Elmi ƏSƏRLƏR, 2018, №1 (90) nakhchivan state university. Scientific works, 2018, №1 (90)
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 146 - Hüseynqulu Əliyev gördüklərini və müşahidə etdiklərini öz təxəyyülünün süzgəcindən keçirərək, öz fırçası ilə kətan üzərində təsvir edirdi. 1982-ci ildə İncəsənət İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirən H.Əliyev İnstitutda qalıb işləmək və aspiranturada təhsilini davam etdirmək təklifini alsa da, o doğma Naxçıvana qayıdır. Bir müddət burada işlədikdən sonra 1988-ci ildə C.Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında baş rəssam kimi yaradıcılıq fəaliyyətini davam etdirir. Bu illərdə onun əsərləri qonşu İran İslam və Türkiyə respublikalarında nümayiş etdirilir. Rəssam heykəltaraş H.Əliyev geniş yaradıcılıq diapozonuna malikdir. O, heykəltaraşlığın monumental abidə, portret, büst, baralyef, rəssamlıqda məişət portret, mənzərə, natürmort janrlarında monumental rəngkarlıq, illüstrasiya və teatr rəssamlığı sahəsində geniş fəaliyyət göstərir. Realist təsvir metoduna əsaslanan Hüseynqulu Əliyev yaradıcılığında rənglərin təzadına şərtilik və dekorativlik əlamətinə üstünlük verir. O, heykəltəraşlığın və rəngkarlığın müxtəlif janrlarında uğurlu axtarışlar aparır, xalqımızın tarixi keçmişini müasir həyatını əks etdirən əsərlər yaradır və muxtar respublikamızın muzey ekspozisiyalarında uğurlar nümayiş etdirərək, tamaşaçıların rəğbətini qazanır. Naxçıvan Tarix Muzeyində nümayiş etdirilən yağlı boya ilə işlənmiş “İmamzadə kompleksi”, “Möminə Xatun məqbərəsi”, “Yusif İbn Küseyr məqbərəsi”, “Kırna məscidi”, “Gülüstan məqbərəsi”, “Xaraba Gilan qapısı”, “Əlincəçay-Xanağa kompleksi”, “Yezidabad məqbərəsi”, Hüseyn Cavidin ev muzeyində nümayiş etdirilən “Köhnə Naxçıvan” tablolarında rəssam Naxçıvanın tarixi yerləri, maddi və mənəvi mədəniyyət inciləri ilə görüşdən doğan poetik təəssüratlarını, gördüyünü-duyduğunu, qəlbini titrədən məqamla bağlı düşüncələrini kətana köçürüb. Bu tablolar rəssamın zəngin folklor motivlərindən, etnoqrafik elementlərdən yaradıcılıqla istifadə etməsindən, improvizasiya qabiliyyətindən xəbər verir. Rəssam-heykəltəraşın çoxsaylı əsərləri Naxçıvan Ədəbiyyat Muzeyində nümayiş etdirilir. Onun yağlı boya ilə işlənmiş “C.Məmmədquluzadə və oğlu Midhəd”, “C.Məmmədquluzadə”, “C.Məmmədquluzadə və oğlu Ənvər Məmmədquluzadə ailə üzvləri ilə”, ”Salman Mümtaz”, “Əhməd Cavad”, “Əzim Əzimzadə”, “Y.V.Çəmənzəminli” əsərləri yaradıcılıq axtarışlarının gözəl bəhrəsi kimi diqqəti cəlb edir. Bu portretlərdə rəssam obrazların daxili aləmini göstərmək üçün təsvir etdiyi şəxsiyyətləri səciyyələndirən bir sıra cəhətləri xüsusi ilə vurğulamışdır.Bu əsərlərdə obrazların psixoloji dərinliyi, sadəliyi, zahiri cizgilərin daxili aləmin güclü şərhi ilə üzvü bağlılığı aydın hiss olunur. Muzeydə nümayiş etdirilən professorlardan Abbas Zamanovun, Əziz Şərifin, M.C.Cəfərovun, şairlərdən M.Arazın, X.Rzanın qrafiq üslubda işlənmiş portretləri və “Şair Almaz İldırımın dünyası” qrafiq illüstrasiyasında məlum olur ki, rəssam bu janrın mürəkkəb texniki tələblərinə, cizgi qanunauyğunluqlarına dərindən bələd olmuşdur. Muzey ekspozisiyasında