək;
-Ərazidən torpaq-bitki nümunələri götürməklə, onların morfoloi, fiziki və kimyəvi
xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi və təhlili;
-Torpaqların hesablanmış münmitlik göstəricilərinə və ətrafında bitən (mədəni-təbii)
bitkilərin məhsuldarlığına görə torpaqları qiymətləndirməklə aqroistehsalat quruplaşdırılmasını
aparmaq;