Elmi-kütləvi nəşr
Unikal aclıq: tibbi müşahidə
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Unikal aclıq: tibbi müşahidə
- Unikal aclığın birinci ilinin sonunda beyinin tədqiqatları
- Pasiyent üzərində aparılan tədqiqatların nəticələri
- Müasir elm uzun müddətli aclıq haqqında
- Unikal aclıq: bu sahə yeni tədqiqatlar tələb edir
- Unikal aclıq: hipotezlər
174 Unikal aclıq: tibbi müşahidə Tibbi müşahidə aclıq proqramına bir neçə gün qalmış başladı və nəzərdə tutulmuş günədək davam etdi. O, gündəlik olaraq nəbzin, arterial təzyiqin, tənəffüsün, temperaturun, suya tələbatın, diurezanın, çəkinin və s. yazılı reqistrasiyasından ibarət idi. Fasilə ilə, ayda və ya iki həftədə bir hemotoloji və biokimyəvi (əsas və geniş) tədqiqatlar keçirilirdi. Elektrokardioqram requlyar olaraq keçirilirdi. Unikal aclığın birinci ilinin sonunda beyinin tədqiqatları Beyinin USDQ (ultrasəs dopleroqrafiyası), EEQ (elektroensefaloqrafiya), KT (kompyuter tomoqrafiyası) və MPT (maqnitorezonans tomoqrafiyası) ilk aclıq günündən başlayaraq requlyar və fasilələli işlər aparan həkimlər qrupu – terapevtlər, cərrahlar, kardioloqlar, endokrinoloqlar və nevroloqlar tərəfindən ilin sonunda aparıldı. Pasiyent üzərində aparılan tədqiqatların nəticələri Təəccüblüdür ki, 19 kq-dək çəkinin azalmasından (bu azalma axırıncı üç ayda stabilləşdi və daha azalma olmadı), nəbzin tezliyinin azacıq düşməsindən, tənəffüs tezliyinin müəyyən qədər azalmasından – ilkin dəqiqədə 18-dən 10-a düşməsindən başqa heç bir digər patalogiya aşkar olunmadı. Hətta əqli və psixi xüsusiyyətləri tamamilə normal idi. Aclığın 16-cı günündə tualetə getməsi kəsildi və gündəlik diurez 600-800 ml çərçivəsində oldu. Qanda şəkərin miqdarı 60-dan 90-a qədər oldu. Bütün digər parametrləri normaya tam uyğun idi. 175 Aclığın 401-ci günündə dağa qalxma Ən təəccüblüsü odur ki, o, 2001-ci ilin fevralın 4-də - aclığın 401-ci günündə 500 nəfər cayn-səyyahlarla sərbəst şəkildə, heç kimin köməyi olmadan 1,5 saata məşhur Şatruncay dagına qalxdı. Bu çox təəccüblüdür, elə deyilmi? Bu halda hansı hipotez irəli sürmək olar? Elm buna necə baxır? Müasir elm uzun müddətli aclıq haqqında Müasir elmi baxışlara görə, normal şəraitdə uzun müddətli aclıq zamanı (təsadüfi hallarda və fövqəladə vəziyyətlərdə) insan çəkisini tez itirir. Əvvəlcə karbohidratlar sərf olunur. Sonra birinci həftə ərzində sidikdə ketonlar əmələ gəlir. Sonra proteinlər yanır. Hamısından sonra bədənin ehtiyatda olan piy yanacağı sərf olunur. Bu vəziyyət baş verən zaman insan ölgün, süst və əsəbi olur, onun məntiqi və mühakiməsi adekvat olmur, həyat parametrləri aşağı düşür və elmi göstəricilərə görə 8-10 həftə ərzində fiziki mövcudluğu kəsilmiş olur. Burada belə effekt olmadı. Bunu necə izah etməli? Onun energetik hesablamaları nədən ibarətdir? Hansı yolla o, yenə də normal intellekti ilə və normal əqli xüsusiyyətləri ilə sağlam qalır? Unikal aclıq: bu sahə