onun müxtəlif formalı heykəltəraşlıq nümunələri də özünəməxsus yer tutur. C.Məmmədquluzadənin “Quzu”, “Saqqallı uşaq”, “Konsulun arvadı”, “Qurbanəli bəy” hekayələri mövzusunda işlənmiş baralyef illüstrasiyaları onun yumoristik qəhrəmanlar yaratmaq və orijinal tapıntılara meyil etmək xarakterini aşkar edir. Onun C.Məmmədquluzadənin gipsdən hazırlanmış bararalyefi, C.Məmmədquluzadənin “Ölülər” əsərinə illüstrasiya, “Ölülər” əsərində İskəndər surəti, “Molla Nəsrəddin” kimi əsərləri uğurlu heykəltəraşlıq nümunələridir. Heykəltaraş olaraq monumental, dəzgah (bust-portretlər, bararelyef-pannolar), monumental- dekorativ heykəltaraşlıq (kiçik ölçülü plastika) növlərinə müraciət edərək dəyərli sənət nümunələri ərsəyə gətirib. H.Əliyevin heykəltəraşlıq nümunələri Naxçıvan şəhərinin və muxtar respublikanın bir neçə rayonlarının mənzərəli yerlərini bəzəyir, yerləşdiyi məkanın mahiyyətini açıqlayır. Naxçıvanın Koroğlu meydanındakı “Koroğlu” heykəli dinamik kompozisiyası ilə maraq doğurur. Tuncdan tökülmüş monumental abidə xalq qəhrəmanının əzəmətini nümayiş etdirir. Sənətkar Koroğlunu şahə qalxan Qıratın üstündə, döyüş zamanı, qələbə anında təsvir edib. Şəhidlər xiyabanındakı “Ana abidəsi” professional işləmə tərzi ilə diqqəti cəlb edir. Əsərdə şəhid övladının məzarını ziyarətə gəlmiş ana təsvir olunub. Onun üzündəki dərin hüznü, kədəri intibah dövrünün məşhur heykəltəraş və rəssamı Mikelancelo Buonarottinin “Pyeta” əsərindəki - 147 - Məryəm ana obrazının psixoloji durumu ilə müqayisə etmək olar. Heykələ baxarkən tamaşaçının gözü qarşısında şəhid analarının ümumiləşdirilmiş obrazı canlanır. Sənətkar həmçinin monumental – dekorativ heykəllərlə (“ Fərhad süd arxı çəkərkən, “Bulaq başında qızlar” ) yanaşı, bir çox bust –portretlər, barelyef, dekorativ barelyef – pannolar, qorelyeflərin, Molla Nəsrəddinlə bağlı hekayələrdən götürülmüş süjetli dekorativ heykəllərin müəllifidir. Rəssamlıqda üstünlük verdiyi janrlar portret, mənzərə, natürmort, tematik tablolar, süjetli kompozisiyalardır. Bir çox rəssamların yaradıcılığında müəyyən rəngə aludəlik hiss olunur və onun palitrası həmin rənglə müəyyən olunur. Hüseynqulu müəllimin əlvan palitiralı əsərlərində belə bir xüsusi aludəlik sezilməsə də, özü ağ rəngi daha çox sevdiyini etiraf edir. Rəssamın fikrincə, ağ rəng işıq, əbədilik, xoş ovqat təmizlik, sülh rəmzi və bütün rənglərin açarıdır. Çox vaxt rəssamların yaradıcılığında sevimli motiv olur ki, buda əsərlərin ideyasını açmağa kömək edir. H.Əliyev əsərlərində sevimli element at və almadır. Rəssam atı murad, insanın sadiq dostu, məğrurluq rəmzi kimi, almanı isə sərvət və məhsuldarlıq simvolu kimi əsərlərində istifadə edib. Rəssamın mənzərə janrında çəkdiyi əsərlərindən “Mənim Naxçıvanım” triptixi, “İlanlı dağ”, “Meşə”, və başqaları realistliyi ilə tamaşaçını heyran edir”. “İlanlı dağ” ideya baxımından rəssamın dərin məna aşılayan əsərlərindən biridir. Yağlı boya texnikasında realist üslubda işlənmiş əsərin koloriti parlaq rənglərdən ibarətdir. İnsan və onun məişətinin ön planda verilməsinə baxmayaraq, kompozisiyanın mərkəzində dağ durur.Burada resssam əbədi olan ilə müvəqqəti olanı