yeni tədqiqatlar tələb edir İndiyə qədər etibarlı bir izahat yoxdur (hansı ki, bu – dünyada ilk dəfə olaraq həkimlərin müşahidəsi altında uzun müddətli aclıq üzrə aparılan haldır), lakin bəzi məntiqi elmi hipotezlər olmalıdır. Məsələnin az bir hissəsi izah oluna bilsə də, çoxlu sayda məlum olmayan hissələrinin 176 öyrənilməsi üçün hələ geniş şəkildə elmi işlər aparılmalıdır. Buna baxmayaraq, yeni tədqiqatların aparılması üçün bir neçə yeni istiqamətlər açılır (məsələn, piylənmə problemi, kosmik enerjinin imkanları, əzgilşəkilli vəzinin funksiyaları). Unikal aclıq: hipotezlər Pasiyenti müşahidə edən alimlərin fikirlərinə görə, təqdim olunan hipotez riyazi energetik metabolizmin izahı üçün dörd əsas hissələrə ayrılır: 1. Xroniki adaptasiya zamanı kalori tələbatının aşağı düşməsi. 2. Əsas enerjinin kosmik mənbələrdən – başlıcası Günəş enerjisindən alınması. 3. Enerjinin effektiv üsulla istifadəsi və öz bədənində bu enerjini yeni qaydada dövran etdirməsi (resirkulyasiya). 4. Xüsusi irqi və ya orqanizmin fenotip qabiliyyəti. Alimlər bu hipotezi aşağıdakı kimi şərh edirlər: 1) Xroniki adaptasiya sindromu Xroniki aclıq və qısa müddətli aclıq Bədən və əql sağalma üsulu ilə kəskin stresdən fərqli olaraq xroniki stressə adaptasiya etdiyi üçün, xroniki aclıq zamanı (30 gündən çox) orqanizmin oxşar adaptasiya reaksiyaları qısa müddətli aclıq zamanı (məsələn, 3 gündən 15 günə kimi) orqanizmin reaksiyalarından fərqli olmalıdır. Heç bir orqanizm xroniki stressə uyğunlaşması momentini dəqiq 177 bilmir, lakin 30 gün baxmayaraq ki, individual dəyişə bilər, əsas (korrekt) sayıla bilər. Bu, inertliyin bəzi şəkildəyişməsi kimi sayıla bilər. Kəskin aclıq Standart riyazi kalori güman ki, məntiqli olub kəskin aclığa tətbiq oluna bilər, hansı ki, burada öncə karbohidratlar parçalanır, sidikdə ketonlar əmələ gəlir və çəkinin azalması başlayır; piy əriyir (yanır), əzələ kütləsi aşağı enir, həyat funksiyaları və əqli xüsusiyyətlər zəifləməyə başlaya bilərlər. Beləliklə, kəskin aclıq zamanı sərf olunan enerji, orqanizmdə ehtiyat mənbələrindən istifadə olunan kalori məsrəfinin 1:1 nisbətində daxil olmalıdır. Xroniki aclıq Xroniki adaptasiya zamanı bədənin maddələr mübadiləsi zəifləməlidir. Bədənin tələbatı minimuma enir. Bu, minimal enerji mübadiləsində hüceyrə və reseptor funksiyalarının işə uyğunlaşması zamanı mümkündür. Oksigen və su əsas maddələr kimi hüceyrələrə çatdırılır. Bu mərhələdə aclıq mərkəzinə zülm edilir, udma mərkəzi isə aktivləşəcəkdir. Beləliklə, hər hansı bir aclıq və ya yemək istəyi olmayacaqdır. Bu anda hipotalamus – vegetativ - avtonom əsəb sisteminin və davranış orqanının requlyatoru kimi vacib rolu oynayır. Bu cür aclığa dözən individium üçün hüceyrə metabolizmini saxlamaqdan ötrü lazım olan çox az enerji məsrəfi ilə (500- 600 kalori) adi fəaliyyətin yerinə yetirilməsi mümkün ola bilər. Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|