qarşı-qarşıya qoyaraq maraqlı kontrast yaradıb. Əsərin ideyasına görə əbədi və dəyişilməz qalan təbiət və onun komponetləridir. Rəssamın portret janrında maraqlı əsərləri var.Böyük ədib Hüseyn Cavidin portretinin koloriti obrazın əhval-ruhiyyəsinə uyğun seçilib. Əsərdə Cavidin çatılmış qaşları, üzünün ifadəsi, stolun söykənəcəyinə qoyulmuş əlin gərgin vəziyyəti dövrün ictimai-siyasi ədalətsizliyindən yaranan daxili narahatlığını ifadə edir. Hüseynqulu Əliyevin rəngkarlıq əsərləri içərisində onun müxtəlif mövzularda işlədiyi natürmortları da diqqəti cəlb edir. Rəssam öz əsərləri ilə bu janrın imkanlarının genişliyini sübut etmişdir. O, müasir ruhlu natürmortlarında real gördüklərini xəyalında canlandırdığı duyğularla tamamlayaraq, cansız əşyalarla tamaşaçılar arasında emosional əlaqə yaratmağa nail olmuşdur. Onun yaradıcılığında yurdun şöhrətini işıqlı əməlləri ilə yaşadan şəxsiyyətlərin obrazları da geniş yer tutur.Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Oftalmalogiya İnstitutunun rəhbəri, oftalmalogiyanın müasir problemlərinə aid bir sıra elmi məqalələrin müəllifi, dünya şöhrətli alim Paşa Musayevin kompozisiyalı baralyefində müəllif obrazın daxili aləmini, xarakterik xüsusiyyətlərini, zənginliyini mənalı çalarlarla zənginləşdirib. Azərbaycan rəngkarlığında realist rəssamlığın banisi Bəhruz Kəngərlinin Naxçıvan şəhərindəki qəbirüstü abidəsində də heykəltaraşın tamaşaçıya dediyi fikir sadə və yığcamdır. O, xarakterik cizgilərlə rəssamın surətini yarada bilmişdir. Dünya şöhrətli dövlət və siyasi xadim, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin nurlu siması rəssam-heykəltəraşın yaradıcılığından qırmızı xətt kimi gəlib keçir. O, istər rəssamlıq əsərlərində, istərsə də müxtəlif materiallardan hazırladığı baralyef və büstlərdə təkcə portret oxşarlığına nail olmamış, eyni zamanda Ulu Öndərin mənəvi aləmini də verə bilmişdir. 1988-ci ildə Naxçıvan şəhərində ucaldılmış Koroğlunun monumental abidəsi isə şübhəsiz ki onun ən uğurlu işlərindəndir. Koroğlu misri qılınc əlində şahə qalxmış əfsanəvi qır atın belində dəli nərəsi ilə sanki Çənlibelin qoç igidlərini yağı düşmən üzərinə hücuma səsləyir. Sənətkar həmçinin ”Həyat”, “Bağda” və s. tematik tabloların, “Yasəmənlər”, “Heykəllə natürmort”, “Dolça və almalar” və s. natürmortların müəllifidir. H.Əliyev teatr-dekor rəssamı, geyim eskizləri tərtibatçısı kimi də fəaliyyət göstərir. 1989-cu ildən Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının baş rəssamıdır.Teatrda “Xeyir və Şər”, “Arşın mal alan”, “Afət”, “Hacı Qara”, “ Özümüz bilərik” və bir çox başqa tamaşalara səhnə tərtibatı verib(6). 1988-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası əməkdar incəsənət xadimi, 1999-cu ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı, 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikasının xalq rəssamı fəxri adlarına layiq görülmüşdür. Hüseynqulu Əliyev yaradıcılıqla yanaşı, pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olur.Naxçıvan Dövlət Universiteti “Təsviri incəsənət” kafedrasının müdiri, dosent və müəllimdir. O, gələcək rəssamlara bu Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|